Beste,

Deze nieuwsbrief schrijf ik in een hotelkamer in hartje New York. Ik ben hier voor ons onderzoeksproject aan de New York University waarmee we hopen uit te vogelen hoe we De Correspondent internationaal kunnen lanceren.

En de nood daarvoor is hoog.

Want, op de achtergrond schalt de stem van president Donald Trump door de kamer. Voor het eerst sinds 1981 heeft een Amerikaanse president besloten het traditionele White House Correspondents’ Dinner, een evenement waar de president belachelijk wordt gemaakt ter ere van de persvrijheid, te boycotten. In plaats daarvan is Trump in Pennsylvania, waar hij zijn aanhangers opzweept met de ene leugen na de andere halve waarheid. Grote delen van zijn speech zijn gewijd aan frontale aanvallen op de media.‘CNN is fake news!,’ schreeuwt de president door de microfoon. Het publiek gaat tekeer.

Het is een bizarre gewaarwording om te zien hoe de persvrijheid onder druk wordt gezet in een land dat lang gezien werd als baken van het vrije woord. ‘Throw him out!,’ dicteert Trump als hij ontdekt dat er een demonstrant in de zaal is. Vervolgens beschuldigt hij alle nieuwszenders ervan ‘alleen maar negatief’ te berichten over zijn presidentschap. Nieuwszenders die, oh ironie, op dat moment stuk voor stuk zijn speech integraal op tv uitzenden.

Slechts 1 op de 7 wereldburgers heeft toegang tot een onafhankelijke pers

Voor wie het gevoel heeft dat het allemaal nog wel meevalt met de bedreiging van de vrije pers in de Verenigde Staten, kan ik van harte aanraden het - op Twitter geschreven - essay van Jay Rosen te lezen. Zijn naam zal je wellicht herkennen, want Jay (ik mag Jay zeggen) helpt ons ook Na dat essay zul je weten: er is écht een nieuw soort journalistiek als tegenmacht van autoritaire leiders nodig.

En dat beperkt zich niet alleen tot de VS. In luidt Free Press Unlimited de noodklok over de persvrijheid wereldwijd. Die vrijheid ‘daalde tot het laagste niveau in de afgelopen dertien jaar,’ aldus het rapport. Grootste zorgenkindjes naast de VS: Polen, Burundi en, natuurlijk, Turkije. Schokkendste statistiek: minder dan 1 op de 7 burgers in de wereld heeft toegang tot onafhankelijke media.

Ons eigen wereldrecord is verbroken in Zwitserland

Tot zover het - dramatisch - slechte nieuws. Maar gelukkig valt er ook genoeg te melden dat hoopvoller stemt. Wat te denken van een nieuw crowdfundrecord in Zwitserland: wist (tot nu toe) al meer dan 2,4 miljoen Zwitserse frank (ongeveer hetzelfde in dollars) op te halen. Die prestatie schrijft het wereldrecord van, jawel, De Correspondent uit de boeken - en daar feliciteren wij de oprichters (die we vorig jaar hebben ontmoet) natuurlijk van harte mee! (Er is inmiddels een boeket onderweg!)

Ook interessant is het nieuwe initiatief van Wikipedia-oprichter Jimmy Wales, die onder de naam een soort nieuwssite wil bouwen waar journalisten en burgers gezamenlijk aan factchecking doen. En ook hier wordt de financiering opgehaald door crowdfunding. Uiteraard zijn wij wel een klein beetje trots dat ons model (advertentievrij, gefinancierd door leden) nu wereldwijd zoveel navolging krijgt. We hebben dan ook goede hoop dat onze uitbreiding naar het Engelse taalgebied juist in deze tijd succesvol zou kunnen zijn.

Mijn volgende essay: op naar een nieuw soort waarheid in de journalistiek

Toch denk ik dat initiatieven als dat van Wales de oplossing voor de minachting van media grotendeels in de verkeerde hoek zoeken. Nog steeds is de dominante opvatting bij veel journalisten dat ‘meer feiten leveren’ het verloren vertrouwen in de media zal herstellen. In mijn volgende essay, dat ik deze week zal publiceren, betoog ik dat dat een misvatting is: het vertrouwen in media zal niet groter worden als journalisten blijven doen alsof ze objectieve, neutrale boodschappers van ‘de waarheid’ zijn.

Wat nodig is, is een heel ander soort opvatting van de rol van waarheid in de journalistiek: waarheid als eerlijkheid en integriteit. Daarmee bedoel ik: we moeten af van dat negentiende-eeuwse idee (afkomstig uit de Verlichting) dat waarheid een kwestie is van de wereld beschrijven ‘zoals die is’ - en journalistiek dus een kwestie van ‘uitzoeken hoe het zit.’ Media worden namelijk niet gewantrouwd, omdat ze de feiten niet op een rijtje hebben; media worden gewantrouwd omdat ze als vooringenomen en bevooroordeeld worden gezien. Openlijk spreken over je veronderstellingen en aannames neemt dat wantrouwen meer weg dan de zoveelste factcheck.

Zo proberen wij een nieuwe vertrouwensrelatie met jullie op te bouwen

Journalistiek als een gezamenlijke zoektocht van journalist en publiek naar meer begrip van de wereld om ons heen: dat is hoe wij die vertrouwensband bij De Correspondent proberen op te bouwen.

Bijvoorbeeld door van meet af aan jullie kennis en expertise aan te boren, zoals onze nieuwste aanwinst - correspondent Muziekindustrie Rufus Kain - doet voor zijn onderzoek naar de ondervertegenwoordiging van vrouwen op de radio en op festivals.

Of door leden met verstand van zaken al in een vroeg stadium mee te laten lezen met een verhaal en kritische kanttekeningen nog voor publicatie erin te verwerken, zoals Thalia Verkade deed over de duurzaamheid van elektrische auto’s.

Of door nieuwsgierige en kritische vragen van leden na publicatie van een interview door de geïnterviewde te laten beantwoorden, zoals naar aanleiding van haar boek Hallo witte mensen.

Of, door onze morele verontwaardiging niet te verhullen achter een misleidende sluier van neutraliteit, zoals correspondent Jesse Frederik deed over de affaire-Keizer (en de manier waarop journalisten daar verslag van doen).

Of, door jullie in een persoonlijke nieuwsbrief op de hoogte te houden van onze ambitieuze plannen om met De Correspondent de wereld te veroveren, zoals ik volgende week weer zal doen!

Met een grote groet uit voormalig Nieuw Amsterdam!

Rob

P.S. Ook deze week weer komt misschien wel het sterkste staaltje journalistiek uit de comedy-hoek: waarom het gevaarlijk is dat de dochter van Donald Trump, Ivanka, en haar man, Jared Kushner, zoveel macht hebben gekregen. En lees vooral ook even over hetzelfde onderwerp.

Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse nieuwsbrief! In mijn nieuwsbrief houd ik je op de hoogte van mijn laatste media-analyses en kritische noten over de journalistiek, geef ik je kijkjes achter de schermen bij De Correspondent (zoals onze plannen om The Correspondent op te richten) en tip ik het beste lees-, kijk- en luistervoer dat ik die week ben tegengekomen. Hier kun je je aanmelden voor mijn wekelijkse mail