Voetbaltactiek leer je niet van geklets op tv, maar door de tweets van deze mannen
Kijk je vanavond naar Duitsland-Frankrijk, de halve finale van het EK? En zou je graag meer willen weten over tactiek? Maak dan kennis met deze twee twitteraars. Ze leggen in korte video’s en fotocollages een diepere laag in het spel bloot. En dat alles binnen een seconde of dertig.
Vind je voetbaltactiek interessant?
Maar vind je voetbaltactiek lastig te begrijpen?
Join the club.
Veel liefhebbers willen tijdens een wedstrijd begrijpen waarom er gebeurt wat er gebeurt. Ploeg A heeft iets bedacht om team B mee te verslaan - maar wat?
Dat zie je meestal niet zo snel. Voetbal is immers een snelle, dynamische sport; coaches geven hun tactiek niet op een blaadje; en bovendien vangt de camera maar een klein deel van het veld.
Zeker, er zijn hulpmiddelen - alleen bieden die vaak weinig hulp. Artikelen over voetbaltactiek zijn vaak lang en vol jargon. Tactiekuitleg op televisie helpt ook zelden. Mede omdat omroepen - niet onbegrijpelijk - in de rust en na afloop liever doelpunten laten zien.
Maar sinds kort is er een hulplijn. Een van mijn ontdekkingen van de afgelopen maanden - en zeker tijdens dit EK - zijn korte tactiekfilmpjes van enkele Twitteranalisten. In een video of een fotocollage tonen ze interessante tactische aspecten van het spel. In onderschriften leggen ze uit wat je ziet.
Voor de duidelijkheid: voetballeken helpt dit weinig. Maar voor liefhebbers leggen de films een diepere laag in het spel bloot. Ze geven je - als het ware - een nieuwe, scherpere lens om het spel mee te bekijken.
Twee bloggers zijn er met name bedreven in.
1. De Engelsman: ‘The Analyst’
De pionier van de snelle Twitteranalyse is een Engelse analist die zich The Analyst’s Eye noemt. The Analyst wil voorlopig anoniem blijven - hij is begin twintig en werkt bij een professionele Engelse voetbalclub, dat is wat hij openbaar wil hebben.
Wat wel duidelijk is: The Analyst is een sensatie sinds hij vorig jaar in augustus zijn entree maakte op Twitter. Hij verzamelde met zijn tactiekfilmpjes binnen de kortste keren duizenden volgers - inmiddels zijn het er 27 duizend. Media, trainers en spelers toonden belangstelling voor zijn werk.
En dat terwijl zijn account min of meer per ongeluk begon. Hij zat op een avond naar Bayern München te kijken en zag trainer Pep Guardiola ontzettend kwaad worden op zijn middenvelder Arturo Vidal. Toen hij de wedstrijd terugkeek, begreep hij waarom Guardiola pissig was. Hij maakte er een filmpje van en zette het ’s avonds laat op zijn Twitteraccount - omdat zijn harde schijf vol was. Daarna ging hij slapen.
De volgende ochtend had hij enkele honderden meldingen op Twitter. Later op de dag waren dat er duizenden - zo veel dat zijn telefoon het begaf. Kennelijk, zo concludeerde hij een paar dagen later, voorzag hij in een enorme behoefte.
‘Ik denk dat veel voetballiefhebbers graag willen weten hoe de beste coaches ter wereld denken, wat ze proberen te doen,’ zegt hij nu, via Skype. ‘Of tenminste: wat ze waarschijnlijk denken.’
Hij merkte het in zijn inbox: de analyseverzoeken stroomden binnen. Zo wilden fans van Arsenal weten waarom trainer Arsène Wenger de middenvelder Francis Coquelin toch steeds opstelde. Zijn spel was namelijk nogal onopvallend. The Analyst wist wel waarom, en de korte film over Coquelin, getiteld The Unnoticed One (‘De Onopgemerkte’), was wederom een doorslaand succes.
Niet te simpel, niet te moeilijk
Hij denkt dat hij een gat dicht in de berichtgeving. Tactische analyses op tv? ‘Het is vaak een herhaling van doelpunten, met wat vaag geklets eromheen,’ zegt hij. ‘Je leert er niks van.’ Geschreven analyses? Vaak inhoudelijk sterk, maar moeilijk te lezen. ‘Lange stukken tekst, met grafieken met pijltjes en zo. Dat kan zelfs voor hardcore liefhebbers als ik pittige kost zijn.’
Kon dat niet beter? Toegankelijker? Leerzamer? Hij dacht van wel. Dat wist hij van de jeugdspelers bij zijn club. Als trainers hun tactiek via een flip-over uitlegden, haakten ze af. Toonde je een video, dan letten ze op. ‘Als je in een korte video laat zien hoe bijvoorbeeld [Paul] Pogba een bepaalde situatie oplost, dan heb je hun aandacht wel.’
Als iets drie keer of vaker gebeurt, dan is het kennelijk een afspraak, en dus een filmpje waard
Zo werkte het blijkbaar ook op Twitter. Toen de eerste filmpjes een succes bleken, is hij verdergegaan, voor zover de tijd het toeliet. Dit EK probeert hij zo veel mogelijk te doen vanuit zijn kamer in zijn ouderlijk huis.
Zo liet hij zien hoe Italië in de achtste finale van het EK doelbewust ‘vallen’ zette voor Spanje (‘pressing traps’), met de bedoeling een pass uit te lokken naar een specifieke speler. Zodra die pass kwam, sloeg de val dicht: de Italianen stortten zich als roofdieren op die speler, om daarna een snelle tegenaanval in te zetten.
Maar wanneer is iets een filmpje waard? Als iets één keer gebeurt, besteedt hij er geen aandacht aan - dat is toeval. Als iets twee keer gebeurt, dan gaat hij opletten - ‘dan krijg ik een vermoeden.’ En als het drie keer of vaker gebeurt, ‘dan is het kennelijk een afspraak’ - en maakt hij er soms een filmpje van.
Meestal ziet hij zulke patronen pas bij het terugkijken van wedstrijden. Hij neemt wedstrijden op, kijkt ze op 80 procent van de snelheid terug, ‘want op volle snelheid mis je dingen.’ Maar soms ziet hij ze al tijdens de wedstrijd, zoals afgelopen zaterdag bij Italië-Duitsland.
De Duitse verdedigers stonden ver op de helft van Italië te spelen. Maar dachten niet alleen aan aanvallen. De spelers stonden zo opgesteld, zag The Analyst, dat ze bij balverlies met Gegenpressing - een tactiek die ik recent beschreef - de bal snel zouden kunnen heroveren. In de rust postte hij dit filmpje.
Hoe het zit met beeldrecht? Twitter haalde zijn account tijdelijk offline, tijdens het EK, nadat een uitzendgemachtigde een claim indiende. Sindsdien laat hij analyses voorafgaan door een ‘disclaimer’. ‘Een volger raadde me dat aan,’ zegt hij. ‘Ik ben geen jurist, maar sindsdien heb ik geen klachten meer gekregen.’
Hoe dan ook, diverse voetbalmedia en andere bedrijven hebben hem benaderd voor samenwerking, zegt hij. Als tactiekfluisteraar kan hij geld verdienen. Niet zo gek: de filmpjes lijken een blauwdruk voor televisie of grote websites.
Maar vooralsnog doet hij er niks mee. ‘Ik had geen plan met de films,’ zegt hij, ‘en kijk wat het me heeft opgeleverd. Voorlopig is dat mijn plan: geen plan hebben.’
2. De Hongaar: István Beregi
Een andere goede Twitteranalist is István Beregi, een 23-jarige Hongaarse psychologiestudent die sinds enkele jaren online voetbal analyseert - aangestoken door het Duitse voetbalblog Spielverlagerung, waar ik eerder over schreef.
Aanvankelijk alleen in artikelen, maar sinds een tijdje vooral in video’s en fotocollages. Dit EK is dat makkelijker, omdat de UEFA een stream aanbiedt vanuit het vogelperspectief waardoor posities en afstanden - tactiek - beter zichtbaar zijn. Het gebruik van filmpjes leidde ertoe dat Twitter Beregi’s account tijdelijk opschortte.
Sindsdien gebruikt hij foto’s en collages - dat valt onder het citaatrecht. Zie bijvoorbeeld de collage waarin hij uitlegt hoe belangrijk het is om de bal met je goede voet aan te nemen.
In de collage zie je hoe de Duitse buitenspeler Julian Draxler de bal met rechts aanneemt, zichzelf in de problemen draaiend. Neemt Draxler de bal met links aan, dan ligt het veld open.
Het afgelopen jaar heeft hij naar eigen zeggen dagelijks voetbalwedstrijden geanalyseerd - kijken, terugkijken, nog eens terugkijken. Zijn magnum opus? Een ‘mega-analyse’ van Bayern München, op basis van veertig wedstrijden.
Beregi heeft met zijn filmpjes - en geestige, scherpe tweets - de aandacht van clubs op zich gevestigd. Hij werkt intussen parttime als analist bij een semiprofessionele Hongaarse club, en hoopt op een carrière als analist of coach.
En er zijn er meer...
The Analyst en Beregi zijn - voor zover ik weet - de actiefste beoefenaars van het genre. Al zijn er steeds meer analisten te vinden die op dezelfde manier kijken - en ongetwijfeld zullen er meer volgen.
Als je de vijf vorige wedstrijden van een ploeg vijf keer bekijkt, kun je begrijpen wat ze doen
Een van hen is de Macedonische student Branko Nikovksi, die een prachtige animatie maakte van Italiës wedstrijd tegen Spanje.
De mannen achter het Nederlandse voetbalblog Catenaccio maken ook steeds meer korte video’s, zoals deze van Italiës tactiek om Spanjes middenvelder Sergio Busquets niet aan de bal te laten komen, of snelle screenshots-met-uitleg.
Mijn co-auteur Sander IJtsma maakt zo nu en dan ook video’s, zoals deze over Gegenpressing. Verder volgen: de Poolse analist Maciej Laskowski, de Indiër Nachiketh Ramesh, en de Spanjaard Felipe Araya, en de Schotse coach Kieran Smith.
Meer lezen over voetbaltactiek?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
