In deze megastad kom je voor gevaarlijk oversteken al voor de rechter
Agenten houden jaarlijks honderdduizenden mensen aan, die vaak niks hebben misdaan. Als je zwart of latino bent is de kans extra groot dat je onterecht wordt opgepakt. Ik zie door de ogen van activist Robert Gangi hoe aanklagers en rechters meewerken aan dit illegale systeem - in New York.
Robert Gangi, een Italiaans-Amerikaanse New Yorker, houdt zich bezig met een omstreden onderwerp: de arrestatiequota die agenten in het geheim krijgen opgelegd, een reden om jaarlijks honderdduizenden onschuldigen aan te houden.
Hij zet zich al meer dan dertig jaar in voor betere wetshandhaving en is tegenwoordig directeur van de non-profitorganisatie Police Reform Organizing Project (PROP). Omdat het politiedepartement en de gemeente het bestaan van illegale arrestatiequota en etnische discriminatie steevast publiekelijk ontkennen, ben ik benieuwd hoe Gangi met zijn organisatie toch verandering wil afdwingen.
Als ik vraag of Gangi meer kan vertellen over wat er volgens hem misgaat bij de politie, doet hij een interessante suggestie: ‘Om te begrijpen hoe dit systeem precies werkt, moet je in de rechtbank zijn.’
‘Dat krijg je ervan als je latino bent’
Een paar dagen later ga ik met vrijwilligers van zijn stichting mee naar de rechtbank in Manhattan. De houten banken zijn gevuld met zwarte en latino New Yorkers van alle leeftijden. Door de half-kapotte speakers hoor ik de rechter telkens mensen naar voren roepen, hun zaak doorlopen en uitspraak doen.
Er zitten geen schokkende misdaden bij: marihuanabezit, zwartrijden, wanordelijk gedrag, verlopen rijbewijs. Soms moet een kleine boete betaald worden. Vaak wordt de aanklacht voorwaardelijk verworpen. Ik kan het maar moeilijk bijhouden, elke zaak wordt binnen zo’n twee minuten afgehandeld.
Dan komt er een opmerkelijke zaak langs. ‘Nummer 942, Lopez!’
Een man in een wit T-shirt loopt naar voren. Aanklacht: bezit van een wapen in de vierde graad, een mes. De pro-Deo-advocaat meldt dat de man schuld wil bekennen aan wanordelijk gedrag. Binnen een minuut doet de rechter uitspraak: als de man de komende zes maanden niet opnieuw de wet overtreedt, trekt de rechtbank de aanklacht in. Wel moet hij vóór 1 december 120 dollar administratiekosten betalen. Dat kan in hetzelfde gebouw.
Binnen een paar minuten is de zaak afgehandeld en loopt de man de zaal uit. Verward lees ik mijn aantekeningen na. Waarom bekent deze man schuld aan wanordelijk gedrag als de aanklacht wapenbezit is?
De advocaat en PROP-vrijwilliger naast me legt het uit: soms pakt de politie iemand op voor een twijfelachtige overtreding en biedt vervolgens aan de aanklacht te verlagen als diegene schuld bekent voor wanordelijk gedrag. Voor wapenbezit krijg je een strafblad. Voor wanordelijk gedrag niet.
Als de gedaagde op de deal ingaat, kan hij dezelfde dag de rechtbank uitlopen, kan de politie een succesvolle arrestatie noteren en de rechtbank een boete en/of administratiekosten innen.
Het is het woord van de gearresteerde tegen dat van de agent
Dat lijkt een win-win-winsituatie, maar de komende zes maanden loopt officieel nog een rechtszaak tegen de man, waardoor hij problemen kan krijgen met het vinden of behouden van werk en huisvesting.
Robert Gangi is de man ondertussen achternagelopen om verhaal te halen. Is hier inderdaad sprake van een twijfelachtige arrestatie, zoals de vrijwilliger voorstelde?
Niet veel later legt meneer Lopez met verhitte handgebaren uit wat er volgens hem gebeurd is. Gisteren werd zijn auto door twee agenten tegengehouden. Hij moest zijn identiteitsbewijs laten zien. Terwijl hij zijn rijbewijs uit het handschoenenkastje haalde, zagen de agenten een stanleymes liggen dat hij voor zijn werk gebruikt. Ondanks zijn verklaring dat hij het mes nodig heeft om dozen open te maken, werd hij gearresteerd voor wapenbezit. Toen hij de agenten nogmaals vroeg waarom ze hem in eerste instantie hadden aangehouden, antwoordde een van hen: ‘Dat krijg je ervan als je latino bent.’
Dit verhaal, dat Gangi vaker zegt te horen, heb ik niet kunnen checken bij de politie, maar dat is juist het probleem: het is in deze gevallen het woord van de gearresteerde tegen dat van de agent.
‘99 procent van deze zaken is bullshit’
Tot mijn verbazing gebeurt zoiets nog een aantal keer. Verschillende gedaagden bekennen schuld aan wanordelijk gedrag, terwijl ze met een heel andere aanklacht binnenkwamen.
We krijgen ook te zien wat er gebeurt als iemand níet op die deal ingaat.
Een man die is opgepakt voor drugsbezit weigert schuld te bekennen voor wanordelijk gedrag. Hij zegt onschuldig te zijn, hij had enkel een rietje bij zich. De rechter verklaart dat hij ‘het hiermee niet makkelijker voor zichzelf maakt’: de man wordt tijdelijk opgesloten.
Hoe kan dit? Dat wil Gangi van de openbaar aanklager weten. Die vertelt dat de politie het rietje als ‘drugsaccessoire’ omschreef, reden om de man van drugsbezit te beschuldigen, terwijl die, ook volgens de politie zelf, geen drugs bij zich droeg.
Nog steeds kan de man schuld bekennen voor wanordelijk gedrag en met een boete de rechtbank uitlopen, legt de aanklager uit. Anders wordt hij waarschijnlijk veroordeeld tot gevangenisstraf of een fikse boete en zit hij met een strafblad.
‘Maar het is een bullshit-zaak toch?’ zegt Gangi. ‘99 procent van deze zaken is bullshit,’ antwoordt de openbaar aanklager.
Wat is hier aan de hand?
Hoe kan het dat er zoveel zaken voor de rechtbank komen die zelfs volgens deze openbaar aanklager onzin zijn?
Volgens Gangi door de grootschalige criminalisering van onschuldige overtredingen onder het officiële Broken Windows-beleid en het onofficiële quotabeleid voor agenten.
Hetzelfde gedrag dat in zwarte en latino buurten hard wordt aangepakt, wordt volgens Gangi in witte buurten nauwelijks bestraft
De manier waarop deze systemen in de praktijk veel onschuldige zwarte en latino burgers treffen, werd mij eerder uitgelegd door klokkenluider Edwin Raymond, een politieman die vorig jaar samen met twaalf andere agenten een rechtszaak tegen het politiedepartement en de stad aanspande vanwege deze illegale arrestatiequota en etnisch profileren.
De gemeente New York en het politiedepartement blijven het fenomeen ontkennen. De hoofdcommissaris claimt publiekelijk dat de New Yorkse politie specifiek gedrag aanpakt, niet specifieke gemeenschappen.
En deze onzinarrestaties passen hier precies bij volgens Robert Gangi. Hetzelfde gedrag dat in zwarte en latino buurten hard wordt aangepakt, wordt volgens hem in witte buurten nauwelijks bestraft: dingen als een tas of voet op een metrostoel, door rood licht lopen, fietsen op de stoep, of publieke alcoholconsumptie worden ongelijkmatig bestraft.
De baten voor de stad
Waarom steekt de rechtbank hier geen stokje voor?
Een belangrijke reden: de stad haalt via de rechtbank inkomsten binnen uit de rechtszaken die volgen op deze arrestaties en dagvaardingen.
Met elke rechtszaak wordt sowieso een toeslag van 120 dollar binnengehaald. Soms ook een boete van een paar honderd dollar.
De stad haalt steeds meer geld binnen via de harde aanpak van kleine overtredingen, waarvan een deel ook uit deze rechtszaken komt. In 2015 haalde de stad in totaal 1,9 miljard dollar binnen aan boetes en toeslagen, 13 procent meer dan in 2012. 150 miljoen dollar werd vorig jaar binnengehaald via “quality of life”-overtredingen.
En nu?
Verandering lijkt zo vrijwel onmogelijk. Toch tracht Robert Gangi die met zijn organisatie af te dwingen.
Met de publicatie van informatieve rapporten en analyses, voorlichtingen, petities en acties als het uitdelen van nep-dagvaardingen in witte buurten voor gedrag dat in zwarte en latino buurten hard wordt aangepakt, worden mensen zich bewust van de systematische problemen met dit beleid en wordt de druk voor hervorming via het publieke debat groter.
De statistieken die PROP verzamelt met het Courtroom Monitoring-project in combinatie met statistieken van de New Yorkse politie, brengen de grootschalige raciale ongelijkheid en ineffectiviteit van het beleid duidelijk in beeld.
De verhalen van burgers die PROP verzamelt voor het Narratives Project staan bovendien vol tekenende voorbeelden van onredelijke en gewelddadige interacties met agenten waarbij burgers vaak geen kant op kunnen.
Maar Gangi wil meer. Hij wil hervormingen zien die hier een einde aan maken. Zoals beëindiging van het quota-beleid, waarbij agenten alleen voor het uitdelen van straffen worden beloond. Er moet ook meer waardering komen voor constructieve communicatie met burgers, die niet per se tot een arrestatie of dagvaarding leidt.
Gangi: ‘Dit is niet alleen een discriminerende vorm van politiewerk, het is ook ineffectief en richt onnodig veel schade aan in al zwakke gemeenschappen.’
Meer lezen?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
