Marine Le Pen: een gevaar voor Frankrijk en de Europese Unie

Een charmante dokter verleidt in de film Chez Nousde sympathieke verpleegster Pauline om de lijst te trekken van het Patriottisch Blok in het fictieve Noord-Franse stadje Hénart. Zij lijkt geknipt om de nieuwe strategie van de van oudsher extreemrechtse partij te belichamen: zich voordoen als een nette, normale partij die opkomt voor het gewone volk. Pauline is een vrouw met het hart op de goede plek die het vertrouwen in de traditionele politiek is verloren en die zich zorgen maakt over de armoede en verloedering waar haar streek onder zucht. Een vrouw zoals de PVV-stemmers die Joris Luyendijk aan het woord laat.

De film van de Belgische, in Frankrijk woonachtige regisseur Lucas Belvaux opent met een boer die op zijn veld een granaat uit de Eerste Wereldoorlog vindt. Aan de boodschap van Chez Nous is dan ook niet te ontsnappen: zoals het geweld van de oorlog nog steeds zijn sporen nalaat, heeft ook het Front National - waar de film natuurlijk over gaat - zijn gewelddadige verleden bepaald nog niet afgeschud. De minzame arts blijkt banden te hebben met een extreemrechtse knokploeg die heel wat vuile klusjes voor de partij heeft opgeknapt en graag vreemdelingen mag aftuigen. Al presenteert de patriottische partij zich als een keurige beweging, haar ultieme streven is nog steeds hetzelfde, onder ons zijn, in een Frankrijk voor het échte volk, de Fransen.

Chez Nous is bekritiseerd omdat de artistieke kwaliteit zou zuchten onder de politieke boodschap. Maar bij mij kwam de film hard binnen. Juist omdat hij de gevaarlijke kant van het rechtspopulisme laat zien die we vaak vergeten doordat het zich voordoet als mainstream en doordat de media steeds meer geneigd zijn het ook als dusdanig te behandelen. En al is de film fictie, het waarheidsgehalte is angstaanjagend hoog.

Le Pen is voor de Fransen...

Wat onder ons voor haar betekent, maakt Marine Le Pen eind 2016 duidelijk als ze voorstelt migranten te laten betalen voor het onderwijs van hun kinderen.

‘Ik heb niets tegen buitenlanders, maar ik zeg tegen ze: als u in ons land komt, verwacht dan niet dat men zich over u ontfermt, dat u verzorgd zal worden, dat men uw kinderen gratis zal onderwijzen, dat is nu voorbij,’ zegt ze bij een ontmoeting met de pers.

Als er ophef over deze uitspraak ontstaat, zegt ze dat ze kinderen van illegalen bedoelt. Maar ook kinderen van legale migranten wil ze voor een periode van één of twee jaar laten betalen voor onderwijs.

Voor het Front National zijn de burgerrechten voorbehouden aan de echte Fransen

Het is in strijd met een van de grondbeginselen van de Franse republiek: dat alle burgers voor de wet gelijk zijn.

In haar programma van 144 punten voor de verkiezingen vallen de woorden ‘Frans’ en ‘Fransen’ talloze keren. In zinnen als:

Een echte geboortepolitiek in werking stellen, gereserveerd voor Franse families.
De sociale zekerheid garanderen voor alle Fransen.
Alle publieke gebouwen tooien met de Franse vlag en de Europese vlag weghalen.
Sociale huisvesting met voorrang reserveren voor Fransen.

In het onlangs verschenen boek La Vraie Marine Le Pen schrijft de oud-hoofdredacteur van opinieweekblad Le nouvel observateur Renaud Dély dat er een fundamenteel principe is dat het Front National ten diepste onderscheidt van de andere partijen van de Franse Republiek: ‘de weigering van vermenging, de verwerping van de ander, het idee dat sommige individuen, door hun erfenis, hun afkomst, hun bloed of enige andere verdienste altijd meer Frans zullen zijn dan anderen.’

Voor het Front National zijn de burgerrechten voorbehouden aan de echte Fransen, zij die deelhebben aan de onveranderlijk geachte Franse identiteit, waarvan Le Pen de verdediging in de Franse grondwet wil vastleggen.

...en tegen de Europese Unie

Het lijkt dan ook logisch dat het Front National een fel tegenstander is van de Europese Unie. Toch is dat niet altijd zo geweest. In de jaren tachtig was vader Jean-Marie Le Pen juist een voorstander van Europese samenwerking. In die tijd was Le Pen een felle anticommunist, aanhanger van het Amerika van Ronald Reagan en verdediger van de vrije markt en het bedrijfsleven.

Na de val van de muur maakt het Front National een ideologische wending. Nu het rode gevaar is geweken, profileert het zich als een verzetsbeweging tegen het mondiale geweld van de markten.

Die koers is versterkt door het bondgenootschap tussen Marine Le Pen en Florian Philippot, nu de tweede man van het Front National.

De jonge Philippot (1981) geldt als de slimme gast van het Front National. Hij studeerde aan de prestigieuze ENA waar ook de andere Franse presidentskandidaat Emmanuel Macron zijn opleiding genoot. Maar in tegenstelling tot Macron, die Europa goedgezind is, is hij een tegenstander van de euro van het eerste uur. Al net na de invoering ervan kondigde hij het spoedige einde ervan aan en sprak hij zijn spijt uit over de verdwijning van de Franse frank.

Meteen bij hun eerste kennismaking in mei 2009 vonden Le Pen en Philippot elkaar helemaal. Vooral in het idee dat Frankrijk zijn soevereiniteit moest terugveroveren die gestolen was door de boze fee Brussel. Voor Philippot is het onderscheid links-rechts passé. Wat voor hem telt, is de strijd tussen patriotten en mondialisten, tussen nationalisten en Europeanen.

In het verkiezingsprogramma van Le Pen is te lezen dat Frankrijk de nationale munt in ere herstelt, als zij aan de macht komt. Ook wil ze een referendum organiseren over het lidmaatschap van de Europese Unie.

Heel wat commentatoren denken dat een verkiezing van Le Pen fataal voor de Europese Unie zou zijn. De Brexit was al een stevige dreun, het wegvallen of zich als absolute dwarsligger opstellen van een van de stichtende naties zou de doodsklap betekenen.

Maar is ze echt net en normaal?

Nu heb ik onlangs nog betoogd dat het waarschijnlijk niet zover zal komen, omdat Macron de grootste kans maakt de verkiezingen te winnen. De jongste peiling wijst ook in die richting.

Maar helemaal gerust kunnen we er voorlopig toch niet op zijn. Ook omdat de tandem Le Pen-Philippot er aardig in is geslaagd het Front National het aanzien van een normale partij te geven waar de boze burger met goed fatsoen op kan stemmen.

Met de slogan ‘niet links, niet rechts, maar Frans’ probeert het Front National van het etiket extreemrechts af te komen. In economisch opzicht is de partij in ieder geval uit de rechtse, neoliberale hoek gekropen. Ze bepleit dat de spoorwegen en de post in nationale handen blijven.

Met de slogan ‘niet links, niet rechts, maar Frans’ probeert het Front National van het etiket extreemrechts af te komen

Ook heeft de partij zich onder hun leiding afgewend van de aartsconservatieve koers. Philippot is homoseksueel. Het was op zijn advies dat Marine Le Pen zich verre hield van de ‘Manif pour tous,’ het massaprotest in 2013 tegen het openstellen van het huwelijk voor iedereen.

Dat leidde dan weer tot een verwijdering tussen Marine Le Pen en haar nichtje Marion Maréchal-Le Pen, die daaraan wél deelnam, en binnen de partij staat voor de conservatief-rechtse koers.

Philippot was ook degene die Le Pen stimuleerde te breken met vader Jean-Marie, toen hij in 2015 voor de zoveelste keer de gaskamers ‘een detail uit de geschiedenis’ noemde en opriep het ‘blanke Europa’ te redden.

Dochter Marine is niet te betrappen op antisemitische, racistische of homofobe uitspraken. Zij cultiveert zorgvuldig een net imago.

Ook in haar islamkritiek lijkt ze gematigder dan Geert Wilders. In het verkiezingsprogramma richt ze haar pijlen op ‘het islamisme’ en de ‘islamitische fundamentalisten.’ Tot onsteltenis van sommige van haar aanhangers heeft ze gezegd dat een ‘verlichte islam’ verenigbaar is met de Franse republiek.

Of is Front National vuil en frauduleus?

Het is fout als je negeert dat het Front National is veranderd, schrijft biograaf Dély. Maar het is even fout als je doet alsof het een ‘normale partij’ is geworden. Want in de kern is het Front National een partij die aan Fransen andere rechten toekent dan aan mensen die van elders komen. De gerenommeerde journalistrept zelfs van ‘apartheid op zijn Frans.’

Bovendien is het maar de vraag of de ‘normalisering’ die Le Pen nastreeft helemaal is gelukt. Nog steeds bestaan er banden met extreemrechtse splinterorganisaties. Zoals de Groupe Union Défense (GUD). Deze neofascistische studentenbeweging staat bekend om haar gewelddadige acties.

Wie wil weten wat dergelijk geweld betekent, moet vooral kijken naar de indrukwekkende documentaire Extreemrechts voor iedereen. Bijzonder aangrijpend is de getuigenis van een oud-hoofdredacteur van Le Monde die als student de schedel werd ingeslagen door een knokploeg rond een medeoprichter van de GUD en schrijver van het eerste partijprogramma van het Front National.

Een oude geschiedenis, kun je misschien zeggen. Maar vorig jaar nog raakte de huidige chef van de GUD Logan Djian in opspraak vanwege het aftuigen van zijn voorganger. Een scène waarvan onplezierige beelden in de media kwamen.

Djian is een goede bekende van nichtje Marion Maréchal-Le Pen en een beschermeling van twee oud-voorzitters van de GUD en persoonlijke vrienden van Marine Le Pen. Tegen hen loopt momenteel een onderzoek naar financiële malversaties bij de financiering van verkiezingscampagnes van het Front National.

Ook Le Pen zelf is momenteel onderwerp van een onderzoek vanwege de fictieve tewerkstelling van twee medewerkers in het Europees Parlement. Het Parlement eist de terugbetaling van 340.000 euro omdat ze geen activiteiten voor het Europees Parlement maar louter voor de partij zouden hebben ontplooid.

Le Pen en Philippot hebben dus nog heel wat werk, willen ze van het Front National een normale, nette partij maken. En als ze de vuile buitenkant - de dubieuze relaties met gewelddadige groepen en de financiële malversaties - weten weg te poetsen, blijft het Front vanbinnen een partij waarvoor niet alle burgers gelijk zijn maar die een Frankrijk voor de Fransen wil.

Philippot noemde het, zonder dat hij de film gezien had, ‘schandalig’ en ‘ontoelaatbaar’ dat Chez Nous in volle campagnetijd uitkwam. Het echte schandaal is dat het pijnlijk waar is wat de ogenschijnlijk charmante dokter op een goed moment in de film prijsgeeft: ‘We zijn wel van strategie veranderd, maar niet van doel.’