Hoe zit het nou met etnisch profileren? In mijn TEDx-talk vertelde ik er meer over

Pas geleden schreef ik op De Correspondent over mijn optreden bij TEDxMaastricht. Ik vertelde daar over cijfergeweld in het nieuws, aan de hand van de meest voorkomende statistische leugens.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Op het eind had ik het over twee infographics over etnisch profileren. Helaas zijn die in de video moeilijk te zien. En dat terwijl ze bij de belangrijkste boodschap van mijn praatje horen. Vandaar dat ik ze vandaag nogmaals met jullie deel.

Cocky correlation

Even de context: in mijn TEDx-talk vertelde ik over de cocky correlation - de verwaande correlatie. Dat is een correlatie die onterecht wordt aangezien voor een causaal verband.

Onterecht, want als twee dingen op hetzelfde moment of bij dezelfde persoon gebeuren (correlatie), wil dat nog niet zeggen dat het ene ding het andere veroorzaakt (causaliteit).

Een bekend voorbeeld: ijscokarren en verdrinkingen. Die zie je vaak tegelijkertijd stijgen en dalen. Maar niemand zal beweren dat ijs ervoor zorgt dat je verdrinkt (tenzij je je helemaal lurp eet en dan gaat zwemmen). Er is een derde factor die beide veroorzaakt: de zomer. Een tijd waarin mensen én vaker ijs kopen én vaker zwemmen.

Ik vind deze verwaande correlatie de gevaarlijkste leugen, omdat ze zo gemakkelijk leidt tot verkeerde acties. Een goed - maar naar - voorbeeld hiervan: etnisch profileren.

Het gevaar van de verwaande correlatie

In mijn praatje maak ik dankbaar gebruik van twee infographics van de nieuwswebsite Vox.com. De eerste laat het aantal drugsgerelateerde arrestaties per 100.000 inwoners zien in de Verenigde Staten. Je ziet dat zwarte Amerikanen veel vaker worden gearresteerd dan witte Amerikanen: meer dan tweeëneenhalf keer zo vaak.

De gemakkelijke conclusie: deze correlatie - tussen zwart en crimineel zijn - is een causaliteit. Zwart zijn zal je op een of andere manier crimineel maken. En zo’n conclusie kan leiden tot duidelijke acties: de politie moet juist die mensen eruit pikken bij controles.

Etnisch profileren, dus.

Maar kijk nu eens naar de tweede infographic.

Volgens deze data gebruiken zwarte Amerikanen ongeveer net zo vaak drugs als witte Amerikanen. Ook voor drugsverkoop zijn de verschillen klein. Het lijkt dus onwaarschijnlijk dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen zwart en drugscrimineel zijn.

Begrijp me niet verkeerd, ik zal de laatste zijn die op basis van één grafiek een definitieve conclusie zal trekken. Maar het lijkt me duidelijk: er is hier meer aan de hand.

Waarom dan toch zo’n groot verschil?

Hoe kan het dat er zoveel meer zwarten worden gearresteerd? Het eerste mogelijke antwoord: etnisch profileren.

Juist door zwarte mensen meer in de gaten te houden, zullen zij uiteindelijk ook oververtegenwoordigd worden in de cijfers. Als de hele Nederlandse politie in Sneek gaat controleren, zullen er ook opeens veel Friezen in het bestand zitten. Dat zegt niks over de criminaliteit van onze noorderlingen.

Maar er zijn meer verklaringen. Een daarvan: perverse prikkels bij de Amerikaanse politie. Er zijn gevallen bekend waar beloningen werden uitgedeeld op basis van het aantal arrestanten.

Het is dan verleidelijk om voor het ‘laaghangend fruit’ te gaan. Dat ‘laaghangend fruit,’ dat zijn de minderheden. Zij verkopen drugs vaker in de publieke ruimte - op de hoek van een straat bijvoorbeeld - en hebben minder macht dan witte Amerikanen.

Wees niet lui

Wat de verklaring ook mag zijn, lui denken is hier levensgevaarlijk. Een gemakkelijke - racistische - conclusie zorgt ervoor dat mensen jaren in de gevangenis kunnen belanden, terwijl anderen op vrije voeten blijven.

Geen nerderig statistisch dingetje, dus, die correlatie en causaliteit. Maar iets waar we allemaal scherp op moeten zijn.

Meer lezen?