De loterij winnen, word je daar gelukkiger van?

Het is geen klein bier. 21,45 miljoen euro wordt verdeeld onder de bewoners van de Koningin Beatrixlaan in Vrouwenpolder (Zeeland). Nog eens 21,45 miljoen is er voor de 1.100 andere bewoners  van het dorp. Althans - voor de geluksvogels die een lot hebben gekocht van de Postcodekanjer.

‘Bizar, niet te bevatten en onwerkelijk,’ was de reactie van de grote  winnaars toen het bekend werd. Ineens stonden Caroline Tensen en Gaston Starreveld voor hun deur. Met de boodschap: u bent in één klap miljonair geworden. Maar wat nu? Wat gaan de winnaars doen met hun geld? Worden ze er gelukkiger van? En hoe loopt het af met de pechvogels zonder lot? 

De Volkskrant-columnist Bert Wagendorp voorspelde donderdag een ‘emotionele ravage’. Het geld zou Vrouwenpolder opdelen in twee klassen: de winnende elite en de sukkels zonder lot. ‘Ik verheug me op de documentaire Vrouwenpolder, vijf jaar later en de bestseller Hoe het Geld Arriveerde in Vrouwenpolder,’ schreef hij.

Maar misschien hoeven we daar niet op te wachten. Wetenschappers houden zich al decennia bezig met de vraag of geld gelukkig maakt. Meestal komt het hier op neer: ja, geld maakt gelukkig, maar meer geld levert steeds minder extra geluk op. Armoede maakt erg ongelukkig, daar is geen twijfel over mogelijk, maar zodra je inkomen boven een euro of 15 duizend per jaar uitkomt, levert meer geld steeds minder extra geluk op. Vanaf dat punt zijn goede relaties, zingeving en je karakter veel belangrijker.

Een veel geciteerde studie uit 1978 rapporteert dat iemand die verlamd raakt bij een ongeluk een jaar later gemiddeld even gelukkig is als iemand die de loterij  heeft gewonnen. Soms kun je zelfs beter in een rolstoel belanden dan zomaar miljonair worden, want een winnend lot brengt allerlei risico’s met zich mee. Denk aan ruzie met je vrienden of het verlies van je levensdoel (een winnaar kan maar beter niet zijn baan opzeggen). Toch schreven Britse onderzoekers in 2006 dat de meeste winnaars van een bedrag tussen de duizend en 120 duizend pond eerst iets ongelukkiger worden (van de schrik) en daarna structureel iets  gelukkiger. 

De inwoners van Vrouwenpolder zouden één onderzoek met name moeten bestuderen: dat van de Tilburgse hoogleraren Peter Kooreman en Arie Kapteyn en hun collega’s Adriaan Soetevent en Peter Kuhn. Titel: ‘The Effects of Lottery Prizes on Winners and Their Neighbors: Evidence from the Dutch Postcode Lottery.’ 

Wat blijkt: voor de overgrote meerderheid, de  kleine winnaars van de Postcode Loterij, verandert er vrijwel niets. Ze geven wat meer geld uit aan meubels. Ze kopen een nieuwe auto. Ze eten wat vaker buiten de deur. Sommigen verbouwen hun huis. Maar hoe het ook zij: gelukkiger worden ze er niet van. Ook de pechvogels die geen lot hebben gekocht kopen sneller een nieuwe auto, maar aan hun geluksniveau verandert niets. 

Wie over een jaar door Vrouwenpolder rijdt, zal niet doorhebben dat er bijna 43 miljoen over het dorp is uitgestrooid. Er zal geen tweedeling zijn tussen de winnaars en de verliezers; alleen de iets nieuwere auto’s op de oprijlanen zullen wellicht opvallen. Hoe het Geld Arriveerde in Vrouwenpolder wordt geen bestseller ben ik bang.