Deze Zweedse hoogleraar biedt zijn excuses aan voor twintig jaar onderwijsideologie. Daar kan Nederland van leren

Niet alleen in Nederland maakt men zich (terecht) zorgen over het groeiende lerarentekort. Ook in Zweden begint het schooljaar met bezorgde berichten over het tekort aan docenten.

Een opmerkelijke bijdrage aan het begin van het schooljaar kwam van Jonas Linderoth, hoogleraar onderwijs aan de Universiteit van Göteborg. De kern van zijn stuk in Dagens Nyheter: mijn excuses voor wat ik het onderwijs de afgelopen twintig jaar heb aangedaan.

Linderoth beschrijft hoe hij en collega-pedagogen in de jaren negentig het onderwijs wilden veranderen. Leerlingen zouden meer vanuit hun eigen interesse en motivatie moeten leren, het onderscheid in traditionele vakken zou afgeschaft moeten worden en het klaslokaal zou niet het verhaal van de docent, maar het zelfstandig werken van de leerling moeten ondersteunen.

Ook Linderoth mocht die visie als pas gediplomeerd student op congressen delen. Op een conferentie in Stockholm stelde hij bijvoorbeeld dat hij meer Engels had geleerd van muziek dan op school, een claim die hij ondersteunde met een foto waarop hij temidden van spelende kinderen Pink Floyds Another brick in the wall (‘We don’t need no education’) speelde.

Daarover schrijft hij nu: ‘Vandaag huiver ik door het hele lichaam van schaamte als ik nadenk over de simplistische en populistische boodschap die ik overgebracht.’ (Tenminste, zo vertaalt Google Translate het)

Vanzelfsprekend veranderden de opvattingen over wat een goede docent kenmerkt mee. Die docent zou niet langer ‘een wijs persoon op een podium’ moeten zijn, maar ‘een gids die de pagina volgt.’ Een wiskundeprofessor en pionier op het gebied van digitaal leren, Seymour Papert, stelde dat de docent de honger van leerlingen om zelf de wereld te ontdekken alleen maar in de weg stond. Linderoth schrijft dat de traditionele docent voor de klas tijdens zijn eigen lerarenopleiding in de jaren negentig haast werd gezien als een moderne versie van de sadistische tiran Caligula.

Geen wonder dat niemand meer leraar wil worden, concludeert Linderoth. Twintig jaar lang hebben we de status van de docent proberen te ontmantelen. En hij droeg daaraan bij.

Het komt allemaal zo verschrikkelijk bekend voor. Van de docent die een coach zou moeten zijn tot internetpionier die de volgende onderwijsrevolutie aankondigt. Er kan geen onderwijscongres voorbijgaan of een goeroe moet opmerken dat leerlingen van nature nieuwsgierig zijn - en dat onderwijs die nieuwsgierigheid de nek omdraait. De Pink Floyd-anekdote heb ik de afgelopen jaren in velerlei vormen voorbij horen komen. Onderwijs2032, het belangrijkste onderwijsadvies van de afgelopen jaren, heeft de mond vol van vakoverstijgend en interdisciplinair leren.

We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden om over twintig jaar te concluderen dat de spaken krom staan. Van de bijdrage van Linderoth kunnen we ook in Nederland leren, als we het lerarentekort willen aanpakken.