Trump is een ramp voor het klimaat, maar de reis naar duurzaamheid gaat dóór

De klimaatbeweging heeft altijd een best wel pittige to do list gehad. Om een paar punten te noemen: de hele economie verbouwen, onze consumptie opschonen, alle mogelijke vormen van onwetendheid en ontkenning bestrijden.

Nieuw op het lijstje: het bestrijden van alles waar Donald Trump voor staat.

Want de nieuwe president van de Verenigde Staten ontkent klimaatverandering, is goede vrienden met de kolenindustrie en wil de Amerikaanse steun voor het klimaatverdrag van Parijs intrekken. Barack Obama’s verstandige klimaatbeleid en de recente overwinningen van de Amerikaanse klimaatbeweging wil hij terugdraaien. Omdat zijn partij een meerderheid heeft in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden, hebben deze en andere plannen kans van slagen.

En verder? Trump zal klimaatverandering de komende jaren blijven ontkennen, of misschien zal hij er soms iets accuraats over zeggen - hij is wat je noemt een bullshitter dus je weet het nooit. De Amerikaanse media zullen hem waarschijnlijk een podium blijven geven voor zijn leugens over het klimaat en daarmee zullen ze medeplichtig zijn aan de verwarring en de apathie die volgt uit de verspreiding ervan. Ontkenners over de hele wereld zullen zich gesterkt voelen in hun waanbeelden.

De kans is groot dat er onder Trump ook harder wordt opgetreden tegen vreedzame protesten van burgers en klimaatactivisten, zoals de afgelopen weken al gebeurde in North-Dakota. Dit jaar zijn in Amerika bovendien verschillende journalisten opgepakt bij klimaatprotesten. Er is geen enkele reden om te denken dat Trump daar iets tegen wil doen.

Zijn verkiezing is dus een ramp voor het klimaat.

Met Trump kan het grimmig worden

Ik maak me de meeste zorgen over iets wat niet vaak met de opwarming van de aarde wordt geassocieerd: de vrouwenhaat en het racisme die Trump uitbuitte en die hem mede aan zijn overwinning hielpen.

Waarom? Omdat de opwarming van de aarde zich aan natuurkundige regels houdt, maar de staat van onze samenleving bepaalt hoe we erop reageren. Een wereld vol nationalisme, isolationisme, racisme, vrouwen- en vreemdelingenhaat zal niet vredig reageren op klimaatontwrichting. Integendeel.

Klimaatverandering en politici zoals Trump hebben een belangrijke gelijkenis: ze spelen mensen tegen elkaar uit. Zoals Trump, Wilders en andere demagogen groepen tegen elkaar opstoken, zo kan de opwarming de verschillen tussen haves en have-nots vergroten. De rijken die zich kunnen verschansen en aanpassen aan het warmere klimaat aan de ene kant, de armen en ontheemden die kwetsbaar zijn en soms uitzichtloos lijden aan de andere.

Dat is mijn klimaatdystopie: een wereld met meer muren, meer prikkeldraad, meer vluchtelingen en meer militaire interventies in gebieden waar droogte, overstromingen en armoede voor migratie, conflict en radicalisering zorgen. Dat is het klimaat waar Trump voor staat.

Er zijn ook andere mogelijkheden. De droom van een duurzame wereld is altijd verbonden geweest met de droom van vrijheid en gelijkheid; zoals racisme en klimaatverandering ook altijd met elkaar verbonden zijn geweest. Terwijl onze voorouders anderen uitbuitten, begonnen ze het klimaat te veranderen. Kolen, olie en gas zijn samen met exploitatie, roof en onderdrukking de brandstoffen van ons economische systeem. We hebben onze welvaart te danken aan het vertrappen van mensen die we – al dan niet impliciet – minderwaardig achten.

Het einde van het fossiele tijdperk biedt zicht op een einde aan dit onrecht, terwijl verdere klimaatontwrichting garandeert dat het onrecht blijft voortbestaan. Want de opwarming ontneemt toekomstige generaties de kansen die horen bij een stabiel leefklimaat; zoals racisme, uitsluiting en onderdrukking gelijke levenskansen wegnemen.

Er is één antwoord op al die vormen van onrecht: verzet. De strijd tegen politici als Trump en de opwarming is dus één en dezelfde. Het is de strijd voor gelijke kansen en voor verbinding, tegen vijandschap en isolatie. Feminisme, antiracisme en klimaatactie gaan hand in hand en versterken elkaar.

Trump zal de energietransitie niet stoppen

Progressieve krachten zullen sterker worden als we ze bundelen. Dat is een reden voor hoop, en er zijn er meer. Trump heeft een heilloos pad gekozen, net als Wilders, Orbán, Le Pen en de andere rechts-populistische leiders die terug in de tijd willen. Het klimaat trekt zich niets aan van politici die doen alsof we veilig zijn voor de grote boze buitenwereld als we er onze ogen voor sluiten. Klimaatverandering confronteert ons juist met de verbondenheid van alle mensen op aarde. De wereldwijde droefheid, angst en frustratie over de verkiezing van Trump wijst ons op diezelfde verbondenheid.

Zoals Trump de wetten van de thermodynamica niet kan keren – de opwarming zal ondanks zijn ontkenning doorzetten, omdat meer CO2 in de atmosfeer meer warmte vasthoudt –, zo zal hij ook de wereldwijde energietransitie niet kunnen stoppen. Die is al lang en breed aan de gang.

Schone technologie wordt steeds goedkoper en landen als China en Duitsland hebben zo hun eigen redenen om ervoor te kiezen. Talloze burgers, steden, dorpen, coöperaties, bedrijven en actieorganisaties bouwen aan een duurzame wereld. Zij zullen de komende vier jaar extra hard werken, ze zullen nog beter worden in het vertellen van hun verhaal, en uiteindelijk zal hun verhaal winnen, omdat het een beter verhaal is en het betere verhaal uiteindelijk altijd wint - al kan dat lang duren.

‘De toekomst behoort toe aan de mensen die zich er vandaag op voorbereiden,’ zei Malcolm X, en dat is precies wat de klimaatbeweging al jaren doet en zal blijven doen. Klimaatverandering zal vermoedelijk voor grotere rampen zorgen dan de verkiezing van Trump als president. In die zin is zijn winst een oefening in weerbaarheid en doorzettingsvermogen. Trump en zijn aanhangers kunnen veel, maar ze kunnen niet alle goede plannen voor de toekomst verpesten, bij lange na niet.

Dus moeten we de komende jaren niet alleen een scherp oog ontwikkelen voor hoe het weer verandert, en wat daarvan de gevolgen zijn, maar ook voor racisme, onderdrukking en uitsluiting in het dagelijkse leven. En voor de manieren waarop woorden kunnen splijten. We zullen onze empathie en onze stem moeten oefenen, overal. Naarmate klimaatontwrichting voor meer migratie en conflict zorgt, zullen wij nog sterker moeten pleiten voor open grenzen, voor open armen en gespreide bedden.

In zo ongeveer ieder commentaar over Trumps verkiezing is het woord ‘duisternis’ gebruikt. Misschien moeten we het ons voorstellen als een stad waar de stroom is uitgevallen. Soms wordt daar geplunderd en gevochten, vaker worden er kaarsen aangestoken en baby’s gemaakt.

Meer lezen?