Al zo’n tien jaar schrijf ik over de infantilisering van ons wereldbeeld door de media. Ooit had ik het idee hier eens een satirische novelle over te maken. De werktitel was Het kabinet-Barbie I en de werkhypothese was een dystopische toekomst waarin de medialogica haar ultieme eindstation had bereikt: een kabinet aangevoerd door Samantha de Jong, beter bekend als Barbie uit Oh Oh Cherso.

Het boekje zou, als een soort mediavariant op George Orwells 1984, beschrijven hoe een samenleving eruit zou zien als zij volledig geregeerd zou worden door de wetten van RTL Boulevard. Alles zou in één grote realityshow zijn veranderd. Beroepspolitici zouden zijn vervangen door acteurs, popsterren en BN’ers uit realitysoaps - hun debatten zouden zijn geschreven door scriptschrijvers. Het nieuws ondertussen zou uit niets anders meer bestaan dan tv-recensies van het vertoonde spel. ‘Morgen in het Journaal: Barbie krijgt het aan de stok met Gerard Joling in bloedstollend debat over de euro. Maar nu eerst het weer met Gerrit Hiemstra.’

Welkom in de mediadystopie

We schrijven 2017, en dit is geen satire meer.

Aan de andere kant van de oceaan heeft veertig jaar lang hypercommerciële nieuwsvoorziening haar te voorspellen president gebaard in de vorm van Donald J. Trump. Zijn verkiezing is, meer dan wat ook, een product van de reality distortion field die de Amerikaanse massamedia heten: dit is wat je krijgt als politiek, nieuws en entertainment samensmelten tot één en hetzelfde ding.

Een nieuwsuitzending in The Simpsons, met onder in beeld de nieuwsticker: ‘Europeanen zetten Griekenland te koop op Ebay.’

Matt Groening, bedenker van de cartoon The Simpsons, dat zijn werkgever Fox hem verboden had nog langer een balkje met nepnieuws onderin beeld te tekenen, omdat ‘Fox News-kijkers dat zouden kunnen verwarren met echt nieuws.’

Nu weet je waarom.

Het kabinet-Trump zal de geschiedenis ingaan als een vier jaar durende aflevering van The Twilight Zone Returns. Trumps inauguratie, op 20 januari, werd in de tv-gids van de serieuze Schotse kwaliteitskrant The Sunday Herald aangekondigd met wat nu al de beste tweehonderd woorden tellende politieke analyse van 2017 mag worden genoemd:

‘After a long absence, The Twilight Zone returns with one of the most ambitious, expensive and controversial productions in broadcast history. [...] [T]his huge interactive virtual reality project, which will unfold on TV, in the press and on Twitter over the next four years, sets out to build an ongoing alternative present.’

En we lachten nog lang en gelukkig.

Tirannie, vermomd als entertainment

De eerste persconferentie van Trump sinds zijn overwinning op 8 november toonde een glimp van wat ons vier jaar lang te wachten staat. Op het podium, naast het katheder: een enorme stapel papieren waarin volgens Trump stond beschreven hoe hij afstand zou gaan doen van zijn zakenimperium.

De papieren waren, bleek later, blanco.

In de zaal: een menigte schreeuwende journalisten, smekend om een vraag te mogen stellen aan de president-elect. Daartussen: joelende aanhangers die door Trump in het publiek waren gezet om ‘boe’ te roepen bij iedere kritische vraag en te juichen na ieder antwoord. De persconferentie ‘descended into a circus,’ schreef The New York Times in haar verslag nadien.

Het zinnetje beklijfde. Onmiddellijk moest ik denken aan een scène uit de film Fear and Loathing in Las Vegas, waarin Johnny Depp - zwaar bedwelmd door ether, gesnoven uit een Amerikaanse vlag - een tent genaamd Bazooko’s Circus binnenloopt en mijmert: ‘This is what the whole world would be doing Saturday night if the Germans had won the war. This was the sixth Reich.’

YouTube
‘Bazooko’s Circus is what the whole world would be doing Saturday night if the Germans had won the war. This was the sixth Reich.’ - Johnny Depp


Tirannie, vermomd als entertainment - de tiran een clown.

Wie had ooit bevroed dat Fear and Loathing een documentaire was?

Het toneelstuk genaamd nieuws

In de cultklassier Back To The Future reist Marty McFly (gespeeld door Michael J. Fox) van 1985 naar 1955. Doc, de uitvinder van de tijdmachine die Marty dertig jaar door de tijd deed reizen, gelooft zijn ogen niet. Om de proef op de som te nemen vraagt hij aan Marty:

‘Tell me, future boy, who’s president of the United States in 1985?’

‘Ronald Reagan,’ antwoordt Marty.

‘Ronald Reagan?! The actor?!’,reageert Doc in opperste verbazing. ‘Then who’s vice-president?

Beroemdheden die politici spelen in een 24 uurstoneelstuk genaamd het nieuws: toen dat in mijn hoofd nog een satirisch boekje was, dacht ik - net als Doc - oprecht dat het onrealistisch genoeg was om voor humoristisch door te gaan. Maar in Amerika is het geen fictie meer. Inmiddels gaan er serieuze stemmen op de medialogica dan maar volledig te omarmen.

Waar beter een realitysoap omheen te bouwen dan de machtigste man ter wereld?

De populairste documentairemaker van het land, Michael Moore, wil de Democratische partij een toekomst hebben, dan zal zij ‘een celebrity als presidentskandidaat moeten aanwijzen,’ stelde hij op CNN. Hij noemt ex-talkshowhost Oprah Winfrey en acteur Tom Hanks als beste opties. Rapper Kanye West als president Kanye West in 2020:

En geef Moore eens ongelijk. Waarom zou je als politieke partij in een mediacratie nog beroepspolitici willen, als je lot wordt bezegeld door je acteerprestaties voor de camera? Beter kies je dan voor mensen wiens beroep het is de hele dag voor die camera te staan.

En andersom geldt bovendien: waar beter een realitysoap omheen te bouwen dan de machtigste man ter wereld? Nog voor zijn kandidatuur als president sprak Donald Trump met de baas van NBC, de zender die zijn realityshow The Apprentice produceerde en uitzond. Het onderwerp ter tafel: mocht Trump zich kandidaat stellen en, in een parallel universum, de verkiezingen nog winnen ook, dan leek het de baas van NBC wel een goed idee om de realityshow waarmee Trump beroemd werd

Inmiddels is bekend geworden dat Trump na zijn inauguratie op 20 januari Zijn rol als presentator zal in het nieuwe seizoen - ik verzin dit niet - worden vervuld door de ex-gouverneur van Californië: Arnold Schwarzenegger.

He told us he would be back.

Op weg naar de totalitaire mediacratie

Vergis je niet: dit is ons voorland. Van de meeste dingen die aan de andere kant van de oceaan gebeuren, kun je eropaan dat ze zich met een jaartje of vijf vertraging ook in Nederland voltrekken. De realisatie van de totalitaire mediacratie is daar zonder twijfel één van. Nu al zijn de eerste voortekenen daar: van de vier nieuwe partijen die meedoen aan de komende Tweede Kamerverkiezingen, worden er drie aangevoerd door een mediapersoonlijkheid.

  • Voor Nederland: Jan Roos, presentator van PowNed.
  • Forum voor Democratie: Thierry Baudet, columnist en narcist.
  • Artikel 1: Sylvana Simons, ex-vj (TMF), presentatrice van Char, het medium (RTL) en finalist in Strictly Come Dancing (AVRO).

De macht als toneelstuk, de actualiteit haar script. Nog een paar jaar en nepnieuws zal een pleonasme zijn.

Het kabinet-Barbie I is in de maak. In 2020 te vinden bij de afdeling non-fictie.

Meer lezen?

2016 is het 1933 van mijn generatie. Tijd om op te staan Hoe willen we herinnerd worden? Als generatie die zichzelf in slaap suste terwijl de planeet werd gefrituurd en het fascisme de kop opstak? Of als generatie die in verzet kwam en nieuwe dromen formuleerde? In dat laatste geval is er geen tijd te verliezen. Dit kunnen we doen. Lees het verhaal van Rutger hier terug Trump is een ramp voor het klimaat, maar de reis naar duurzaamheid gaat dóór Het werk van de klimaatbeweging is met de verkiezing van Donald Trump een stuk moeilijker geworden. Maar zelfs Amerika kan de wereldwijde overgang naar duurzaamheid niet stoppen. Lees het verhaal van Jelmer hier terug Verkiezingscampagnes draaien om woorden. Helpen jullie mee partijen af te rekenen op hun daden? Met de Universiteit van Amsterdam hebben we alle moties, amendementen en wetten sinds 1995 doorzoekbaar gemaakt. Daarmee krijgen we eindelijk inzicht in wat partijen waarmaken van wat ze beloven. Help jij ons dat in kaart te brengen? Lees het verhaal van Dimitri hier terug