Op bezoek bij Giro555, om te zien wat er veranderd is

Eind 2014 onthulde ik een intern rapport waaruit duidelijk werd dat de organisatie achter Giro555 - de Samenwerkende Hulporganisaties - niet zo goed samenwerkten. Wat is er sindsdien veranderd?

Om daarover te praten werd ik uitgenodigd in het zenuwcentrum van de huidige Giro555-actie in Den Haag. Denk: overal post-its, flipovers en rinkelende telefoons. De actie voor de hongersnoden in Jemen, Noord-Nigeria, Somalie en Zuid-Soedan loopt boven verwachting goed. De teller staat al op meer dan 10 miljoen euro en de grote tv-avond moet nog komen.

De grootste kritiek uit 2014 ging over de zogenoemde verdeelsleutel die Giro555 hanteert: de vaste formule waarmee het ingezamelde geld verdeeld wordt over de elf hulporganisaties. Het rapport noemde die verdeelsleutel ‘geen houdbare werkwijze.’ Want: de aard en context van de ramp worden genegeerd. Is het bijvoorbeeld een vluchtelingencrisis, dan zijn sommige organisaties daarin gespecialiseerd. Gaat het vooral om gezondheidszorg, dan is dat weer de specialiteit van andere organisaties. Bovendien houdt de verdeelsleutel geen rekening met de werkervaring van de organisaties in het gebied waar de ramp plaatsvindt.

Ik ben blij te horen dat er sinds twee jaar daadwerkelijk iets is veranderd aan het verdeelproces. De vaste verdeelsleutel wordt nog steeds gehanteerd, maar de elf organisaties maken nu voorafgaand aan de actie een instaptoets: daarin moeten ze aangeven of ze al in het rampgebied aanwezig zijn, met hoeveel geld, middelen en werknemers, en wat de opschaalmogelijkheden zijn. Organisaties die nog niet in het rampgebied werken, krijgen geen geld.

De toets wordt beoordeeld door een roulerend groepje noodhulpcoördinatoren van de verschillende hulporganisaties. Ze mogen nooit hun eigen toets controleren.

De eerste keer dat de toets werd toegepast was voor de aardbeving in Nepal in 2015. Stichting Vluchteling besloot niet mee te doen (want had te weinig bestaande activiteiten in het rampgebied). Voor Cordaid en Terre des Hommes werd besloten dat ze niet meer dan hun huidige jaarbudget voor Nepal mochten ontvangen uit de 555-actie, omdat ze meer geld niet effectief konden gebruiken.

Bij de huidige actie voor Jemen, Noord-Nigeria, Somalie en Zuid-Soedan werken alle organisaties in minstens twee van de landen. Het geld zal dus over de elf organisaties verdeeld worden, waarbij wel wordt overlegd, zodat het geld een beetje eerlijk over de vier rampgebieden verdeeld wordt.