De fractieleiders in de Tweede Kamer legden SP-leider Emile Roemer het vuur na aan de schenen toen hij tijdens de Algemene Beschouwingen zijn plannen ontvouwde om het verplichte eigen risico in de zorg af te schaffen. Vooral het ontbreken van een overtuigende financiële onderbouwing was onderwerp van kritiek.

De PVV en GroenLinks willen ook af van de eigen bijdrage in de zorg en regeringspartij PvdA lijkt eveneens te twijfelen over nut en noodzaak van de maatregel. Na de verkiezingen in maart zou Roemer zomaar een Kamermeerderheid achter zijn plan kunnen scharen.

Tijdens de verkiezingscampagnes zullen de voor- en tegenstanders van het verplichte eigen risico in de zorg de degens nog vaak genoeg met elkaar kruisen. Voor beide standpunten valt wel iets te zeggen. Aan de hand van drie gedachten, zet ik de argumenten voor en tegen op een rij.

Het verplichte eigen risico is wel/niet solidair

Voor afschaffing: Het verplichte eigen risico is een boete op ziekte. Met name voor patiënten met een smalle beurs hakt het verplichte eigen risico er financieel hard in. Het is eerlijker deze kosten gelijkmatig over alle premiebetalers te verdelen. Want we kunnen allemaal ziek worden.

Tegen afschaffing: Vrijwel geen land ter wereld heeft zo’n solidair zorgstelsel als Nederland. Iedere Nederlander van achttien jaar of ouder betaalt via de zorgverzekeringswet verplicht mee aan de zorgkosten. Verzekerden met een smalle beurs krijgen een deel van dit terug via de zorgtoeslag. Bovendien consumeren ouderen verreweg de meeste zorg, maar betalen dezelfde zorgpremie als jongeren – die gemiddeld nauwelijks van de zorg gebruikmaken. In de zorg betaalt jong dus al voor oud. Afschaffing van het eigen risico legt een nog groter deel van de zorgkosten neer bij jongeren. Het is niet eerlijk om de gemiddeld armere jongeren nog meer mee te laten betalen aan de zorg van gemiddeld ouderen.

Het verplichte eigen risico is wel/geen goede maatregel om de zorgkosten te bedwingen

Voor afschaffing: Niemand wordt vrijwillig ziek, maar het verplichte eigen risico stimuleert patiënten met een smalle beurs wel om de Wanneer een kwaal vroegtijdig wordt behandeld, zijn de totale maatschappelijke kosten vaak lager dan wanneer de klachten verergeren. Het verplichte eigen risico is daarmee niet effectief in de strijd tegen de hoge zorgkosten.

Tegen afschaffing: De huisarts is vrijgesteld van het verplichte eigen risico, dus patiënten met een smalle beurs hebben altijd de mogelijkheid om een arts te laten oordelen of ze medisch-specialistische zorg nodig hebben. We betalen in Nederland per jaar al ruim 75 miljard aan de zorg. Om een verdere stijging van de zorgkosten tegen te gaan, is het goed dat patiënten zich realiseren dat zorg kostbaar is. Het eigen risico is een uitstekend middel hiertoe.

Ons zorgstelsel is helemaal niet/helemaal wel berekend op een eigen risico

Voor afschaffing: Het Nederlandse zorgstelsel is helemaal niet berekend op een eerlijke berekening van het eigen risico van een individuele patiënt. Dit werkt zo: de Nederlandse zorgkosten worden verrekend via de zogenoemde diagnose-behandelcombinaties (dbc’s). Deze dbc’s zijn een verzameling van handelingen die een arts zou kunnen uitvoeren bij een bepaald ziektebeeld. Het tarief voor het dbc is het gemiddelde. Het systeem is ontworpen om in één klap de zorgkosten van grote groepen patiënten te verrekenen met de zorgverzekeraar.

Geen enkele patiënt (toeval daargelaten) ontvangt dus een rekening die daadwerkelijk slaat op de kosten die voor hem zijn gemaakt. Sommige patiënten betalen dus te veel eigen risico, terwijl andere te weinig betalen. Het eigen risico houdt zodoende geen rekening met het collectief ingerichte stelsel.

Tegen afschaffing: Slechts bij een beperkt aantal kleine ingrepen, of eenmalige consulten bij een specialist, blijven de kosten beneden het verplichte eigen risico van 385 euro. De zorg is zo duur, dat de kosten voor vrijwel iedere patiënt 385 euro of meer bedragen. De groep die te veel eigen risico betaalt is relatief klein. Het dbc-stelsel is daarmee geen reden om het eigen risico af te schaffen.

Dus?

Persoonlijk ben ik vatbaar voor zowel de argumenten voor als tegen afschaffing van het verplichte eigen risico.

Maar ik neig naar afschaffing. De dekking van de zorgkosten is namelijk eenvoudig te regelen. We betalen in Nederland 16,8 miljard euro per jaar aan zorgpremies. Zieken betalen daarnaast 3,2 miljard euro aan eigen risico. Wanneer we de zorgpremies verhogen met 19 procent (oftewel 15 tot 20 euro per maand) is de maatregel gecompenseerd.

Wat vind jij?

En lees ook:

De Tweede Kamer wil het medisch beroepsgeheim verder aantasten. Een goed idee? Om fraude aan te pakken, wil de Tweede Kamer zorgverzekeraars ongevraagd toegang geven tot onze medische dossiers. Als de Eerste Kamer instemt, betekent dit een verdere aantasting van het medisch beroepsgeheim. Wat daarvan te vinden? Lees het verhaal hier terug Zeven ambtenaren onderhandelen met Big Pharma over honderden miljoenen. En niemand mag de uitkomst weten Farmaceutische bedrijven rekenen voor nieuwe medicijnen enorme bedragen: soms wel meer dan 100.000 euro per patiënt. Om beter te kunnen onderhandelen, richtte het ministerie van Volksgezondheid een bureautje op dat afdingt op de duurste geneesmiddelen. Maar wat ze afspreken met fabrikanten, weet niemand. Lees het verhaal hier terug