Een van de meest indrukwekkende dingen die ik tegenkwam op de tentoonstelling Manifesta 11 was niet gemaakt door een kunstenaar, maar door een astronaut.
Het onderwerp van de biënnale is ‘What people do for money’ en behalve dertig kunstwerken die speciaal voor Manifesta 11 gemaakt zijn, is er een tentoonstelling te zien met oudere kunstwerken die over beroepen gaan. Deze Historical Exhibition bestaat weer uit tien subthema’s en bij het onderdeel Portraits of professions viel mijn oog op een video van een astronaut die gitaar speelt.
Ik zette de koptelefoon op die naast het scherm bungelde en was meteen verkocht. Het was een cover van David Bowies Space Oddity, aan boord van ruimtestation ISS opgenomen door de toenmalige commandant Chris Hadfield. De video laat zien hoe Hadfield tussen de apparatuur zweeft en uit het raam naar de aarde kijkt. De gewichtloosheid, de liefde waarmee het filmpje gemaakt is, en natuurlijk het nummer (ik heb een enorm zwak voor Bowie) zorgden ervoor dat ik diep geraakt was. Veel meer dan door de omringende kunstwerken van ‘officiële’ kunstenaars. Ik weet nog steeds niet precies wat dat zegt over mij – of over de kunst.
Het toevoegen van dit filmpje aan de tentoonstelling is een opvallende zet van de samensteller van de Historical Exhibition, curator Francesca Gavin. Door het in deze context te plaatsten, verklaart ze het in zekere zin tot kunstwerk. Die vrijheid heb je als curator, hoewel sommige critici van menig zijn dat het ongepast machtsvertoon is: niet-kunst tot kunst verklaren hoort voorbehouden te zijn aan kunstenaars.
Gavin was trouwens niet blij met de kritische ontvangst van Manifesta 11. Bijna overal werd alleen de naam van kunstenaar Christian Jankowski genoemd, die als hoofdcurator verantwoordelijk was voor het concept van de tentoonstelling. Gavin zat niet aan tafel tijdens de persconferentie en haar naam werd door de organisatie nauwelijks genoemd, en dat zie je terug in de besprekingen.
Gavin weet zeker dat het te maken heeft met seksisme: een mannelijke co-curator was dit volgens haar niet overkomen. Of zoals kunstenaar Mark Leckey twitterde: Gavin Francesca zou wel credit hebben gekregen.
Hoewel ik Gavin uitgebreid heb gesproken, heb ik haar in mijn eigen bespreking ook niet bij naam genoemd. En dat terwijl mijn favoriete werken in ‘haar’ tentoonstelling zaten. Toch vond ik niet relevant voor het artikel om haar naam te noemen, en dat zou niet anders zijn geweest als ze een man was geweest. Ik kan me haar teleurstelling goed voorstellen en de aandacht voor het werk van de curator en de co-curator is wellicht onevenredig verdeeld, maar ik ben er niet van overtuigd dat dat met seksisme te maken heeft.
Hieronder vind je een link naar een interview met haar. Hoe denken jullie hierover? En mocht je niet tot de 32.419.944 mensen horen die Hadfields Space Oddity al hebben gezien: enjoy!
/dc-useruploads-images/d9c826cd8a7f482c99cd6cbbef1d0b8d.png)