Hoe meer Spotify oplevert, hoe meer verlies het bedrijf maakt

‘The last desperate fart of a dying corpse.’ Zo verwijst zanger Thom Yorke van de band Radiohead in 2013 naar Spotify.

Zoals veel muzikanten vindt Yorke dat streaming te weinig oplevert. Ook ziet hij Spotify als deel van de oude muziekindustrie, die ieder moment kan worden weggevaagd door de online revolutie.

Schijn bedriegt, zo blijkt nu.

Ten eerste behoren streamingdiensten wel degelijk tot de nieuwe muziekindustrie. Ze geven vorm aan de digitale toekomst van muziek. Ten tweede gaat het beter met de oude industrie (denk: alles wat al bestond vóór 2000) dan Yorke dacht.

Platenlabels hadden het moeilijk omdat de cd-verkoop instortte, maar muziekuitgeverijen bleven verdienen en de concertsector groeide. Inmiddels zijn zelfs de labels opgekrabbeld. Eerder schreef ik hoe zij grip krijgen op streaming, nu worden ze er rijk van.

De machtigste man in de muziek

Toen Lucian Grainge in 2011 aantrad als CEO van Universal, daalden de inkomsten al jaren. Nu beleeft ‘s werelds grootste platenlabel zijn winstgevendste jaar sinds 2008.

Deze kentering dankt Grainge aan streaming, dat inmiddels goed is voor 47 procent van Universals muziekverkoop.

In de eerste negen maanden van 2016 heeft Universal 1,1 miljard dollar aan streaming verdiend, nu al een nieuw jaarrecord. Gaat het dus goed met streamingdiensten? Niet per se: als je uitzoomt hebben vooral grote labels er baat bij.

Wie de rechten heeft, wint

De drie grootste platenlabels hebben de rechten op het gros van de populaire muziek. Daarom hebben streamingdiensten deals met alle drie nodig. Zonder Warner geen Madonna, Coldplay of Ed Sheeran. Zonder Sony geen Beyoncé, Sia of Adele. Zonder Universal geen Rihanna, Drake of Justin Bieber.

Hierdoor hebben de Grote Drie een sterke onderhandelingspositie, die ze benutten door vooruitbetalingen te bedingen. Deze vooruitbetalingen krijgen ze, ongeacht hoeveel streaming vervolgens écht oplevert.

Dus als een streamingdienst 30 miljoen dollar betaalt aan Universal en vervolgens maar 10 miljoen verdient, heeft Universal nog steeds 30 miljoen. Geen wonder dat Lucian Grainge volgens Billboard de machtigste man in de muziekindustrie is.

Dit zie je terug bij Spotify. Tussen 2013 en 2015 is diens omzet bijna verdrievoudigd, maar diens verliezen zijn in diezelfde tijd ruim verdrievoudigd. Dat lees je goed, Spotify maakt ieder jaar verlies. 173,1 miljoen euro in 2015.

Spotify heeft lang gezegd 70 procent van zijn omzet te betalen aan rechthebbenden. In de praktijk is dat, mede door vooruitbetalingen aan labels, eerder 83 procent. Zo wordt winst wel een érg moeilijke opgave.

De slag om de muzikant

Om geld te verdienen in de muziekindustrie, heb je muziek nodig. En dus: muzikanten. Daar vechten labels en streamingdiensten dan ook om.

In 2013 ziet Thom Yorke Spotify als vijand van de vooruitgang. Begrijpelijk, in zoverre dat de grote labels aandelen in Spotify hebben en zoveel mogelijk van hun oude verdienmodel naar streaming overhevelen.

Het is ook ironisch, aangezien Spotify net als Yorke juist botst met de labels doordat Grainge en andere labelbazen Spotify een oud model opdringen. Is het niet logischer als Yorke en Spotify bondgenoten worden? En als streamingdiensten direct met makers werken (zoals Netflix dat al jaren doet voor films en series), kunnen ze dan zonder labels?

Het was niet de eerste keer dat Apple voor label speelde

Een paar streamingdiensten lijken met dit idee te spelen. Dit jaar hebben zij de labels meer dan eens buitenspel gezet. Apple Music kaapte Frank Ocean bijvoorbeeld weg bij Universal.

Op 19 augustus verscheen Endless, het laatste album dat Ocean contractueel aan Universal verplicht was. Eén dag later werd de aandacht voor Endless overschaduwd door een tweede album van Ocean, Blonde, dat onaangekondigd bij Apple Music uitkwam.

Het was niet de eerste keer dat Apple voor label speelde. Dat deed het ook met Chance The Rapper, die verschillende labels afsloeg en zijn album door Apple liet financieren.

Ook YouTube zet stappen om onafhankelijk van Universal en co. te functioneren. Het dochterbedrijf van Google heeft de afgelopen jaren investeringen gedaan om een geheel nieuwe muziekindustrie te bouwen.

Ondertussen worden steeds meer hoge posities bij streamingdiensten gevuld door gevestigde namen uit de oude industrie. Apple heeft Jimmy Iovine en YouTube heeft Lyor Cohen. Industrieveteranen die vroeger ieder een dochterlabel van Universal bestuurden.

Hoe nu verder?

Als Apple en YouTube zo doorgaan, kan Universal het moeilijk krijgen. Toch, reken er niet op dat Universal binnenkort verdwijnt. Met de muziekrechten die het bezit, kan het nog lang een onvermijdbare tussenpartij blijven. Dat is wat muziekuitgeverijen met succes doen sinds de jaren vijftig.

Voor muzikanten is dat misschien maar goed ook. Anders zouden streamingdiensten het label en de winkel inéén zijn. Juist de scheiding van die twee machten biedt mogelijkheden. Kijk maar naar Frank Ocean, die Apple tegen Universal uitspeelt. Pijnlijk voor Lucian Grainge, maar ook een signaal wat er gebeurt als zijn muzikanten ontevreden raken. Tegelijk toont het streamingdiensten wat er kan gebeuren als je muzikanten een goed aanbod doet.

En Thom Yorke heeft na lang onderhandelen de strijdbijl begraven. Wie het nieuwste album van Radiohead wil horen, kan nu terecht op Spotify en andere streamingdiensten.

Lees ook: