Geen lezer die dieper in een boek duikt dan de vertaler. Elke zin, elk woord wordt onder de loep gelegd, voorzichtig gewogen en tot in de meest verborgen betekenissen onderzocht. Daarbij vergeleken verbleekt de nauwkeurige lezing van de recensent tot een oppervlakkig onderzoekje.

In de reacties op de eerdere stukken merkten een aantal van jullie op dat de naam van de vertaler steeds ontbrak, als we het over De vegetariër hadden, en dat we haar – en vertalers in het algemeen – daarmee tekortdeden.

Volkomen terechte kritiek. Dit stuk is niet zozeer een goedmaker, als wel een kans om misschien wel de zorgvuldigste, best geïnformeerde lezer van het land aan het woord te laten: vertaler Monique Eggermont.

Hoe vertaal je een Koreaans boek als je de taal niet spreekt?

Eind 2014 begon Eggermont aan haar vertaling van De vegetariër. Ze vertaalde niet rechtstreeks uit het Koreaans, de taal waarin het boek geschreven is, maar uit het Engels (de vertaling van Deborah Smith). Een vertaling van een vertaling, dus.

Illustratie: Seenaeme

‘Dat gebeurt niet zo heel vaak,’ zegt Eggermont. ‘Maar de Koreaans-Nederlandse vertalers liggen niet voor het oprapen.’

Han Kang zelf leek zich er niet om te bekommeren. De auteur en de vertaler ontmoetten elkaar onlangs in Amsterdam. Kang had haar zoon van 16 ook meegenomen op haar Europese promotietour: ‘Anders moest ze steeds naar Zuid-Korea bellen om te vragen hoe het met hem ging. Dit was handiger.’

De schrijfster was warm en dankbaar, en Eggermont had het gevoel iets van haar ziel te hebben gezien – niet per se dankzij dat korte bezoekje, maar vooral door het intensieve werk aan de vertaling. Vier maanden lang, vrijwel elke dag, bracht Eggermont met De vegetariër door. ‘Het is niet het soort boek dat je even snel tussendoor doet, het is niet: ik heb een kwartiertje over dus ik ga even vertalen. Je moet er de tijd voor nemen, je afzonderen en je volledig in het juiste gevoel inleven, meer nog dan bij andere boeken, omdat het verhaal zulke onvoorspelbare wendingen neemt.’

‘Je herkent de worstelingen van de hoofdpersoon ook niet direct: dat je vader je met grof geweld dwingt om vlees te eten, bijvoorbeeld – dat is geen probleem dat je vaak tegenkomt, in andere boeken, of in onze samenleving. Je herkent de pijn en de maatschappelijke achtergrond niet meteen, maar ondertussen voel je de hele tijd dat er iets broeit.’

Illustratie: Seenaeme

De vertaling was niet zozeer moeilijk in technisch opzicht, ‘maar het is best een zwaar onderwerp: een vrouw die het leven niet meer aankan, die zichzelf geweld aandoet om weer verbondenheid met de natuur te voelen – het is heel uitzinnig, maar het wordt steeds begrijpelijker gemaakt.’

‘Het gaat in je systeem zitten, in je bloed. Ook omdat Kang zo subtiel, zo poëtisch schrijft. Ze duikt heel diep in de menselijke psyche, de schaduwkanten van het leven, maar de stijl is schijnbaar onaangedaan. Heldere zinnen, geen sensatie, geen hilariteit. Onderkoeld, bijna. Beheerst – dat is het woord dat ik zoek. Beheerst. De psychologische achtergrond wordt niet uit de doeken gedaan, maar je voelt ‘m steeds sterker. Kang raakt je steeds dieper, het verhaal wordt steeds schrijnender, in het laatste deel van het boek zo sterk dat je wel tegen de hoofdpersoon zou willen schreeuwen, je zou haar zo graag willen tegenhouden.’

Eggermont vertaalt al zo’n 25 jaar uit het Engels. Doorgaans Brits-, Amerikaans- of Australisch-Engels. De vegetariër was haar eerste Koreaanse roman. pakte me meteen – zo’n krachtig, en tegelijk nuchter verwoord statement. Het hakte erin, het voelde meteen goed, en dat gevoel bleek te kloppen.’

Wreedheid wordt niet geschuwd

Na De vegetariër vertaalde Eggermont ook Han Kangs latere roman, Mensenwerk, en Prinses Bari, een actuele roman van de Zuid-Koreaan Hwang Sok-yong. ‘Mensenwerk is ook een prachtig verhaal, dat je niet kan lezen zonder diep ontroerd te raken. Maar het is wel weer heel heftig – soms zo erg dat je het liefst met je handen voor je ogen leest.’

Illustratie: Seenaeme

Eggermont durft niet te zeggen of dat typisch Zuid-Koreaans is: ‘Misschien in zoverre, dat wreedheid niet geschuwd wordt, in elk geval niet in de drie romans die ik vertaald heb. Ook in Prinses Bari maken de personages gruwelijke ontberingen door. Aan de andere kant beschrijven Kang en Sok-yong nogal universele thema’s: verraad, vervreemding en eenzaamheid.’

Eggermont beschouwt zichzelf zeker niet als expert in de Zuid-Koreaanse literatuur. De keuze voor deze boeken was ook vrij toevallig – als je al van een keuze kan spreken: ‘Als vertaler ben je voor een groot deel afhankelijk van de aanbiedingen die je krijgt. Dat aanbod is de laatste jaren achteruitgegaan. Soms voelt een boek niet goed – dan weet je: dit ga ik niet goed doen, en dan moet je het voorbij laten gaan. Ik ga er dan steeds maar vanuit dat er wel weer een ander, geschikter aanbod komt. Tot nu toe komt dat steeds uit, op de een of andere wonderlijke manier.’

Ook na Eggermonts Zuid-Koreaanse uitstapjes werkte het lot mee. Binnenkort verschijnt Een begeerlijke vrijgezel, Eggermonts vertaling van Eligible, een hedendaagse hervertelling van Pride and Prejudice. ‘Die lichte, humoristische toon – daar was ik na drie indrukwekkende, maar toch best zware Zuid-Koreaanse boeken wel aan toe.’

Schrijf je in voor de boekenclub Wil je meelezen? Meediscussiëren? En als eerste horen welk boek we komende maand gaan lezen? Schrijf je deze week in voor de boekenclub, en ontvang het nieuws en de updates in je mailbox.
Naar het aanmeldformulier

Meer lezen?

Jullie hebben gekozen: deze maand lezen we de Koreaanse roman De Vegetariër De Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang won eerder dit jaar al de internationale Man Booker Prize. En vandaag mag ik bekendmaken dat ze ook Louis Ferdinand Céline heeft verslagen in de verkiezing van het boekenclubboek van de maand. Jullie kozen De vegetariër als de roman die we samen gaan lezen. Discussiëren jullie mee? Lees het verhaal van Dries hier terug Dit is de boekenclub van De Correspondent in dertien veelgestelde vragen De veellezer klaagt dat hij hoogstens één roman per week leest. De weiniglezer klaagt dat hij alleen nog maar op vakantie leest. Voor beide groepen ben ik de leesclub van De Correspondent begonnen. Ruim 2.700 lezers werden al lid. Lees je mee? Lees het verhaal van Dries hier terug