Niets menselijker dan de krant lezen en moedeloos worden. Deze week trof vooral Rusland me:

In de krant lees je meestal niet over de hoopgevende ontwikkelingen die zich tegelijkertijd afspelen, overal ter wereld. Maar ze zijn er wel. Om er eentje te noemen: de opkomst van beetje bij beetje het fundament waarop de macht van petrostaten zoals Rusland is gebaseerd. Het verlangen naar een vreedzaam en schoon energiesysteem brengt dagelijks talloze mensen in beweging.

Over het op waarde schatten van zulke hoopgevende bewegingen gaat het boek Hope in the Dark van Rebecca Solnit. Vandaag publiceren wij een vertaling van de proloog die ze schreef voor de nieuwe Het is actueler dan ooit.

Als je denkt dat het hopeloos slecht gaat met de wereld, lees dan dit verhaal De veranderingen in onze tijd zijn ongekend. Ze zorgen voor veel onzekerheid, én de kans de toekomst te beïnvloeden. Dit is geen moment voor wanhoop, maar voor actie.
 Lees het essay van Rebecca hier

Ik wil jullie in dit stukje graag aan Rebecca Solnit voorstellen en enkele prikkelende verhalen tippen die je verder nog van haar kunt lezen. Geef me een paar minuutjes – eerst wil ik vertellen waarom ik haar essay zo goed vind dat ik het voor jullie heb laten vertalen.

Waarom we dit essay vertaalden

Als het ergens aan ontbreekt in progressieve kringen, dan is het zelfvertrouwen. Dat is niet zo vreemd. Zoals collega Marc Chavannes laatst al ‘links bestaat nauwelijks meer in Europa.’ De rechtse populisten en nationalisten rukken op, de macht van de multinationals lijkt alleen maar te groeien. Tegenover zulke ontwikkelingen staan progressieven - en dan met name wat collega Rutger de ‘verliezerssocialisten’ noemt – gevoelsmatig altijd op achterstand.

Tien verhalen over de zorgwekkende zomer van 2016 Trump, Turkije, Brexit en bloederige aanslagen: de wereld lijkt op hol geslagen. Als tegenwicht voor de overspannen berichtgeving heb ik tien longreads verzameld die de onderstroom van de ontwrichtende gebeurtenissen onderzoeken. Vind de tien longreads hier terug

Neem je niet alleen politieke ontwikkelingen, maar ook het milieu en het klimaat in ogenschouw, dan is het moeilijk om optimistisch te blijven over de toestand van de wereld. Fatalisme of wegkijken wordt verleidelijk.

Juíst in tijden van onzekerheid moeten we ons realiseren dat de toekomst een verhaal is dat we samen maken

Het essay van Solnit is zo goed, omdat ze je beter leert kijken en daarmee de ultieme remedie tegen fatalisme biedt. Ze citeert de theoloog Walter Brueggemann, die heeft gezegd dat ‘herinneringen hoop creëren, zoals geheugenverlies wanhoop creëert.’

Als we onszelf eraan herinneren hoe vaak de wereld al ten goede is veranderd, kunnen we redenen voor hoop vinden, schrijft Solnit. Júist in tijden van onzekerheid moeten we ons realiseren dat de toekomst een verhaal is dat we samen maken. vechten talloze mensen voor een leefbare wereld. We kunnen nooit precies wat de consequenties van onze handelingen zijn, en tóch handelen we.

De geschiedenis heeft zich nimmer lineair of eenduidig ontwikkeld, is nooit vol geweest van vooruitgang óf achteruitgang, en dat zal de toekomst evenmin Dat inzicht formuleert Solnit als geen ander, en het biedt inderdaad een goede grond voor hoop.

We publiceerden Solnit al eerder

Het is overigens niet de eerste keer dat we Solnit op De Correspondent mogen publiceren: eerder vertaalden we een essay waarin zij de opwarming van de aarde als een vorm van geweld karakteriseert. Klimaatverandering is geweld dat wordt uitgeoefend door de mensen die de CO2 uit de aarde halen en vervolgens in de atmosfeer brengen, terwijl vooral armen en ontheemden de gevolgen te verduren krijgen.

Klimaatverandering is een vorm van geweld Klimaatverandering is een vorm van geweld waaraan sommige mensen schuldiger zijn dan anderen. En nog weer andere mensen zijn er slachtoffer van. De Amerikaanse essayist Rebecca Solnit benoemt dit onrecht onomwonden, en ze spreekt zich uit tegen de taal die dit verhult. Lees Solnits essay hier

Het is een kenmerkend essay voor Solnit: ze heeft nul tolerantie voor We zijn allemaal voor een probleem dat op korte en lange termijn de levens van vele mensen gaat verstoren en ontwrichten. Dat openlijk erkennen is stap één voor wie het tij wil keren. ‘De opstand tegen de meedogenloosheid begint met een opstand tegen de taal die deze meedogenloosheid verhult,’ schrijft Solnit.

Hieronder heb ik een lijst gemaakt van nog een aantal essays van Solnit, voor wie meer wil lezen. Maar eerst zal ik haar nog even voorstellen.

Wie is Rebecca Solnit?

Sinds eind jaren tachtig werkt Rebecca Solnit aan haar oeuvre, dat inmiddels uit negentien boeken en vele tientallen essays bestaat. Ze publiceerde bij uiteenlopende (online) media als Harpers, The Nation, Orion en TomDispatch. De plaatsen en de onderwerpen in haar essaybundel The Encyclopedia of Trouble and Spaciousness geven een goede indicatie van haar bereik: ze strekken van Antarctica en IJsland tot Detroit en Silicon Valley, van de Arabische Lente tot de Mexicaanse drugsoorlogen. Solnits literaire stijl en haar uitgesproken engagement

Solnit leerde dat objectiviteit niet bestaat, eerlijkheid wel

Solnit studeerde journalistiek, maar zonder al te veel succes. ‘I could never attain that perfectly flat voice that I think is as affected a style as any but that’s supposed to be the style of objectivity,’ tegen Ze leerde dat objectiviteit niet bestaat, eerlijkheid wel.

Ze vond haar eigen stem toen ze in 1988 afreisde naar een gebied in Nevada waar atoomproeven waren gehouden. De reis was een idee van haar jongere, meer activistische broer. Ze kampeerde samen met antikernenergieactivisten in een gebied dat mogelijk radioactief was, waar de autoriteiten hen niet wilden hebben, maar waar de sterrenhemel schitterend was en waar bij het kampvuur country werd gezongen. Die ervaring was verbroederend én confronterend, politiek én persoonlijk. Het deed Solnit inzien dat ze verschillende genres moest combineren om recht te doen aan de

Een unieke stem

Ze begon persoonlijke verhalen, politiek commentaar, activisme en geschiedenis te combineren. Ze brak met lineaire vertelvormen en had de literaire verfijndheid om haar associaties en waarnemingen zo goed te vatten, dat ze iedere conventionele structuur kon laten varen. De stijl die ze vond, wordt steevast – ook door haarzelf – omschreven als meanderend. and enclose more description and opinion. My work is very meandering, not in the sense of not knowing where it’s going, but in making scenic detours and connecting up things that might not be connected in

Ze maakte naam met haar boek over de Amerikaanse fotograaf Eadweard Muybridge en met haar over wandelen en over Haar boek over de verbroedering die optreedt na natuurrampen, A Paradise Built in Hell, werd internationaal veel besproken. Met name na de aardbeving in Haïti, toen Solnit zich fel keerde tegen de manier waarop westerse media verslag deden van

In Nederland kreeg in 2014 haar bundel veel aandacht. Daarin ontwaart ze een patroon dat haar in de loop van de jaren was gaan opvallen: mannen leggen haar dingen uit, ‘Uitleggende mannen,’ schrijft Solnit, ‘gaan ervan uit dat ik een leeg omhulsel ben, dat gevuld moet worden met hun wijsheid en kennis.’

Wat ikzelf misschien nog wel het mooiste vind aan Solnits werk is haar nadruk op het belang van taal, woorden en verhalen. In A Paradise Built in Hell laat ze overtuigend zien hoe gemankeerd ons zelfbeeld is. De westerse mens is wijsgemaakt – al sinds – dat onze ‘standaardinstelling’ concurrentie en naijver is, en dat we, zo gauw het zogenaamd ‘dunne vernislaagje’ van de beschaving wegvalt, zullen vervallen

Volledig ten onrechte, want in feite komen mensen in de moeilijkste situaties – bijvoorbeeld na een plotselinge natuurramp – juist samen om elkaar te helpen en de gemeenschap weer op te bouwen. Wie een beeld neerzet van slachtoffers als ‘rellende plunderaars,’ doet de werkelijkheid onmetelijk geweld aan. Solnit sloot op de verslaggeving van de ramp in Haïti af met het cruciale inzicht: ‘We live and die by words and ideas, and it matters desperately

Voor wie verder wil lezen:

One Nation Under Elvis: Environmentalism for Everyone (Orion Magazine, 2008) In dit essay laat Solnit zien hoe culturele verdeeldheid de politieke kracht van links Amerika ondermijnt. Aanleiding is een brief van ene Dick die aan Solnit vraagt het verband tussen liefde voor countrymuziek en politieke achterlijkheid te onderzoeken. ‘He really was named Dick,’ schrijft ze droogjes. Solnit laat zien dat country helemaal niet achterlijk is, en bekritiseert vervolgens de ‘progressieve’ mensen uit de milieubeweging die – zoals Dick – neerkijken op de boeren, de mijnwerkers en de fabrieksarbeiders die rechtstreeks de dupe zijn van de misstanden waar milieuactivisten zogenaamd tegen strijden. Hoe kunnen ze hun potentiële bondgenoten zo miskennen? En hoe zou een werkelijk inclusieve beweging eruitzien? Lees hier het essay Winged Mercury and the Golden Calf: Heavy Metal Histories (Orion Magazine, 2006) In augustus 2015 heeft het Amerikaanse federale milieubureau, de Environmental Protection Agency (EPA) per ongeluk meer dan elf miljoen liter afvalwater uit een mijn laten lekken. Een van de giftige bestanddelen: kwik. Daarover (onder meer) gaat dit essay: kwik als de onbekende, onzichtbare maar bijzonder giftige keerzijde van de Amerikaanse goudkoorts die zich tussen de zeventiende en negentiende eeuw meermaals manifesteerde. Kwik wordt gebruikt bij de goudwinning, maar leidt tot onmetelijke milieuschade. Met een paar korte, krachtige zinnen laat Solnit zien hoe ‘the focus on the gold to the exclusion of the mercury’ symbool staat voor de werking van het hedendaagse kapitalisme. In onze zoektocht naar welvaart vergeten we wat echt van waarde is, en in die achteloosheid creëren we armoede. Lees hier het essay Oil and Water: The BP Spill in the Gulf (London Review of Books, 2010) Dit is een inktzwart essay over de nasleep van de olieramp in de Golf van Mexico in 2010, toen op het Deepwater Horizon-boorplatform van oliebedrijf BP een explosie plaatsvond, waarna er drie maanden olie in de zee is gespoten, als zwarte magma uit een onderzeese vulkaan. Solnit betreurt de verwoesting van de natuur en het leed van de onherstelbaar beschadigde kustgemeenschappen. Ze betreurt ook de inadequate reacties van de verantwoordelijke instanties, en vooral het stuitende gedrag van BP, dat gevangenen aan het werk zette om de vuile olie halfbakken op te ruimen, terwijl de media op afstand werden gehouden. Dit had een moment kunnen zijn, schrijft Solnit, waarop ‘links’ Amerika stevige maatregelen tegen de olie-industrie had kunnen afdwingen. Dat gebeurde niet. Lees hier het essay Iceberg Economies and Shadow Selves: Further Adventures in the Territories of Hope (TomDispatch, 2010) De meest destructieve uitwerkingen van het kapitalisme worden gedempt door ontelbare daden van medemenselijkheid, vrijgevigheid, solidariteit en compassie, schrijft Solnit in dit essay. Dat is misschien wel de enige reden dat het kapitalisme nog functioneert. Tegenover de onzichtbare hand van de vrije markt staat een andere kracht, die geeft in plaats van neemt. Hoe weten we eigenlijk zo zeker dat egoïsme en concurrentie onze ‘standaardinstellingen’ zijn? Je ziet wat je wil zien, schrijft Solnit, en wie goed kijkt, ziet dat de ‘andere wereld’ die we zo graag zouden willen, al bestaat. Zie hem in de liefde van een moeder voor haar kind, in de veerkracht van een gemeenschap die is getroffen door een ramp, in de onbaatzuchtige volharding van mensen die de natuur willen beschermen. Lees hier het essay The Most Important Thing We Can Do to Fight Climate Change Is Try (The Nation, 2015) In dit inspirerende essay vindt Solnit in de geschiedenis hoop voor de toekomst. Want de geschiedenis ontwikkelt zich nooit lineair of eenduidig, hij is nooit vol van vooruitgang óf achteruitgang, en dat zal de toekomst evenmin zijn. Verandering komt uit onverwachte hoek: ‘Unforeseeable change will continue to explode our best assumptions.’ Het activisme van minderheden kan grote verschillen maken, de effecten van activisme zijn – net als de geschiedenis – niet lineair en voorspelbaar, ze verspreiden zich als water als je er een steen in gooit, als een sneeuwbal die van een berg rolt. Met een prachtig citaat van de theoloog Walter Brueggemann: ‘Memory produces hope in the same way that amnesia produces despair.’ Lees hier het essay

Verder lezen op papier?

The Encyclopedia of Trouble and Spaciousness Lees hier meer over Solnits essaybundel The Encyclopedia of Trouble and Spaciousness, door de uitgever geïntroduceerd als: ‘Essays exploring politics and place, written with the lyricism of a poet and the wisdom of a modern-day sage.’ Lees verder op de website van de uitgever Hope in the Dark Lees hier meer over Hope in the Dark, door de uitgever geïntroduceerd met de zin: ‘At a time when political, environmental and social gloom can seem overpowering, this remarkable work offers a lucid, affirmative and well-argued case for hope.’ Lees verder op de website van de uitgever