President Trump, premier Wilders - het wordt tijd om te wennen aan die woorden

Het besef begint door te dringen: Donald Trump zou weleens president kunnen worden. Lange tijd bleef Brexit iets abstracts en onvoorstelbaars - tot het gebeurde. Staat ons met Trump, en in Nederland met Geert Wilders, hetzelfde te wachten? Nog altijd vinden veel mensen de blonde zakenman een hilarisch figuur, maar ik denk dat het moment om te lachen voorbij is.

‘President Trump’ en ‘premier Wilders’ - het wordt tijd om te wennen aan die woorden.

Als het om Trump gaat, zijn het eigenlijk niet eens zijn ideeën die me angst aanjagen. Het is zijn karakter. Trump is een narcist, een pestkop, een seksist en een leugenaar. En de demagogen met vergelijkbare trekjes doen het steeds beter in onze mediacratie. Denk aan Boris Johnson, Nigel Farage en de man die zichzelf de ‘belangrijkste intellectueel van Nederland’ noemt: Thierry Baudet.

Het zijn stuk voor stuk opgeblazen ego’s die zelfspot noch schaamte kennen. En juist daarom kunnen veel journalisten geen genoeg van ze krijgen. De narcist in de mediacratie is als de seksverslaafde in het bordeel.

Narcisme, fanatisme en nihilisme

Totdat het besef inslaat. ‘Wat gebeurt er met dit land?’ vroeg een huilende journaliste van een mainstream Amerikaans medium zich vorige week nog af. ‘Het is gewoon - er is zoveel haat.’

Ze stond buiten een gebouw van de Republikeinse Conventie waar Geert Wilders net had gesproken. Want vergis je niet: er zijn genoeg fanatici die écht geloven wat ze zeggen - ik denk dat Wilders hieronder valt. Maar je hebt ook steeds meer nihilisten die nauwelijks interesse hebben in welke waarheid of welk ideaal dan ook. Die graag gebruikmaken van andermans haat, als deze ze nog meer aandacht oplevert. Trump, Johnson en Baudet vallen binnen deze categorie, en het is ontstellend om te zien hoever ze het schoppen.

Een ding is zeker: zowel de narcisten als fanatici surfen op het nihilisme van Den Haag en Hilversum. We hebben al zes jaar een premier die zelfs door zijn grootste vrienden als inhoudsloos en leeg wordt beschouwd. De beste vriend van Mark Rutte, Jort Kelder, omschreef hem eens als ‘nat zeepje.’ Een Haagse toplobbyist sprak onlangs zijn waardering uit voor de premier omdat hij ‘in een soort leegte’ leeft en ‘zich niet verbindt met de inhoud.’

Terwijl een storm nadert, regeert een politieke klasse die gelooft dat een beetje economische groei alle wonden heelt. Dat je kiezers wel kunt overtuigen als je met een rapportje over de negatieve gevolgen van een Brexit of Nexit zwaait. De PvdA en VVD koesteren de naïeve gedachte dat ze het weer goed doen als kiezers doorkrijgen dat de economie iets beter draait.

Het doet denken aan Hillary Clinton, die gelooft dat ze Trump kan verslaan met een lieveling van Wall Street als running mate. In de VS overwegen talloze aanhangers van Bernie Sanders niet te stemmen, of zelfs op Trump. Zo kan hij winnen: niet omdat hij geliefd is, maar omdat de afkeer van het establishment nog groter is. Met Brexit ging het net zo.

Politiek als entertainment

De Haagse leegte gaf mij een tijdlang een afkeer van veel politici. Maar hoe langer ik in de journalistiek werk, hoe meer die afkeer zich op mijn vakgenoten richt - en dan vooral op de Frits Westers en Ferry Mingelens van deze wereld. Want van politici kan je nog zeggen: ze hebben ook gewoon een hondenbaan. Probeer maar eens een serieuze visie te ontwikkelen op tig dossiers, terwijl je met chronisch slaapgebrek kampt en ieder moment gevloerd kan worden door een hitsige journalist.

Het zijn juist de journalisten, die eigenlijk de waakhonden van onze democratie zouden moeten zijn, die de leegte in de politiek vergroten en bestendigen. Zo heeft Wilders voor miljoenen en Trump voor miljarden aan gratis media-aandacht gekregen. Over de hele wereld blijven journalisten (die zichzelf als ‘neutraal’ beschouwen) opgewonden verslag doen van de politiek als spelletje, als entertainment.

Max van Weezel, columnist van Vrij Nederland, schreef een tijdje geleden dat de parlementaire pers tot de conclusie is gekomen dat Rutte II het eigenlijk wel goed doet. En waarom? Omdat het kabinet het spelletje uitstekend speelt. Niet omdat de plannen en wetten zo goed zijn geweest - daar hebben parlementaire journalisten geen mening over. Nee, wat zo knap is van Rutte is dat hij de eindstreep lijkt te halen. Wie had dat gedacht!

Ondertussen waren er nauwelijks wezenlijke hervormingen. Nog maar een paar jaar geleden brachten de banken onze economie naar de rand van de afgrond - iets waar veel te weinig aan is gedaan. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker hoe diep de ecologische crisis is, en hoe radicaal we de Nederlandse economie moeten verbouwen.

Maar terwijl Nederland onderaan bungelt in het ranglijstje van duurzaamheid en terwijl de huizenzeepbel weer groeit, vindt de parlementaire pers dat Rutte II het prima doet.

Waar moeten we onze hoop op vestigen? Terwijl de hysterie groeit, zijn er nog altijd miljoenen mensen niet gegrepen door het cynisme. Het zijn mensen die een positiever mensbeeld koesteren, die het journaal niet meer kijken, die zich inzetten als vrijwilliger, en die de handen ineenslaan om onze economie en tijdgeest te veranderen. Zij komen zelden in het nieuws, terwijl hun geluid steeds harder nodig is.