is alles. Ze is het verhaal van wat onderdrukking van vrouwen door mannen, van zwarten door witten en van armen door rijken veroorzaakt. Het is de zaak die de wrange werkelijkheid van racisme ook eens onontkoombaar maakte voor hen die dachten geen onderdeel te zijn van het probleem.

Paradoxaal genoeg werd dat bereikt door juist een andere waarheid (dat een zwarte man een witte vrouw zou hebben vermoord) volledig te slopen - met beeldvorming en jarenlange opgebouwde frustraties als verdedigende tactiek.

En nu, twintig jaar na dato, is er eindelijk een documentaireserie die de volledigheid daarvan laat zien.

Juist de ingetogenheid raakt

Filmmaker Ezra Edelman schetst met O.J.: Made in America in vijf delen van twee uur het ultieme portret van de werking van vooroordelen, de Verenigde Staten als land en rechtsstaat, de grootste en meest publieke val van een beroemdheid ooit - en de manier waarop dat media en beeldvorming voorgoed veranderde.

De serie is ingetogen en juist daardoor een stoot in je gezicht. De feiten spreken, evenals de mensen die nauw betrokken waren bij de zaak - ook familieleden, agenten en advocaten die eerder nooit wilden praten.

In de eerste aflevering wordt O.J. neergezet als de sportheld en mediapersoonlijkheid die hij was. Zonder een voorschot te nemen op wat er daarna zal gebeuren, zonder cynisme. Daarna is er uitgebreid de ruimte voor hoe zijn zwarte vrienden van vroeger en witte zakenpartners van later aankeken tegen zijn ogenschijnlijke ‘kleurenblindheid.’

Vanaf het moment van de moord op zijn vrouw, het moment dat de breedst uitgemeten rechtszaak uit de recente geschiedenis in gang zette, stort Edelman de kijker in een zwart gat van ongerechtigheid - zonder ooit uit het oog te verliezen dat het gevecht voor een eerlijker systeem immer door zal gaan.

Beter dan American Crime Story

Vorig jaar verscheen ook al de dramaserie American Crime Story: the people vs. O.J. Simpson, een van de beste series over (on)rechtvaardigheid, racisme en de werking van vooroordelen en beeldvorming die ik ooit zag. Ik keek er naar met leden van De Correspondent en schreef zeven stukken als verdieping bij de reeks; de zaak O.J. Simpson gaat over de kern van mijn correspondentschap ‘Vooroordelen’.

Maar de vorige briljante serie ten spijt: Ezra Edelman biedt in zijn docuserie eindelijk de nuance waar in de dramaserie te weinig ruimte voor was. Zo spreekt Mark Fuhrman, de agent die als eerste ter plaatse was en het meest belastende bewijs tegen O.J. (een bloederige handschoen met het DNA van beide slachtoffers erop) vond, voor het eerst vrijuit over zijn kant van de zaak.

De verdediging bracht Fuhrman in diskrediet door roddels te verspreiden over een kamer vol nazime­mo­ra­bilia in zijn huis en door een oude tape op te graven waarop Fuhrman achteloos met het n-woord strooit. In zijn slotpleidooi vergeleek Johnnie Cochran, de hoofdadvocaat van O.J., Fuhrman met Adolf Hitler. Wat voor leven heeft de agent nu?

Ook Marcia Clark, de briljante hoofdaanklager die tijdens de zaak werd gesloopt vanwege haar geslacht en voorkomen, kan eindelijk strooien met for fuck’s sake en haar frustratie over de spelletjes die werden gespeeld in de rechtszaal de vrije loop laten.

Het meest fascinerende personage? De advocaat die in O.J.’s verdediging zat en hardop lachend vertelt over hoe ze zonder goede argumenten het gevonden DNA in twijfel trokken, het huis en de reputatie van zijn cliënt zwarter maakten dan hij eigenlijk was en bewust schijt hadden aan al het bewijs (en ergens ook het welzijn van O.J. zelf) door hem te gebruiken als stormram voor het ombeuken van de racistische muren die ze al zo lang wilden omwerpen.

Hoogtepunt van de serie is aflevering twee, waarin O.J. zelf vrijwel niet in beeld is, maar waarin uitgebreid en met waanzinnig beeldmateriaal wordt geschetst hoe het L.A. van de jaren negentig in elkaar stak.

De verhoudingen tussen politie en volk, zwart en wit, machthebbers en afhankelijken werpen hun schaduw vooruit - maar het was te negeren, vooral wanneer je wit was, vooral wanneer je geloofde in de goedheid van de politie en het rechtssysteem. De noodzaak iets te veranderen? Daar bleek een van Amerika’s meest geliefde en moordlustige sporthelden voor nodig.

Het vijfde en laatste deel van de documentaire wordt vanavond om 22.40u uitgezonden op NPO2, alle delen zijn vanaf dan ook online te bekijken via de link hieronder.

O.J.: Made in America De vijfdelige serie O.J.: Made in America is terug te kijken op de site van de NPO. De eerste aflevering is te zien tot 16 januari dit jaar. Bekijk de hele serie hier

Lees je in voor je gaat bingen: dit schreef ik over ‘American Crime Story’

Hoe O.J. Simpson door zijn eigen verdediging zwart werd gemaakt (en dat nog goed uitpakte ook) Het was de rechtszaak van de vorige eeuw: Amerika’s lieveling O.J. Simpson werd vervolgd voor moord. Deze week gaat een tv-serie in première die een verrassend licht werpt op de kwestie. Vanaf nu bespreek ik elke week een vooroordeel uit de zaak na, in dit eerste verhaal zet ik uiteen hoe vooroordelen de ratio konden overstemmen. Lees het verhaal van Vera hier terug Toen O.J. nog gewoon O.J. was, en niet elke zwarte man in Amerika Racisme, seksisme, vooroordelen, ongelijkheid, geld en huiselijk geweld: de rechtszaak rondom O.J. Simpson was een slangenkuil. Nu de briljante nieuwe tv-serie over de zaak, American Crime Story, ook in Nederland op tv is, wil ik graag met jullie in discussie gaan over de zaak. Vandaag de eerste twee afleveringen. Praten jullie mee? Lees het verhaal van Vera hier terug Goed nieuws: agent die zwarte man van moord verdenkt, blijkt witte racist Racisme, seksisme, vooroordelen, ongelijkheid, geld en huiselijk geweld: de rechtszaak rondom O.J. Simpson was een slangenkuil. Nu de briljante nieuwe tv-serie over de zaak, American Crime Story, ook in Nederland op tv is, wil ik graag met jullie in discussie gaan over de zaak. Vandaag de derde en vierde aflevering. Praten jullie mee? Lees het verhaal van Vera hier terug Als deze serie niet waargebeurd was, zou je wegzappen Racisme, seksisme, vooroordelen, ongelijkheid, geld en huiselijk geweld: de rechtszaak rondom O.J. Simpson was een slangenkuil. Nu de briljante nieuwe tv-serie over de zaak, American Crime Story, ook in Nederland op tv is, wil ik graag met jullie in discussie gaan over de zaak. Vandaag de vijfde en zesde aflevering. Praten jullie mee? Lees het verhaal van Vera hier terug De bloederige handschoen van O.J. Simpson en een stropdas van je eigen tong Racisme, seksisme, vooroordelen, ongelijkheid, geld en huiselijk geweld: de rechtszaak rondom O.J. Simpson was een slangenkuil. Nu de briljante nieuwe tv-serie over de zaak, American Crime Story, ook in Nederland op tv is, wil ik graag met jullie in discussie gaan over de zaak. Vandaag de zevende en achtste aflevering. Praten jullie mee? Lees het verhaal van Vera hier terug Hoe de vrijspraak van een moordenaar alsnog voor gerechtigheid kan zorgen O.J. Simpson werd in een van de bekendste moordzaken uit de geschiedenis vrijgesproken, ondanks overweldigend bewijs van zijn schuld. Waarom? Hij is zwart, de slachtoffers waren wit en zijn vrijspraak leek een hoger doel te dienen: rassenongelijkheid aankaarten. Terecht? Vandaag het slotstuk van mijn serie over de zaak. Lees het verhaal van Vera hier terug Door deze boeken, films en artikelen raakte ik verslaafd aan O.J. (en jij misschien ook) De afgelopen drie maanden deed ik onderzoek naar de zaak-O.J. Simpson. Wat begon met nieuwsgierigheid naar de ware toedracht van de moorden, werd een verslaving aan alle artikelen, documentaires en boeken die naar aanleiding van de zaak gemaakt werden. Hier een overzicht van de interessantste. Lees het verhaal van Vera hier terug