De man die twintig kilo vlees kocht om lekker van het weekend te genieten
De afgelopen twee weken was ik in Ecuador om verhalen te maken over olie en de mensen die daar vanaf willen. De laatste dagen waren volgepropt met interviews: zo sprak ik een inheemse leider die de regering afviel en een Amerikaanse econome die het oliebeleid van de regering verdedigde; alle andere opties voor ontwikkeling waren minder aantrekkelijk.
De komende weken werk ik de interviews en indrukken uit in een aantal verhalen.
Over de consumptie van de nieuwe middenklasse
Wel aardig om nu al te beschrijven leek me een aha-ervaring in een superdeluxe nieuw winkelcentrum. Omdat onze uitwisselingspartner en gids, de journalist Fermín Vaca, wat boodschappen voor zijn moeder moest doen, bezochten international editor Maaike Goslinga en ik een Ecuadoraanse variant van de hypermarché. Dat zo’n hypermoderne winkel in Quito bestaat is alweer een teken van de modernisering - en de nadelen daarvan.
Het was maar bij één schap dringen, viel me op. Dat was waar het vlees lag. Een man kocht alleen maar vlees, het moest wel twintig kilo zijn. Gevraagd waarom hij zoveel kocht, zei hij dat hij lekker van het weekend wilde genieten.
Het deed me de onhoudbaarheid van een van mijn stokpaardjes inzien. In een column schreef ik eens dat de consumptie van het rijke Westen het wérkelijke probleem is als we het over klimaatverandering hebben. Overbevolking, door velen aangewezen als de ‘moeder aller problemen,’ leek mij nu juist niet de crux, omdat de CO2-voetafdruk per hoofd van de bevolking in de meeste ontwikkelingslanden in het niet valt bij die van, zeg, Nederland of Amerika.
Toen ik die meneer met al dat vlees zag, realiseerde ik me: het heeft niet zoveel zin meer om in dat soort scheidslijnen te denken. Ik moest denken aan een recent artikel uit het wetenschappelijke blad Science, dat me was opgestuurd door de actieve Correspondent-contribuant Arnout Jaspers. ‘Stof tot nadenken over overbevolking,’ had hij zijn mail genoemd.
Hoewel technologische verandering en ongelijk verdeelde consumptie een rol spelen, stellen de auteurs, is de honger van de groeiende wereldbevolking ook op zichzelf een probleem voor het milieu. Het populatievraagstuk moest opnieuw worden doordacht, schreven ze. ‘Een strakke scheiding tussen het ‘mondiale noorden’ en het ‘mondiale zuiden’ raakt achterhaald door de groei van een wereldwijde consumptieklasse, die de afgelopen twintig jaar met honderden miljoenen is toegenomen, en de komende decennia met miljarden zal groeien.’
Precies dat zag ik in de supermarkt in Quito. En ik zal die strakke scheiding die ik eerder gebruikte, tussen ‘het rijke Westen’ aan de ene kant en de ontwikkelingswereld aan de andere, dus ook niet zo gauw meer gebruiken.
Een ander stuk dat me aan het denken zette is dit verhaal van ecomodernist Ted Nordhaus over de immer uitdijende definitie van wat als ‘klimaatontkenning’ geldt.
‘Zonder ingrijpen verdrinkt de Waddenzee’
Wetenschapsjournalist Rolf Schuttenhelm deed zeer belangwekkend literatuuronderzoek voor de Waddenvereniging over bodemdaling en zeespiegelstijging. Beide hangen samen met fossiele energie: gaswinning zorgt voor bodemdaling, de verbranding van gas veroorzaakt klimaatverandering en draagt dus bij aan de stijging van de zeespiegel.
Zowel de bodemdaling als de stijging van de zeespiegel worden volgens Schuttenhelm onderschat. De gangbare methodes die instituten als TNO gebruiken om te bepalen of er naar gas mag worden geboord op de Wadden, zijn totaal achterhaald. Wat betekent dat veel boorvergunningen onrechtmatig zouden kunnen zijn.
‘Zonder ingrijpen verdrinkt de Waddenzee deze eeuw,’ stelt de Waddenvereniging, die vorige week ook al een rapport van de NAM aangreep om duidelijk te maken dat gaswinning onder de Waddenzee echt niet veilig kan.
Verder deze week
Deze week gaan overal ter wereld mensen de straat op om het einde van het fossiele tijdperk dichterbij te brengen. Ik publiceerde een oproep om je erbij aan te sluiten. Het doel is eenvoudig: de financiële banden tussen publieke instellingen en de fossiele industrie doorsnijden. Lees hier wat jij kunt doen.
De Britse klimaatwebsite Carbon Brief dook in televisiearchieven en vond Warming Warning terug, een van de vroegste klimaatdocumentaires. Alle thema’s uit de 35 jaar oude film zijn nog actueel - en dat zegt veel. Lees er hier meer over en bekijk fragmenten uit de film.
Een oproep: in februari onthulde ik hier op De Correspondent de klimaatfilm die oliebedrijf Shell in 1991 liet maken. Hoofdredacteur Leo Hickman van Carbon Brief ging vervolgens op zoek naar andere oude klimaatfilms. Ikzelf zocht al in de Nederlandse televisiearchieven, maar misschien heb ik iets gemist. Herinner jij je een vroege klimaatfilm of kun je me helpen met het doorpluizen van de archieven van Belgische, Franse en Duitse publieke omroepen? Tips en suggesties welkom via jelmer@decorrespondent.nl.
Tot de volgende,
Jelmer