Door dit pak voelde ik hoe het is om oud te zijn

Vandaag ben ik oud - stokoud. En gebrekkig. Ik sta wankel op mijn benen, waar ik ook kijk zie ik een dichte mist, ik hoor slecht, mijn armen en benen zijn stram. Ter geruststelling: jullie correspondent Oud worden is niet, à la Back to the Future, in een tijdmachine gestapt en in het jaar 2070 beland. Zo’n vijftig jaar verouderen in tien minuten kan op een eenvoudigere manier: een ouderdomspak aantrekken.

Normaal ben ik dertiger. Na het aantrekken van deze twintig kilo zware senioriteitsimulator van Duitse makelij heb ik de fysieke gebreken van een tachtigplusser.

Verouderingswetenschapper David van Bodegom van Leyden Academy heeft voor mijn komst het pak in de vergaderruimte uitgestald op de sta-vergadertafel. Hij geeft uitleg en tilt met hulp van een student de zware hes over mijn hoofd en maakt deze bij mijn taille vast met klittenband. Ik voel me onmiddellijk topzwaar en dan zijn er nog vijfentwintig onderdelen te gaan. ‘Het kan zijn dat je deze gebreken pas met tachtig krijgt, maar het kan ook al bij zestig of zeventig, dit ligt vooral aan je levensstijl,’ zegt hij als hij geroutineerd de rest van de braces en gewichten omdoet.

Ouderdomsgebreken, het pak simuleert er een aantal. De gewichten imiteren de achteruitgang van de spierfuncties, de braces een stijvere nek en strammere knie- en ellebooggewrichten, de handschoenen veroorzaken tijdelijk tremor – zoals bij de ziekte van Parkinson.

Dan schuift Van Bodegom de instappers over mijn schoenen voor verminderd evenwicht. De tremorsimulerende handschoenen zijn een soort Abtronic van Tel Sell. Vervelend, merk ik. Deze kunnen zelfs enigszins pijn gaan doen, waarschuwt Van Bodegom. ‘Dus als het niet prettig voelt, doe dan je handen op elkaar en dan stopt het.’ Voor de bril is er keuze uit zes brillen, die elk een andere oogafwijking simuleren. En ten slotte is er de koptelefoon, waardoor je minder hoort.

Wat dit pak met je doet

Het idee van een ouderdomspak is dat je je leert inleven in wat de medemens met ouderdomsgebreken doormaakt. Het wordt ook wel een empathiepak genoemd en simuleert de gebreken in beperkte mate. Ouderdom volledig simuleren is onmogelijk, al is het maar omdat bijkomende mentale gebreken lastig te simuleren zijn. Bovendien is ouderdom voor iedereen anders. Wat de simulatie van het pak bemoeilijkt, is dat getrainde mensen het gewicht van het pak met spierkracht prima aankunnen. Waardoor het beoogde effect - minder spierfunctie - grotendeels wordt tenietgedaan.

Elke handeling kost meer moeite dan normaal. Ik loop erbij met mijn stijve armen en benen als een soort monster van Frankenstein

Met het pak aan verander ik desondanks in een stijve hark. Nog nooit was ik zo onhandig of log. Elke handeling kost meer moeite dan normaal. Ik loop erbij met mijn stijve armen en benen als een soort monster van Frankenstein. Mijn eerste vrees is: hoe kom ik ooit nog omhoog als ik zou vallen op die wankele schoenen?

Van Bodegom verzekert mij dat ik me daar geen zorgen om hoef te maken en hij doet mij een van de zes brillen op. Ik krijg een vergevorderd stadium van staar met een bril die mijn zicht troebel maakt. Ik zie uitsluitend schimmen. De koptelefoon bewaart Van Bodegom voor het laatst omdat ik hem anders niet goed hoor tijdens zijn uitleg.

Zodra ik de koptelefoon krijg, stap ik in mijn rol en heet ik “mevrouw”. We verlaten de vergaderruimte naar de ruime entree en hal. Alle geluiden klinken gedempt, ik versta anderen alleen als ze binnen een straal van een meter luid praten. Automatisch keer ik in mijn eigen wereld. Contact leggen met iemand die ik nog niet ken is lastig, ik kan geen oogcontact maken. Ik hoor mensen om mij heen meestal niet, waardoor ik niet gemakkelijk een praatje kan aanknopen.

Simpele handelingen worden moeilijk

In mijn nieuw verkregen kwetsbaarheid loop ik gearmd rond met Van Bodegom. Hij is mijn gids en mijn steun en toeverlaat. Maar hij bedient intussen óók de handschoenen van afstand: het gevoel varieert van lichte - te bedwingen - tremor tot oncontroleerbaar schokkende handen. Van Bodegom geeft mij eenvoudige opdrachten. Maar als dit een examen zou zijn, haalde ik een 1 voor de moeite.

We gaan sjoelen, maar ik zie de stenen, de uitsparingen waar ze doorheen moeten en de punten niet. Ik heb geen idee of de schijfjes op de sjoeltafel blijven of eraf schieten. Op deze manier is er geen lol aan.

Leyden Academy kocht dit pak van een paar duizend euro vooral om haar masterstudenten bij te brengen hoe ouderdomsgebreken voelen, zodat zij zich beter kunnen verplaatsen in oudere patiënten.

Ook niet-wetenschappers dragen het pak. Eerder heeft Katja Schuurman het pak gedragen voor haar tv-programma Katja’s Bodyscan, een onderzoeksgroep uit Nijmegen heeft een ouderdomspak beschikbaar gesteld voor bezoekers van Lowlands.

Met mijn bibberhand probeer ik het water niet over mezelf te morsen. Dit lukt nét

Hierna begeleidt Van Bodegom me naar een stoel. Ik zie aanvankelijk de schaduw van de printer aan voor een stoel. Ik tast ernaar, maar voel niks. We lopen een meter verder. ‘Zie je die groene vlek,’ zegt Van Bodegom, ‘dat is de stoel, ga maar zitten.’ Ik voel de stoelleuning, draai me onzeker om, geef het op gracieus neer te willen vleien. Ik laat me met een plof in de stoel vallen. Ik zit.

Volgende stap: een glaasje water. Met mijn bibberhand probeer ik het water niet over mezelf te morsen. Dit lukt nét.

De stoel uitkomen is nog lastiger dan erin. Traplopen is een crime. Ik ga tree voor tree, en als ik op de eerste etage ben, heb ik het bloedheet. Ik heb honderd passen gezet, maar het gevoel dat ik een paar kilometer ben gaan hardlopen.

Ik als ‘lastige’ oudere

Van Bodegom nodigt me uit plaats te nemen op een stoel in zijn kantoor. ‘Kijk eens mevrouw, er is post voor u,’ zegt Van Bodegom als ik op adem kom. Hij geeft mij een brief. ‘Lees maar.’ Dit blijkt een mission impossible. Ik kijk vragend naar de witte waas, er zou tekst op moeten staan, maar de voorkant ziet er hetzelfde uit als de achterkant. ‘Wacht maar,’ zegt Van Bodegom, ‘ik lees het u wel even voor: ‘De aanvraag voor uw rollator is afgewezen’.’ Ik trek een pruillip. Van Bodegom: ‘Hier staat dat u het formulier niet goed heeft ingevuld.’ Dit voelt, al is het gespeeld, als een vernedering.

Van Bodegom en ik gaan dus maar te voet naar het treinstation aan de overkant van de straat. Ik heb inmiddels de staarbril verruild voor een diabetesbril, waar ik meer mee kan zien (op wat irritante vlekken in mijn gezichtsveld na). Op een haar na word ik op het fietspad door een voorbijsjezende fietser geraakt. Ik hoorde hem niet aankomen en ik besefte niet dat mijn gezichtsveld door de bril vernauwd is.

Schiet op mevrouw, er staat hier een hele rij wachtenden

Geschrokken schuifel ik door naar een kaartjesautomaat. Van Bodegom geeft me een ov-chipkaart en zegt dat ik deze met tien euro moet opladen. Ik klem hem angstig vast - want wat te doen als-ie valt? Wat me eerder niet is opgevallen, is dat het contrast van het scherm vrij laag staat, hierdoor is de tekst nauwelijks leesbaar. ‘Schiet op, mevrouw, er staat hier een hele rij wachtenden,’ zegt Van Bodegom plagend. Het zweet breekt me uit terwijl ik maar een willekeurig geldbedrag intoets. ‘Bijna goed,’ lacht Van Bodegom, ‘dat is dertig euro.’

Hoe langer ik dit pak draag, hoe somberder ik over mijn oude dag word. Als ik het risico had een heup te breken, zou ik niet naar buiten gaan zonder rollator. Ik snap nu waarom veel van de oudere buren in het seniorenappartementencomplex waar ik woon, liever niet naar buiten gaan als het donker is. Als iemand je portemonnee uit je handen trekt, kun je niets terugdoen.

Als het pak uit mag, voel ik me bevrijd. Ineens ben ik zo licht als een veertje, vooral in mijn benen - wat een verademing is. Het is alsof er kilo’s van mijn schouders zijn gehaald, of wacht, dat is zo.

Oud worden met meer dan een kwartet aan gebreken, lijkt me niks. Maar er is hoop. Je kunt de kans op ouderdomsgebreken verkleinen, doceert Van Bodegom. ‘Door je keuken of je werkplek anders in te richten, maak je vanzelf verstandigere keuzes.’ Dood aan de bureaustoel, dus. En weg met de snoeppot. Ja, dat zou weleens kunnen werken.

Meer ervaringen met oud zijn: