Dit weekend te zien op De Correspondent: een onvergetelijke film over olie, corruptie en kapitalisme

Weinig werelden zijn zo gesloten als die van de olie en het grote geld. De film die we dit weekend mogen vertonen is baanbrekend, omdat hij doordringt in beide werelden.

Het was 2006 toen filmmaker en journalist Rachel Boynton besloot dat ze een documentaire wilde maken die de binnenkant van de oliewereld zou laten zien. ‘Iedereen had het over olie,’ zegt Boynton, ‘maar ik zag niets van binnenuit, omdat [de oliebedrijven] niemand binnen lieten.’

Het duurde een jaar voor ze toestemming kreeg van binnenuit te filmen, en nog eens zes jaar om de film te maken. Maar het lukte en het resultaat – de film Big Men – kun je hieronder zien. In de film volgt Boynton het kleine bedrijf Kosmos Energy uit Texas, dat een groot nieuw olieveld voor de kust van Ghana heeft ontdekt.

Ik ken geen andere film die zoveel inzicht geeft in hoe olie, politiek, geld, corruptie en geweld verstrengeld zijn. Het is Boynton gelukt de hele olieketen in kaart te brengen: van de investeerders in New York en de oliemannen uit Texas tot de rebellen in Nigeria en de oliedorstige ambtenaren in Ghana.

Wie de boeven zijn en wie de good guys? Dat is soms duidelijk, maar vaak ook moeilijk te zeggen. En dat is precies de kracht van deze documentaire.

Update: de film is nu niet meer te bekijken. Het laatste weekend van de maand komt een nieuwe film online. Hier vind je nu de trailer van Big Men, die we in november keken.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Het unieke - en corrumperende - karakter van olie

Vanaf 2007 volgen we Jim Musselman, de CEO van Kosmos Energy, in zijn queeste om olie uit de Ghanese diepzeebodem te halen. Hij staat onder hoge druk van investeerders in New York, die zo snel mogelijk geld willen zien. Een machtswisseling binnen de Ghanese overheid en de financiële crisis van 2008 zetten extra spanning op het werk van Kosmos.

Don’t worry, the price will go back up

De geniale - en gewaagde - zet van Boynton is om ook in olierijk Nigeria te filmen; diep in de jungle en in het centrum van de macht. Daar is goed te zien hoe olie corrumpeert en bijdraagt aan conflict, ongelijkheid en milieuvervuiling. De overkoepelende vraag: zal het Ghana na de olievondst lukken een degelijk olieland te worden – zoals Noorwegen, dat als voorbeeld wordt opgevoerd – of gaat het Nigeria achterna?

Onderweg kun je zo ongeveer alle unieke karakteristieken van de olie-industrie voorbij zien komen. Denk aan de idiote potentiële winstmarges, die je in geen enkele andere sector tegenkomt. Denk aan de bijhorende enorme risico’s, de hebzucht en de bijna onvermijdelijke aantijgingen van corruptie. Denk ook aan het karakteristieke langetermijnperspectief van de oliesector, gedrukt op een miniatuurolievatje in het kantoor van Kosmos: ‘Don’t worry, the price will go back up.’

Wie geen geld opbrengt, heeft geen stem

Er is zoveel te zien in deze film! Zie bijvoorbeeld alle infrastructuur die moet worden gebouwd om olie te winnen. En hoe de mannen in Big Men telkens opnieuw de regels van het kapitalistische spel herhalen alsof het natuurwetten zijn. Hoe de Amerikaanse media die regels als leidraad gebruiken voor goed en kwaad, hoe ze de Ghanezen op hun kop geven als ze ongehoorzaam zijn.

Boynton heeft het oliegedreven kapitalisme gevangen in Big Men. De meest opzienbarende spelers bevinden zich het verst van het zwarte goud: in een wolkenkrabber in New York, waar de lucht ijl is en reputatie alles. Kosmos-CEO Musselman beschrijft de mannen van het grote geld het best: ‘Ze leven in een wereld waar mensen continu aan elkaars stoelpoten zagen. Als ze een verkeerde stap zetten, of als ze de indruk wekken dat ze de fout in zijn gegaan, dan zijn ze voor altijd verloren.’

Wie de investeerders niet geeft wat ze willen, moet het veld ruimen of wordt geofferd. Wie geen geld opbrengt, heeft geen stem.

Welke vragen hebben jullie na het zien van Big Men?

Rachel Boynton heeft toegezegd onze vragen te beantwoorden in de bijdragen. Laten we daar zo goed mogelijk gebruik van maken. Boynton kent de spelers en ze weet hoe de hazen lopen. Wat willen we van haar weten? Denk bijvoorbeeld aan de volgende onderwerpen:

• het verband tussen corruptie, geweld en olie;
• hoe de winst verdeeld wordt en wie er profiteert van de olie in Ghana;
• of het oliecontract tussen de Ghanese overheid en Kosmos Energy eerlijk is.

Ik zal Boynton zelf ook vragen stellen over hebzucht en over de relatie tussen olie en geweld.

Deze film vertonen we in samenwerking met Movies that Matter. Omdat goede films vaak (te) snel weer van het scherm verdwijnen, werken we samen om deze vertoningen mogelijk te maken.

Meer lezen?