Wat doet China in Afrika, denk jij?

Het is nogal een hot topic in de westerse media: de rol van China in Afrika. Om maar eens een paar krantenkoppen van de afgelopen maanden te nemen: ‘Hoe China Afrika overnam’, ‘China koopt Afrika leeg’, ‘De grondstofrijke achtertuin van China’, ‘Afrika topprioriteit voor Xi Jinping’. Ik zie deze fascinatie ook terug in de reacties in mijn tuin: bij vrijwel elk artikel wordt een vraag gesteld over de rol van China op het Afrikaanse continent.

Hoe kan het eigenlijk dat we zo geïnteresseerd zijn in wat China in Afrika uitvreet?

Allereerst komt die interesse voort uit het verrassingseffect. Hoe gek het ook klinkt, nog maar tien jaar geleden zag vrijwel niemand de Chinese investeringsgroei in Afrika aankomen. En toch is China nu een van de belangrijkste spelers op het Afrikaanse continent geworden - sinds 2009 drijft China bijvoorbeeld meer handel met Afrika dan de Verenigde Staten.

Ten tweede is de interesse een vorm van verontwaardiging. Immers: wij waren toch de weldoener in Afrika? We voelen ons verdrukt, getuige krantenkoppen als: ‘China en Afrika zwaaien Europa gedag’, ‘Het Westen verdwijnt uit Afrika’.

En - niet onbelangrijk - de Chinese opmars in Afrika raakt een westerse achilleshiel. Want een halve eeuw westerse hulp aan Afrika heeft niet veel opgeleverd. Dat China nu iets doet wat wél tot Afrikaanse groei lijkt te leiden, wekt jaloezie op. En een beetje zelfreflectie, getuige dit soort koppen: ‘Wat kunnen wij leren van China in Afrika?’, ‘De beste hulp is een trein uit China’, ‘Bloeit Afrika dankzij de Chinezen?’.

Omdat we praten over niet één, maar twee continenten waar we weinig van weten, is de discussie over China in Afrika vaak gebaseerd op algemene aannames in plaats van concrete feiten. En begeven we ons al snel op het gebied van mythen en halve waarheden.

Daarom leek het ons een goed idee om een aantal van die aannames eens wat feitelijker te bekijken. Om zo dieper in te gaan op de veranderende machtsverhoudingen in Afrika.

Hieronder volgt een aanzet: vijf aannames die wij veel zien terugkomen in de berichtgeving over China in Afrika. Deze opsomming is zeker nog niet volledig en we roepen dan ook graag jullie hulp in om het lijstje aan te vullen.

1. Grondstoffen

China is Afrika’s nieuwe kolonisator en komt alleen maar grondstoffen halen.

2. Meer, meer, meer

China geeft inmiddels veel meer hulp aan Afrika dan het Westen.

3. Passieve speelbal

Afrika speelt een relatief passieve rol in het politiek-economische spel tussen het China en het Westen.

4. Geïmporteerde arbeid

Chinezen maken geen gebruik van lokale arbeid in Afrikaanse landen. De Afrikaanse bevolking profiteert niet van Chinese investeringen.

5. Lak aan mensenrechten

China trekt zich niks aan van mensenrechten en steunt misdadige Afrikaanse regimes.