Waarom het SP-onderzoek ‘De wetenschapper aan het woord’ de wetenschapper niet aan het woord laat

‘De kwaliteit en onafhankelijkheid van de wetenschap staan onder druk,’ verkondigde SP-kamerlid Van Dijk afgelopen weekend in het nieuws. Zijn partij had een enquête laten afnemen onder een kleine duizend wetenschappers.

Daaruit bleek: zo’n driekwart is niet blij met de vermarkting van de universiteit. De helft heeft niet de ruimte om zijn ‘vak volgens [zijn] professionele normen uit te voeren.’ En bijna 80 procent vindt dat er te veel tijd gaat naar het schrijven van onderzoeksvoorstellen.

Stuk voor stuk zaken die je vaker langs hoort komen in discussies over de wetenschap. Zaken die de aandacht verdienen. Wat dan juist zo jammer is: de enquête is waarschijnlijk niet betrouwbaar.

Hoe is het onderzoek uitgevoerd? Een oproep werd verspreid via allerlei kanalen, zoals Facebook, universiteitsredacties en het netwerk van de SP-kamerfractie. Zo stond op de website van de Vakbond voor de Wetenschap: ‘Het invullen van de enquête kost u ongeveer een halfuur. De resultaten van dit onderzoek wil de SP gebruiken voor nieuwe voorstellen in de Tweede Kamer.’

De methode berust dus volledig op zelfselectie. Mensen kiezen er zelf voor om op de link te klikken en vervolgens een half uur te besteden aan een vragenlijst. De deelnemers zijn daardoor waarschijnlijk andere types dan degenen die de oproep naast zich neerleggen.

Ga maar na: het is aan te nemen dat zij zich sowieso al zorgen maken over de universiteit. Je steekt sneller een halfuur in iets waar je je druk om maakt, dan iets wat je geen bal kan schelen. Ook kan het noemen van de SP in de oproep mensen afschrikken of juist aantrekken. En als je je toch al bezighoudt met dit soort discussies, heb je grotere kans om de vragenlijst überhaupt langs te zien komen.

Het resultaat: een steekproef die waarschijnlijk niet representatief is. Ik zeg ‘waarschijnlijk,’ omdat het niet te controleren is. Je kunt kijken of de man-vrouwverhouding klopt. En of er genoeg bèta’s in zitten. Maar wat je niet kunt checken, is of de zorgen van de gemeenschap juist worden weergegeven. Je weet niet wat de cijfers daarvoor zouden moeten zijn, want daarvoor deed je immers die enquête.

Ook ik maak me zorgen over de universiteit en wil dat er iets verandert. Maar de oplossing is niet om een bevooroordeelde peiling het nieuws in te slingeren. Dan blijft het preken voor eigen parochie.

De oplossing is een onderzoek dat is uitgevoerd door een onafhankelijk en deskundig bureau. Met een willekeurige steekproef, die de wetenschapper écht aan het woord laat.