Moderne klassiekers inhalen

Het is een licht deprimerende gedachte dat er zoveel moderne klassiekers zijn die miljoenen mensen hebben gevormd, maar aan ons voorbij zijn gegaan. Mijn goede voornemen voor 2014 is daarom:

Moderne klassiekers inhalen, erover schrijven en er in mijn tuin met u op doorgaan.

Dat wordt gênant. Vertellen dat je een klassieker nu pas hebt gezien, gelezen of beluisterd, lokt bij een bepaald slag mensen de volgende reactie uit: ‘HEB JE DIE NIET GEZIEN OH MIJN GOD IK AL ZES KEER JA.’

We dienen hen te negeren voor het hogere doel: verwondering.

De afgelopen twee maanden heb ik door twee omstandigheden een voorschot genomen op dit goede voornemen. 1) Netflix raadde me aan de legendarische televisieserie Twin Peaks te kijken. 2) voor het presenteren van een literair festival moest ik drie boeken van de Japanse auteur Haruki Murakami lezen.

Daarom kan ik mijn goede voornemen vandaag op de tweede dag van het jaar al in uitvoering brengen. Ik zal zowel de serie als de boeken niet zo uitputtend beschrijven als ik voor de vervolgafleveringen van plan ben, maar grijp ze graag aan als excuus om met u tot een lijst te komen van werken die door ons allen gezien, gelezen, beluisterd en uiteindelijk besproken kunnen worden. Deze muziek dient ter begeleiding van dit artikel, het is de soundtrack van Twin Peaks en past ook bij de sfeer van Murakami’s boeken.

Ik heb het geluk dat de grootste zorg in mijn volwassen leven tot nu toe mijn werk en de vooruitgang daarin is geweest. In de drie boeken die ik van Murakami las - Norwegian Wood (1987), De Opwindvogelkronieken (2004) en De kleurloze Tsukuru Tazakien zijnpelgrimsjaren (2014) - volg je iemand bij wie dat absoluut niet zo is. Het zijn stuk voor stuk introverte, gevoelige en vaak machteloze hoofdpersonen die maar voor één ding leven: verloren liefde. Hun leven wordt door iemand die ze nietsontziend liefhebben, vernield en hun daaropvolgende dolingen worden door Murakami op zo’n bedwelmende manier beschreven, dat het bij mij een ongekende concentratie opriep.

In zijn boeken gaat de werkelijkheid vloeiend over in fantasie omdat de overgangen zo soepel worden beschreven. Het ene moment kookt de hoofdpersoon rustig een pastaatje met Bach op de achtergrond, het andere moment glijdt hij dwars door een muur heen. Murakami laat vervolgens ook niet na nauwkeurig te beschrijven hoe zo’n muur tijdens het doorkruisen aanvoelt.

Normaal ben ik niet zo van de magisch-realistische gekkigheid. Maar Murakami weet de gevoelens van zijn zeer innemende hoofdpersonen zo nauwkeurig te beschrijven, dat hij een meelevendheid oproept die ervoor zorgt dat je ook moeiteloos meegaat in zijn parallelle werelden.

Twin Peaks heeft exact datzelfde effect.

De serie draait om FBI-agent Dale Cooper. Hij moet een moord oplossen in het afgelegen stadje Twin Peaks en neemt met zijn opgewekte, excentrieke en openhartige gedrag alle inwoners en de kijker voor zich in. De makers stopten de eerste paar afleveringen vol met romantisch drama en voor je het weet leef je intens mee met minstens tien inwoners van Twin Peaks.

En wanneer dat effect bereikt is, wanneer je de soap-achtige kneuterigheid van Twin Peaks en de manier waarop Cooper koffie bestelt definitief omarmd hebt, komt de paranormale plotwending. Geesten, Tibetaanse rituelen, gedaanteverwisselingen, reuzen, dwergen: het komt allemaal voorbij. Ik houd er niet van, maar weigerde Cooper en co in de steek te laten en werd alsnog meegezogen.

Ik wist niet dat ik me in vervoering kon laten brengen door magisch-realisme en prijs me gelukkig dat ik er door Murakami en Twin Peaks achter ben gekomen. Mijn niet geringe verwachting is het komende jaar nog tientallen keren verrast te worden door nog niet ontdekte klassiekers. Samen met u. Wat zullen we gaan kijken, lezen, luisteren?

Update (10-1-2014): in de dagen na het verschijnen van deze column deelden honderden van jullie tips. Ik heb deze allemaal in een online spreadsheet gezet. Wil je de oorspronkelijke tips zien? Blader dan door onderstaande artikelen: