Hoe goed waren de Nederlandse peilingen? Een aantal peilers geeft een inkijkje (nu de rest nog)

I&O Research - een van de zes grote zetelpeilers in Nederland - publiceerde deze week een analyse van de ‘nameting.’

In een nameting vraagt een peilingbureau vlak na verkiezingsdag aan mensen wat ze hebben gestemd. Die mensen worden net zo geselecteerd als anders, en ook de analysemethodes zijn hetzelfde.

Zo’n nameting lijkt misschien een hobbyproject voor politieke junkies, maar zonder die gegevens zullen we nooit weten hoe goed de peilingen zijn. Terwijl die cijfers een prominente rol spelen in onze democratie.

Je kunt natuurlijk de laatste peiling voor de verkiezingen (de ‘slotpeiling’) met de uitslag vergelijken, zoals veel journalisten doen - inclusief ondergetekende. Dit keer zag je dat de VVD over het algemeen was onderschat door de peilingen, terwijl GroenLinks en de PvdA juist wat te hoog waren uitgevallen.

Maar dat is niet genoeg. Want die verschillen kunnen twee verklaringen hebben. Óf de methode van de peiling was niet goed genoeg. Óf er zijn na de slotpeiling nog dingen veranderd - zwevers zijn eindelijk geland, een lastminuteschandaal gooit roet in het eten, enzovoort.

Om die tweede verklaring uit te sluiten, doe je een nameting. Is die gelijk aan de slotpeiling maar anders dan de uitslag? Dan moet je je methodes nog eens onder de loep nemen.

Voor de verkiezingen was ik geschokt dat maar één peiler - het LISS - kon bevestigen dat deze zo’n nameting zou publiceren. ‘Met het mes op de keel misschien,’ zei Peter Kanne van I&O Research indertijd tegen me.

Extra bijzonder, dus, dat het bureau nu met een doorwrochte analyse komt. En een openhartige, want er blijkt ‘een lichte over- en ondervertegenwoordiging’ van GroenLinks, VVD, PVV en de PvdA te zijn.

En de andere peilers? LISS publiceerde ook een - minder uitgebreide - analyse. Nu de rest nog.