Meer dan 14.000 psychologen en psychiaters ondertekenden recent een petitie waarin staat dat Donald Trump de kenmerken vertoont van een Het roept de vraag op wie de Amerikaanse president is.

Een geesteszieke, een meesteronderhandelaar, een voorbeeld voor neonationalisten in Europa, of toch een creatie van Vladimir Poetin? Zeker dat laatste is met onthullingen over gesprekken tussen Trumps medewerkers en Russische geheim agenten een

Er verschijnen veel boeken en artikelen waarin geprobeerd wordt grip te krijgen op de man. Als we begrijpen wie hij is, wordt hij misschien voorspelbaar en beheersbaarder, is het idee. Speculaties daargelaten, kan lezing van Trumps biografieën inderdaad verhelderen met wat voor leider we te maken hebben.

Trump is in ieder geval een atypische president. In alle opzichten is hij een politieke buitenstaander, die niet is geworteld in de Republikeinse partij. Trump is een man van zeventig jaar oud, gevormd door zijn vastgoedhandel. Juist die achtergrond schetst wat we kunnen verwachten, leerde ik van

Hoe Trump de dans ontsprong - en dat bleef doen

Donald Trump is de ambitieuze zoon van een New Yorkse vastgoedontwikkelaar die voornamelijk investeerde in appartementen voor de middenklasse. Hij was moeilijk in het gareel te krijgen, de militaire academie moest de ‘wilde Donald’ temmen. Dat lukte niet goed. Hij bleef een ambitieuze vechtersbaas.

Met geleend geld ging Donald Trump prestigieuze projecten aan: luxehotels, casino’s golfclubs, allemaal alleen voor de rijken betaalbaar. Toch poseerde hij al in als rolmodel voor iedereen die theAmerican dream wilde waarmaken.

Trump kreeg leefgeld van 300.000 dollar per maand, maar kon de schijn van geslaagd zakenman ophouden

De werkelijkheid was anders: rond 1990 dreigde een faillissement toen er geen geld meer binnenkwam en er vooral schulden waren. Schuldeisers besloten dat het lucratiever was om het op zichzelf sterke merk Trump voort te zetten. Hij kreeg leefgeld van 300.000 dollar per maand, en kon de schijn van geslaagd zakenman ophouden.

Aan zelfreflectie deed hij niet. De bijna-ondergang was de schuld van anderen. Hij vocht terug. Met succes. De naam Trump was en bleef een succesformule, persoon en handelsmerk zouden nagenoeg identiek worden. Mislukkingen en faillissementen van projecten zouden nog vaak volgen, maar het patroon was steeds hetzelfde: Trump ontsprong de dans, de rekening was voor een ander.

Hoe Trump succes bleef uitstralen - en zo succes had

Foto: Andrew Hetherington / Redux / HH

Het merk Trump kreeg een sterke impuls door het televisieprogramma – een competitie van jonge ondernemers voor een stageplaats in het bedrijf van Trump. Hier kon hij de ervaren, charismatische zakenman spelen die kandidaten op hun moed, durf, energie, intelligentie beoordeelde en als iemand hem niet beviel, het doek liet vallen met: You’re fired! Met zijn botte, ongepolijste optreden zorgde hij voor hoge kijkcijfers.

Trump was in de ogen van veel Amerikanen een succesvolle dealmaker, sterk bewust van het belang van publiciteit. Toen een concurrent adverteerde met korting op luxeappartementen, hield hij bewust vast aan de hoge prijs voor zijn appartementen in de koopwoningen van de Trump Tower.

Na het sprookjeshuwelijk van prins Charles en lady Diana ging het gerucht dat zij een appartement in de Trump Tower hadden gekocht. Trump weigerde dit bericht te bevestigen of te ontkennen. Het gerucht zelf was voldoende om de verkoop te bevorderen.

Hoe Trumps bedrijf en politiek in elkaar overvloeien

Een duidelijk politiek profiel had Trump niet. Hij bewonderde zowel Ronald Reagan als Bill Clinton. Trump trad niet toe tot het Republikeinse establishment en steunde af en toe zelfs de Democraten.

Zoals veel zakenlieden had Trump een hekel aan slappe politici, juridische scherpslijperij en kritische, linkse journalisten. Voortdurend schepte hij op over zijn enorme rijkdom, hoewel er vaak weinig van zijn beweringen klopte. In veel opzichten poseerde hij als een voorbeeld van the American dream: hoe je door hard werken, doorzettingsvermogen en talent het ver kon schoppen.

Voortdurend schepte hij op over zijn enorme rijkdom, hoewel er vaak weinig van zijn beweringen klopte

Maar hij wist hoe riskant zijn ondernemingen waren. In toenemende mate hing zijn succes af van speculaties in de virtuele financiële wereld waarin dagelijks miljarden omgingen. Zolang het wereldwijde casino van de financiële markten grote winsten maakte, was er niets aan de hand.

Bekend is dat zijn bedrijf profiteerde van aankopen van Russische miljonairs. Na het ingaan van de sancties tegen Rusland in 2014 liepen de Russische investeringen echter terug. Trump is zoals bekend een verklaard tegenstander van die sancties en vindt Poetin een sterke leider waarmee te leven valt. The Russian connection is dus zeker na de bemoeienis van de Russen met de Amerikaanse verkiezingen de achilleshiel van Trump

Hoe Steve Bannon Trump beïnvloedt

Trump sympathiseerde van meet af aan met genoemd naar oprichter Andrew Breitbart. Op deze website werd de geopolitieke situatie van Israël toegepast op de VS: een democratisch land te midden van een vijandige islamitische wereld.

Foto: Andrew Hetherington / Redux / HH

Na het overlijden van Breitbart in 2012 werd de website voortgezet door Steve Bannon. Deze voormalige Goldman Sachs-bankier en filmproducent formuleerde niet alleen een rechts neo-nationalistisch programma vergelijkbaar met dat van de Tea Party (lage belastingen, minder overheid, minder staatsschuld) maar nam ook scherp afstand van de politieke elites van zowel de Democraten als de Republikeinen. Washington was een corrupte bende van politici die voor hun zetel afhankelijk waren van onderlinge giften, meende hij.

Bannon keerde zich verder tegen wat we in Nederland sinds Pim Fortuyn ‘de linkse kerk’ noemen: de grootstedelijke, kosmopolitische, politiek correcte linkse elite die zijn ogen sluit voor ‘de gewone Amerikaan’ die zich in de steek gelaten voelt. De elite die het had laten gebeuren dat de middenklasse in Azië welvarend werd, terwijl die in de VS

Ook de politiek correcte media moeten eraan geloven. Zoals Bannon in een interview met The Hollywood Reporter aangaf, begrijpen de meeste journalisten nog steeds niet hoe Trump gekozen kon worden – wat aangeeft hoezeer zij vervreemd zijn van de realiteit van ‘de gewone Amerikaan,’

In tegenstelling tot Bannon, vertoonden Trumps politieke opvattingen nooit veel samenhang. Bekenden gingen ervan uit dat zijn campagne vooral bedoeld was als een publiciteitsstunt om zijn zaken te

Ondertussen hield Trump, tussen alle grofheden door, ineens een samenhangend verhaal over de relatieve achteruitgang van de VS en wat daaraan gedaan moest worden: beschermen van de eigen industrie, stopzetten van vrijhandelsverdragen, investeren in grote publieke werken.

Dat roept de vraag op wie wie heeft gecast. Met Trump haalde Bannon in ieder geval een populaire buitenstaander binnen die de gevoelens van veel Amerikanen goed kon verwoorden. Trump is de man, Bannon de visie. Bannon leidde Trumps campagne en is inmiddels de belangrijkste adviseur.

Dus: wat nu?

Het motto Make America great again is Trump op het lijf geschreven. Als geen ander kan hij de pose van de succesvolle dealmaker aannemen. Hij werkt daarbij met een kleine staf van vertrouwelingen. Botsingen met de gevestigde orde kunnen onderdeel zijn van het positieve imago: Trump die belemmerd wordt zijn werk te doen.

Het neonationalistische programma is van Bannon: economisch protectionisme, grote publieke investeringen, anti-immigratiepolitiek. Met een grote afkeer van de ‘mainstreammedia,’ de politiek correcte kosmopolitische elites in de kunst, wetenschap en de media. De VS beleven kortom hun Fortuynmoment, maar dan één die direct succes heeft.

Nu de buitenstaander president is, zien we ook meteen het Verkeerde benoemingen, strijd tussen de groep-Bannon, de Republikeinen onder leiding van Priebus en Trumps schoonzoon Kushner. Op Amerikaanse schaal maken we op het ogenblik dus ook LPF-achtige toestanden mee.

Het is de vraag of Trump zijn verdeelde staf bijeen kan houden de komende maanden. Politieke deals zijn iets anders dan zakelijke. Dat stoort echter degenen die op hem gestemd hebben niet. Juist het feit dat het er eindelijk anders aan toe gaat dan volgens de regels van het politieke spel, spreekt hen aan. Het inreisverbod voor zeven islamitische landen mag niet volgens de rechter, maar zien het als een krachtdadige en noodzakelijke stap.

Trump belichaamt vooral de paradoxen van de VS: grenzeloze ambities die niet (meer) waargemaakt kunnen worden

Om zijn ploeg bij elkaar te houden, heeft Trump op korte termijn successen nodig. Als de economische plannen van Bannon met steun van de Republikeinen doorgaan, zal de Amerikaanse economie waarschijnlijk op volle toeren gaan draaien. De kans bestaat dat daardoor de neo-nationalisten het gelijk aan hun kant lijken te krijgen.

Het is echter een soort succes dat de kans op een nieuwe financiële crisis sterk doet toenemen. Protectionisme lokt namelijk protectionisme uit en leidt uiteindelijk tot afname van de groei van de wereldhandel. Anti-Chinapolitiek is spelen met vuur, ook vanwege het feit dat een flink deel van de Amerikaanse staatsschuld in Chinese handen is.

Foto: Andrew Hetherington / Redux / HH

Openlijk racistisch of antidemocratisch zal het bewind van Trump-Bannon niet zijn. Dat wordt in de Amerikaanse politiek hoe dan ook afgestraft. De trias politica is sterk verankerd in de staatsinrichting van de VS. Hoe conservatief het Supreme Court ook zou worden: de grondwet is voor alle rechters heilig.

Maar het witte neo-nationalisme en scherpe anti-islamisme kan wel etnische spanningen vergroten. Economisch nationalisme kan spanningen tussen de VS en Azië oproepen terwijl beide continenten sterk van elkaar afhankelijk zijn. Een lossere band met Europa en de NAVO kan spanningen met Rusland doen toenemen. De geplande mega-investeringen in de infrastructuur zullen met geleend geld moeten worden bekostigd, waardoor de staatsschuld verder toeneemt. De beloofde belastingverlaging zal dit alleen maar verergeren. Zorgwekkend is ook de voorgenomen afbouw van de maatregelen die na de financiële crisis zijn genomen om de risico’s bij kredietverlening te beperken.

Trump belichaamt zo vooral de paradoxen van de VS: grenzeloze ambities die niet (meer) waargemaakt kunnen worden. Het is de vraag hoelang de illusie van de Trump show zal duren en wie straks de rekening betaalt.

Voor dit verhaal maakte ik gebruik van over Donald Trump.

Lees ook:

De context waarin Donald Trump groot kon worden werd al in 1987 beschreven Al in 1987 beschreef historicus Paul Kennedy Amerika als een grootmacht in verval. Zijn tijdgenoten sloegen zijn waarschuwingen resoluut in de wind. Ten onrechte, blijkt nu. Want als je naar Donald Trump kijkt, zie je dat het land er in veel opzichten nog net zo voor staat als dertig jaar geleden. Het was een kwestie van tijd tot een politicus daar munt uit zou slaan. Lees mijn verhaal hier terug Zo verslaan we Donald Trumps aanval op de democratie Nieuws produceert dagelijkse verontwaardiging, maar zelden duurzaam verzet. Nu Donald Trump een regelrechte aanval op de democratie heeft ingezet, zal de journalistiek fundamenteel anders te werk moeten gaan. Laat journalisten de historici voor zijn en de geschiedenis opschrijven voordat zij zich herhaalt. Lees het verhaal van Rob Wijnberg hier terug Tien bronnen om te volgen als je op de hoogte wilt blijven van Trumpland Waar moet je heen als je het Amerika van Donald Trump wil volgen? Objectiviteit bestaat niet, feiten wel. Hieronder een aantal bronnen die ik (meestal) vertrouw en een paar die ik volg om te weten wat zij denken en doen. Lees de update van Marc Chavannes hier terug