Zo vlieg je het komende jaar groen

In het afgelopen jaar begon ik aan een serie artikelen over klimaatcompensatie. Is het mogelijk om de CO2-uitstoot van je vliegreis duurzaam te compenseren? En hoe werkt dat dan?

Mijn voorlopige conclusie: CO2-compensatie is wel degelijk mogelijk. En het is vooral ook noodzakelijk. Ga maar na, een retourtje New York leidt al gauw tot twee ton CO2-uitstoot. Ter vergelijking: een Nederlands huishouden stoot 6,3 ton uit in een heel jaar. Er valt dus nogal wat te compenseren.

Hoe CO2-compensatie bijdraagt aan een beter klimaat

Over het nut en de noodzaak van CO2-compensatie is veel discussie. Regelmatig wordt compensatie in reacties op mijn artikelen weggezet als handel in ‘gebakken lucht’ of ‘dweilen met de kraan open.’

Die kritieken komen niet uit de lucht vallen. Zo schreef ik eerder in een reportage uit Colombia over de problemen die kunnen ontstaan voor lokale gemeenschappen wanneer een compensatieproject niet goed wordt opgezet. En dat staat nog los van de constante uitdaging om de klimaatwinst van CO2-compensatie ook op de lange termijn vast te houden.

Maar op de juiste manier opgezet, kunnen compensatieprojecten wel degelijk een bijdrage leveren aan het klimaat. Eerder beschreef ik hoe financiering uit CO2-compensatie in Bolivia duurzamere landbouw mogelijk kan maken. En in een andere reportage vertelde ik hoe zonder CO2-handel de bescherming van bestaand tropisch regenwoud in Colombia niet mogelijk was geweest.

En waarom dat ook echt hard nodig is

Nu denk je misschien: met CO2-compensatie gaan we de strijd toch niet winnen? Dat klopt. Op zichzelf dragen die paar euro’s extra op je vliegticket slechts een beetje bij aan het stoppen van de wereldwijde opwarming.

Het tegengaan van klimaatverandering is niet langer een vraag van of-of, maar en-en

Maar toch, we naderen op zo’n hoog tempo de gestelde maximale temperatuurstijging dat we alles moeten inzetten om verdere opwarming te voorkomen. Het tegengaan van klimaatverandering is niet langer een vraag van of-of, maar van en-en.

Het beste, natuurlijk, is om helemaal niet te vliegen. Dan heb je die compensatie überhaupt niet nodig. Maar voor al die keren dat het voorkomen van CO2-uitstoot echt geen optie is, kan compensatie wel degelijk een uitkomst bieden. Zie het als een groen voornemen voor het nieuwe jaar.

Maar hoe doe je dat dan, je vlieguitstoot compenseren? Hieronder geef ik een aantal praktische handvatten.

Zo kun je in 2017 groen reizen...

Voor elke ton CO2 die jouw vlucht veroorzaakt, kun je compensatie aankopen. Dit kan soms direct tijdens het boeken van je vliegticket, maar ook achteraf via verschillende milieu- en projectorganisaties.

Op de volgende websites kun je direct je uitstoot berekenen, en compensatie kopen:

• GreenSeat. GreenSeat, een onderdeel van de Climate Neutral Group, is een van de bekendste aanbieders van compensatie in Nederland. Dit doet het met projecten voor houtskoolovens in Oeganda, biogas in Cambodja, en lokaal beheerde windmolens in India. Bij GreenSeat kun je ook trein-, auto- of busritten compenseren.
• Hivos Klimaatfonds. Met het Hivos Klimaatfonds kun je de CO2-uitstoot van vliegen, autorijden, treinreizen, je huishouden, of zelfs je eten compenseren. De CO2-rechten komen uit een biogasinstallatie in Cambodja. Dit project bespaart CO2-uitstoot door brandhout te vervangen door biogas. Hivos ontwikkelt soortgelijke projecten in Indonesië, Kenia, Tanzania en Oeganda.
• Fair Climate Fund. Het Fair Climate Fund is een samenwerking tussen Fairtrade International en de Gold Standard. Dit levert Fairtrade Carbon Credits op die niet alleen goed zijn voor het klimaat, maar als extra eis hebben dat lokale boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen. Bijvoorbeeld met projecten voor betere houtovens bij koffieboeren in Ethiopië.
• Trees for All. Trees for All investeert in een project voor klimaatslimme landbouw in Bolivia. 
• Cocomasur. Cocomasur is een Colombiaanse gemeenschapsorganisatie die CO2-rechten verkoopt uit een project om bestaand tropisch regenwoud tegen boskap te beschermen.

Rechtstreeks bij een reis- of luchtvaartmaatschappij je compensatie kopen kan vaak ook, al is daar niet altijd duidelijk hoe de compensatie wordt bereikt. Ik begon deze serie met een commentaar op het KLM-programma CO2ZERO, waarmee de luchtvaartmaatschappij compensatie voor de ‘goedkoopste’ prijs wil aanbieden maar daar verder geen directe achtergrondinformatie bij biedt. In een reactie gaf KLM zelf toe dat de informatie hierover ‘niet heel makkelijk’ te vinden is.

Gezien de misverstanden over compensatie denk ik dat juist die informatie goed toegankelijk hoort te zijn. Daarom mijn tip: koop je compensatie bij een van de aanbieders hierboven. Zelf kies ik dan voor kleinere organisaties als Trees for All of Cocomasur. Die hebben rechtstreeks contact met de mensen in het veld. Zo weet je wat je geld doet voor het klimaat.

Of groen internetten...

Niet alleen vliegen heeft impact op het klimaat. Wat dacht je van je internetgebruik? Gelukkig kun je ook op een groene manier het internet afstruinen, door gebruik te maken van Ecosia. Ecosia is een gewone zoekmachine die gebruikmaakt van de technieken van Bing en Yahoo, maar vervolgens wel 80 procent van haar winst uit advertenties inzet om bomen te planten. Dankzij ruim 2 miljoen gebruikers heeft deze groene Google zo al bijna 6 miljoen bomen geplant in Peru, Madagascar en Burkina Faso.

Of groen koken...

En wat dacht je van je energieverbruik in huis? Natuurlijk is het mogelijk om groene stroom af te nemen bij veel elektriciteitsleveranciers. Maar een landelijk netwerk van groen gas bestaat nog altijd niet. Totdat heel Nederland definitief van het gas af gaat, zitten veel mensen daarom nog vast aan aardgas voor warm water of om op te koken. Maar ook de uitstoot van dit aardgas kun je compenseren. Milieuorganisatie HIER zette op een rijtje bij welke organisaties je compensatie speciaal voor gas kunt aankopen.

Maar let op het volgende!

Overheidsregulatie voor de handel in CO2-compensatie bestaat niet. Dit heeft geregeld geleid tot projecten die niet waarmaken wat ze beloven. Daarom hebben verschillende organisaties zelf standaarden in het leven geroepen om de kwaliteit van compensatierechten te waarborgen. Met de volgende standaarden kun je ervan uitgaan dat een compensatieproject ook echt duurzaam te werk gaat. Sommige standaarden letten daarbij nog eens expliciet op biodiversiteit of de rechten van de lokale bevolking.

• Gold Standard. De Gold Standard is de oudste en meest gerespecteerde standaard om de vermindering in CO2-uitstoot van compensatieprojecten te controleren. Sinds de oprichting in 2003, onder meer door het Wereld Natuur Fonds, heeft deze standaard al meer dan 1.100 projecten in zeventig landen gecertificeerd.
• Verified Carbon Standard (VCS). Voorheen de Voluntary Carbon Standard genoemd. VCS is ‘s werelds meest gebruikte standaard voor certificering van CO2-rechten, met ruim 1.300 projecten. Bij zowel de Gold Standard als VCS kun je ervan uitgaan dat het effect van compensatie goed gecontroleerd is.
• Climate, Community & Biodiversity (CCB). De CCB-standaard is een alternatief voor de veelgebruikte Gold Standard en VCS-standaarden. Het is een initiatief van verschillende milieu- en ontwikkelingsorganisaties om een standaard te creëren die naast aandacht voor het klimaat ook de impact op lokale gemeenschappen en de biodiversiteit meeneemt in de beoordeling van een project. Met deze standaard kun je ervan uitgaan dat ook die aspecten goed gewaarborgd zijn.
• Fairtrade Climate Standard. Deze standaard is speciaal opgericht om te garanderen dat een project ook een eerlijke prijs betaalt aan de lokale boeren op wiens land projecten worden opgezet. De minimumprijs die deze standaard hanteert voor een bosproject ligt op 13 euro per ton CO2. Voor andere projecten zoals biogas of houtskoolovens is dit ongeveer 8 euro per ton. Een retourtje New York is met CO2-compensatie dan uiteindelijk zo’n twee tientjes duurder.

Over het algemeen geldt: hoe hoger de prijs per ton CO2, hoe meer ermee bereikt wordt. Een bosproject in Bolivia rekent een hogere prijs voor de afgegeven rechten, maar levert dan wel meteen een bijdrage aan de lokale biodiversiteit en garandeert een beter inkomen voor de boeren die de bomen planten.

Dus beknibbel in het nieuwe jaar niet op CO2-compensatie. Als je dan toch gaat vliegen, betaal dan in ieder geval een goede prijs om de milieuschade enigszins te verzachten.

Lees ook: