Op 9 mei geeft Ben Lerner de Gidslezing over het beschrijven van kunst

Wat te doen, in deze opgebrande tijden? De adviseurs – de glossy’s, de coaches, de goeroes, de yoga-instructeurs – zeggen dat we ‘uit ons hoofd’ en ‘in ons lichaam’ moeten gaan zitten. Dat we minder moeten ‘nadenken’ en meer moeten ‘ervaren.’ Dat we ‘in het moment’ moeten leven.

Makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, je gedachten uitzetten. Is het überhaupt mogelijk een ervaring te hebben zonder meteen op die ervaring te reflecteren? En wordt je ervaring dan niet te veel vervormd en gestuurd door je reflectie, waardoor de ervaring zelf minder echt wordt? Voor je het weet is het weer mislukt, dat authentieke zijn, dat oprechte ervaren, en voel je je nog meer uitgeblust en opgebrand dan daarvoor.

Ik adviseer daarom iets anders, namelijk: Ben Lerner lezen. Of naar hem luisteren, want volgende week dinsdag, 9 mei, geeft deze jonge Amerikaanse auteur de Gidslezing in de Rode Hoed in Amsterdam. Zijn romans, Leaving the Atocha Station en 10:04, gaan voor een groot deel over het probleem dat ik hierboven schetste: over hoe we verlangen naar echte ervaringen, en hoe ons denken die ervaringen steeds weer in de weg lijkt te zitten – door ze te onderscheppen, kapot te analyseren, en te betwijfelen.

Lerners hoofdpersonen (of is het er één, verdeeld over twee romans?) gaan meer dan gemiddeld gebukt onder hun eigen meta-blik, onder de reflexmatigheid waarmee ze in de ironie schieten, aanschouwer worden van zichzelf.

Ik ben fan van Lerner: naast romans en gedichten schrijft hij ook fantatische korte verhalen, zoals onlangs voor The New Yorker, over een kunstwerk dat blijft steken op de achterbank van een Uber-taxi. Voor datzelfde blad maakte hij vorig jaar een mooie reportage over de vraagstukken waar kunstconservatoren tegenaan lopen bij het behouden en repareren van hedendaagse kunst.

Steeds weer komt hij terug bij de positie waarin wij, inwoners van het ervaringstijdperk én de tijd van ‘post’ en ‘meta,’ ons bevinden. We zijn geobsedeerd door authenticiteit én ervan overtuigd dat authenticiteit niet bestaat.

Uit Lerners boeken en verhalen destilleerde ik een inzicht dat mij in zulke tijden behulpzaam en belangrijk lijkt – namelijk, dat de tegenstelling tussen ‘hoofd’ en ‘lichaam’ – tussen ‘denken’ en ‘ervaren’ – misschien wel het grootste struikelblok is dat wij onszelf opwerpen. Wat Lerner laat zien is namelijk dit: denken is een ervaring. Een inzicht kan je voelen, een schilderij kan je beleven, en wie ‘boven zichzelf’ gaat hangen heeft soms het mooiste uitzicht. Het is subtiel en waarachtig, en het is prachtig opgeschreven.

Lezen dus! Of luisteren, naar de beste man zelf.