Een paar weken geleden sprak ik met Evgeny Morozov, mijn favoriete schrijver en denker over technologie. Morozov was in Nederland voor

Over die boeiende lezing ga ik het nu niet hebben.

Morozov vertelde mij dat hij de laatste tijd gefascineerd was door de Dark Enlightenment, een filosofie die volgens hem het succes van Donald Trump deels verklaart. Hij raadde mij aan daar eens in te duiken. In deze wekelijkse mail vertel ik waarom ik sindsdien zijn fascinatie deel.

Tijdelijk in de hoofdredactie

Maar eerst even dit: ik zal de komende maanden weinig artikelen publiceren op De Correspondent. Ik zit sinds maart tijdelijk in de hoofdredactie en hou mij bezig met de artikelen en het onderzoek van collega’s.

Door de van De Correspondent, waar Rob Wijnberg steeds meer tijd aan kwijt is, en doordat adjunct-hoofdredacteur Karel Smouter tijdelijk met verlof is, is versterking van de hoofdredactie nodig. Ik vind het geweldig om te doen - al is het dus nadrukkelijk tijdelijk. Straks ga ik weer zelf schrijven en onderzoeken - want dat vind ik uiteindelijk nóg mooier.

Een invloedrijke beweging

Goed, de Dark Enlightenment dus. Ik praat jullie bij wat ik tot nu toe over deze beweging leerde.

Dark Enlightenment wordt ook wel neoreaction of NRx genoemd. Het gedachtegoed werd tot voor kort vooral uitgedragen in de extreemrechtse uithoekjes van het internet en - daar wordt het spannend - is de afgelopen twee jaar doorgedrongen tot grote Amerikaanse kranten en websites. Dat is niet los te zien van Donald Trump: zijn achterban, trouwste adviseurs en hijzelf delen een aantal fundamentele overtuigingen met dit nieuwe reactionaire denken.

Ik las twee artikelen die goed uitleggen waar de beweging voor staat en waarom die zo belangrijk is.

1. Het Westen is in verval en de democratie is een farce. De NRx-ideeën, vormen een soort intellectuele grondverf voor de alt-right-beweging. Wat daarbij vooral fascineert - en beangstigt - is dat er heuse denkers en ideeën ten grondslag liggen aan de Dark Enlightenment.

Zo heeft grondlegger Mencius Moldbug - een pseudoniem van Curtis Yarvin - over wat er allemaal mis is met democratie als regeringsvorm. Volgens de Dark Enlightenmentmoet de staat een mengsel van bedrijf en monarchie zijn. De parallel met Trump en dringt zich hier nadrukkelijk op.

2. De ‘kathedraal’ van media en wetenschap dient afgebroken te worden. Waar je van Mencius Moldbug nog zou kunnen zeggen dat hij een soort amateurfilosoof is, geldt dat zeker niet voor die andere geestelijk vader van de Dark Enlightenment: de Britse Nick Land, een academische filosoof die jaren verbonden was aan de University of Warwick. The Awl over en de NRx.

Hier wil ik één essentieel element uit Lands denken uitlichten. The Cathedral, noemt hij het, de plek waar de democratie wordt verdedigd, waar ideeën worden gevormd en waarden verdedigd. Het gaat om de media, de wetenschap, de ‘media-academic mind-control apparatus.’ En die kathedraal moet afgebroken worden, meent Land. Ook hier is de vergelijking met Trump snel gemaakt. Wat Land de kathedraal noemt, noemt Trump ‘the elites’ of ‘fake media’.

Mijn onderzoekje naar deze beweging loopt nog. Dus als je suggesties voor leesvoer hebt: heel graag.

Nog twee dingen

1. Kom naar de Godwinlezing van Maxim Februari over het morele karakter van data

Op 5 mei organiseert De Correspondent met Bits of Freedom en Artis voor de vierde keer de Godwinlezing. Dat is een lezing waar het heden wél mag worden vergeleken met de Tweede Wereldoorlog. Wij zijn trots dat Nederlands scherpste denker over data en technologie, Maxim Februari, de lezing dit jaar geeft. Ik modereer de avond.

2. Whatever happens in de boekenclub...

Ik heb een boekenclub. De eerste én tweede regel luiden dat ik niet kan vertellen wat er in de boekenclub gebeurt. Wel mag ik vertellen welk boek wij nu lezen: Gisteravond ben ik eraan begonnen, ik hou jullie op de hoogte!