Waarom zoveel Amerikanen een hekel hebben aan Hillary Clinton

Tijdens de toespraak voor haar moeder haalde Chelsea Clinton haar lievelingsboek aan, de sciencefictionklassieker A Wrinkle in Time. De verwijzing op de Democratische conventie vormde slechts een klein onderdeel van een speech, die verder vooral ging over de verdiensten van haar moeder en de band tussen haar en Hillary, maar was veelzeggend.

Het jeugdboek is geschreven door Madeline L’Engle en vertelt het verhaal van Meg Murray, een dwars tienermeisje dat een kwade, fascistische macht overwint die zich openbaart in de menselijke gedaante van De Man met de Rode Ogen. De Man met de Rode Ogen heeft de gave om iedereen ervan te overtuigen dat hij de waarheid spreekt, zelfs Megs geniale broer Charles Wallace, die gehersenspoeld raakt doordat hij denkt dat hij hem wel kan weerstaan. Samen met een team van vooral vrouwelijke adviseurs slaagt Meg erin haar broer en haar vader, die wetenschapper is, te bevrijden uit hun gevangenschap in een totalitair regime. Meg, die goed is in wiskunde, ziet in dat het geen logica vergt om De Man met de Rode Ogen te bestrijden, maar liefde.

De overeenkomsten tussen de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump en De Man zijn frappant. Bovendien is de boodschap van A Wrinkle in Time exact de boodschap die de Democraten op hun conventie wilden uitdragen: om te overleven, zal Amerika zich krachtig moeten verzetten tegen Trump en compassie en eenheid moeten prediken. Het publiek hield daarbij borden vast met daarop ‘Love trumps hate’ – daarmee de moraal van de roman weerspiegelend.

Er is nog een belangrijk aspect aan Chelsea’s verwijzing naar A Wrinkle in Time. Want Meg mag dan veel goed doen, een sympathiek personage is ze niet. Ze is moeilijk te doorgronden, koppig en allerminst geliefd bij haar collega’s. Meg neemt niets zomaar aan, bekritiseert alles en iedereen, is intelligent maar ongeduldig en raakt gefrustreerd als ze bij het oplossen van problemen wordt gedwarsboomd door maatschappelijke conventies.

Maar uiteindelijk wint ze wel.

Het karakter van Meg Murray sprak lange tijd tot de verbeelding van ieder slim meisje dat moeite had zich aan te passen. De parallel die Chelsea impliciet met haar moeder trok, is dan ook duidelijk. Een vrouw hoeft niet sympathiek te zijn om te winnen. Een vrouw kan winnen door zichzelf te zijn, met gebreken als ieder ander, maar ook door het tonen van buitengewone intelligentie en moed.

En dat brengt ons op de veel gehoorde vraag: Waarom hebben zoveel Amerikanen een hekel aan Hillary Clinton? Waarom is de natie zo geobsedeerd met de vraag of ze al dan niet sympathiek is?

Reden 1. Hillary Clinton draait al heel lang mee

Behalve ‘Wat is er in godsnaam met jullie land gebeurd?’ wordt geen enkele vraag me door buitenlanders zo veel gesteld als de vraag waarom zoveel mensen een hekel aan haar hebben. Het antwoord is niet eenvoudig, mede doordat Hillary Clinton al 25 jaar lang de oorzaak is van een nationale neurose, zoals te zien is in een videocompilatie waarin interviewers haar de vraag stellen waarom ze nu eigenlijk zo gewantrouwd en gehaat wordt.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Deze vraag wekt gevoelens van haat en wantrouwen op bij de kijker, waardoor Clintons antwoord bij voorbaat verdacht lijkt en elk gesprek dat kijkers mogelijk over haar hebben wordt beïnvloed door irrationale vooronderstellingen. Het beantwoorden van de vraag ‘Wat vind je van Hillary Clinton?’ is in feite het ondergaan van een politieke Rorschachtest, vooral als vrouw. Hoe haar antwoord ook luidt, het biedt volgens anderen sowieso verborgen inzichten in haar karakter – een gedachte die aansluit op de algemene aanname dat in al Hillary Clintons eigen statements een verborgen, duistere betekenis schuilt.

Het ontbreekt haar aan de nieuwigheid en het charisma van haar voorgangers

Ik zal proberen hier de vraag waarom we zo’n hekel aan haar hebben te beantwoorden, al zal dit ongetwijfeld een trolbrigade mobiliseren. Niet voor niets richten Hillary Clintons fans geheime Facebookgroepen op.

Natuurlijk heeft niet iedereen een hekel aan Hillary Clinton. 54 procent van de Amerikanen mag dan wel een negatief beeld van haar imago hebben, er blijft ook een groot deel over dat tevreden met haar is. Vrienden en directe collega’s zeggen haar juist sympathiek te vinden: omdat ze liever luistert dan praat. Ze heeft enthousiaste aanhangers, al wordt hun enthousiasme getemperd door zowel de intimidaties die Clintonfans soms ten deel vallen als door het feit dat ze al zo lang meedraait dat ze niet meer spannend is. Het ontbreekt haar aan de nieuwigheid en het charisma van presidentiële voorgangers als Barack Obama en Bill Clinton. Bovendien heeft ze openlijk toegegeven dat ze niet graag campagne voert en zich liever gewoon op haar werk richt.

Reden 2. Een groot deel van de Amerikanen heeft last van het Clinton Derangement Syndrome

Ten tweede: het antwoord op de vraag waarom Amerikanen zo’n hekel hebben aan Hillary Clinton is vaak wederkerig. Mensen haten Hillary Clinton omdat mensen Hillary Clinton haten. Deze instinctieve, ingebakken haat staat in Amerika bekend als het Clinton Derangement Syndrome (het Clinton-Krankzinnigheidssyndroom). Wie besmet is, ziet in Hillary Clinton een vrouw die beschikt over haast bovennatuurlijke krachten, die haar er onder andere toe in staat stellen de man uit de Amerikaanse geschiedenis te elimineren. En:

• Waren het George W. Bush en zijn team van neoconservatieve adviseurs die de Verenigde Staten de oorlog met Irak in stuurden? Nee, die oorlog kwam er doordat Senaatslid Hillary Clinton voor stemde.
• Vindt de massale opsluiting van zwarte Amerikanen plaats doordat Bill Clinton, gesteund door beide partijen en een groot publiek, in 1994 een voorstel indiende voor een antimisdaadwet die verschrikkelijke gevolgen had? Nee, het is de schuld van First Lady Hillary Clinton, die een speech gaf ter ondersteuning van de wet (evenals overigens Bernie Sanders en vele andere progressieve politici deden).
• Is de recente opmars van autoritarisme en terrorisme het resultaat van complexe wereldwijde geopolitieke problemen waar John Kerry, de huidige minister van Buitenlandse Zaken, nu – samen met vele anderen – over gaat? Nee. Hillary Clinton, die in 2013 aftrad als minister van Buitenlandse Zaken, en alleen Hillary is de veroorzaker van deze problemen.

Dergelijke beweringen, die tijdens Clintons campagne tegen Trump en Sanders veel weerklank vonden, zijn voorbeelden van het Clinton Derangement Syndroom in werking.

Reden 3. Hillary Clinton kan niet elke kiezer bekoren

Hoe Amerikanen tegen Hillary Clinton aankijken, is niet los te zien van hun leeftijd en geslacht. Toen Hillary in 1992 op het toneel verscheen als pleitbezorger voor universele gezondheidszorg en onhandige opmerkingen maakte als dat ze weigerde thuis te blijven om koekjes te bakken, werd daar door de media zeer vijandig op gereageerd. Uiteindelijk werd ze zelfs gedwongen een koekjesrecept te verstrekken. Hillary was niet zo vlot en charmant als haar man en duidelijk niet op haar gemak in een ondergeschikte rol.

In 1992 maakte de Amerikaanse sitcom A Different World in een aflevering een parodie op Clintons positie. De protagonist van de show, een student op een historisch zwarte universiteit, valt in slaap en droomt dat hij Hillary is. Hij wordt gedwongen over kinderen te praten als ‘schattig’ en niet als ‘arm’ en krijgt het advies om ‘zijn starende blik’ te oefenen op een stand-in voor Bill Clinton, en er meer ‘aanbidding’ in te leggen. Dit was een van de zeldzame keren dat Clinton sympathiek werd neergezet.

Na Bill Clintons overwinning ontstond er een acht jaar durende oorlog tussen de Democraten en de Republikeinen, die een hoogtepunt bereikte in de poging tot afzetting vanwege Bills leugen over zijn affaire met Monica Lewinsky – opnieuw een voor Hillary vernederend schandaal.

Uiteindelijk werd ze zelfs gedwongen een koekjesrecept te verstrekken

Na Bill Clintons ‘overwinning’ deden de Republikeinen al jaren vergeefse pogingen om de Clintons te pakken op iets onwettigs, onder andere door via rechtse maar ook reguliere media samenzweringstheorieën te verspreiden. Het is bizar om deze theorieën en beledigingen nu opnieuw te horen uit de mond van jonge, linkse Amerikanen die van dit alles niet op de hoogte zijn. Hoewel niet-witte jonge Amerikanen massaal op haar stemmen, heeft Hillary Clinton dan ook grote moeite om de steun te winnen van jonge witte Amerikanen die de dubieuze theorieën klakkeloos lijken te hebben overgenomen.

Oudere vrouwen hebben vaak meer sympathie voor Hillary Clinton – wat erop lijkt te wijzen dat de steun voor de kandidaat toeneemt naarmate een vrouw meer seksisme ervaart. Helaas staat openlijk steun betuigen aan Hillary Clinton zo goed als garant voor seksistische reacties. Net als de kandidate zelf zijn haar aanhangers dan ook vaak terughoudender dan die van Trump of Sanders. Ze zullen niet snel massaal op bijeenkomsten staan schreeuwen en juichen, en zijn ook online minder assertief. Maar hun steun is niet minder echt dan de haat waar ze zich tegen verzetten.

Hoe nu verder?

Nooit eerder heeft een genomineerde Amerikaanse presidentskandidaat zo laag in de peilingen gestaan als Hillary Clinton – behalve dan Donald Trump, die in de tijd dat ik aan dit artikel werkte, onder andere, ruzie maakte met een baby en uithaalde naar de ouders van een gesneuvelde Amerikaanse moslimsoldaat. En tegen de tijd dat je dit leest zullen er zonder enige twijfel nog vele voorbeelden zijn bij gekomen. Het is bizar dat Hillary’s peiling ook maar enigszins in de buurt komt van die van Trump, maar dat is hoe de situatie nu is. En het gevolg van 25 jaar aversie tegen Hillary Clinton.

Ik zeg bewust ‘aversie tegen Hillary Clinton’ en niet ‘kritiek op Hillary Clinton,’ want dat is niet waar het om gaat. Want kritiek op Hillary Clinton is goed. Het is zelfs onontbeerlijk voor onze democratie, vooral nu de kans dat ze zal winnen steeds groter wordt. Clintons staat van dienst als minister van Buitenlandse Zaken en als Senaatslid moet grondig worden onderzocht. Haar publieke verklaringen moeten worden geanalyseerd. De financiële transacties van de Clinton Foundation dienen te worden nagetrokken en het publiek moet een antwoord krijgen op de vraag wat ze heeft geleerd van haar fouten – die ze zonder meer heeft gemaakt, onder andere door haar nonchalante houding over de beveiliging van haar e-mails en in politieke beslissingen die ze in haar voormalige functies heeft genomen –, en ervan overtuigd worden dat deze niet zullen worden herhaald.

Ook het gevoel dat Hillary, die zo’n 250 duizend dollar verdient aan een speech voor bankiers, niet in contact staat met de gewone Amerikaan en bovendien belangen zou hebben, komt niet uit de lucht vallen: al sinds Bill decennia geleden de politiek in ging, ontvangen de Clintons donaties van grote bedrijven. Het ongemakkelijke gevoel dat Amerikanen krijgen bij dynastieke politiek – behalve Obama is als Hillary wint elke president sinds 1988 een Bush of een Clinton geweest – maakt dat we allemaal moeten stilstaan bij de rol van elitisme en geld in de politiek.

Toch is Hillary’s bereidheid om haar economische beleid bij te stellen op punten als het minimumloon – mede op advies van linkse politici als Bernie Sanders en Elizabeth Warren – prijzenswaardig. Het is aan anderen om haar beleid van constructieve kritiek te voorzien, en aan Hillary om ernaar te luisteren. Dit is de standaardprocedure voor iedere presidentskandidaat. Het is hoe een presidentskandidaat behandeld dient te worden.

Maar het is niet hoe Hillary Clinton behandeld wordt. Constructieve kritiek kan onmogelijk gelijk worden gesteld aan de haat die zij al 25 jaar doet opborrelen. Je hoeft Hillary Clinton niet sympathiek te vinden om toe te geven dat ze anders wordt behandeld dan andere kandidaten. Je hoeft haar zelfs helemaal niet sympathiek te vinden. Als je een Amerikaanse stemmer bent, zou je je moeten verdiepen in wat ze heeft bereikt, in de ontwikkeling van haar ideeën door de tijd heen en in haar bijzonder gedetailleerde beleidsvoorstellen - en op basis daarvan besluiten of ze beter dan Donald Trump in staat zal zijn Amerika te leiden.

Rectificatie 11-8-2016: Omdat informatie was weggevallen, is deze versie aangevuld.

Meer weten?