Zou jij op een knop drukken om alles te weten?
Vorige week vertelde ik dat ik een beurs heb gekregen om aan een boek te gaan werken. Bedankt voor al jullie felicitaties!
Nu aan de slag. Want zoals Fred van Biezen me mailde: ‘Morgen begint het werk en het zoeken naar de aanpak en ligt de euforie achter je.’
En aan het werk ging ik, vooral door veel te lezen. Maar twee gebeurtenissen prikten door mijn bubbel heen.
Statistiek in het nieuws
De eerste was een nieuwtje van afgelopen dinsdag: ‘Hof wijst statistisch onderzoek in zaak Nicole van den Hurk af.’ Een krantenkop waar het woord statistisch in voorkomt, daar leg ik mijn boek wel even voor aan de kant.
Even wat context: Van den Hurk werd in 1995 verkracht en vermoord. In 2014 werd ene Jos de G. opgepakt, na een DNA-match met sperma dat gevonden was op het lichaam van het slachtoffer.
Maar - en nu komt het - er werd ook DNA van een ander gevonden. Hoe groot is de kans nu dat De G. toch onschuldig is? Dat zijn sperma wél op het lichaam terecht is gekomen, maar dat hij niet de moord heeft gepleegd?
Enter: Bayesiaanse statistiek. Met die methode kun je berekenen hoe waarschijnlijk het is dat De G. onschuldig is, gegeven het feit dat zijn DNA is aangetroffen.
Aan de basis van deze methode ligt de stelling van Bayes. Voor de liefhebbers:
Wat er uit de rekensom komt, zullen we waarschijnlijk niet te weten komen. Het gerechtshof besloot zelf de ‘weging en waardering te maken.’
Een asbtracte formule, een grote denkfout
Er is een hoop te zeggen over Bayesiaanse statistiek (dat er geinige liedjes over zijn, bijvoorbeeld) en ik hoop dat ooit in een groter artikel te doen.
Maar wat ik nu alvast kwijt wil, is dat Bayes - hoe abstract zijn formule ook mag lijken - een denkfout ontmaskert die je vaak tegenkomt. Een fout die Trump bijvoorbeeld maakt als hij moslims buiten wil houden om terrorisme te bestrijden.
Econoom William Easterly laat dat mooi zien op zijn blog. Moet je bang zijn dat een moslim die je je land binnenlaat een terrorist is? Nee, die kans is piepklein. Zelfs als bijna alle terroristen ter wereld moslim zouden zijn. Er zijn namelijk heel veel moslims en weinig terroristen.
Wat dit nou precies te maken heeft met Bayes, kun je lezen op Easterly’s blog.
Een knop om alles te weten
Dinsdag presenteerde wiskundige Marcus du Sautoy zijn nieuwe boek in wetenschapsmuseum Nemo. Voor Nemo kroop ik graag weer even mijn boekenbubbel uit.
En voor Du Sautoy ook, weet ik nu. Eerlijk is eerlijk, ik had nog nooit van deze Oxfordprofessor gehoord, maar hij blijkt een ster te zijn in wetenschap toegankelijk te maken.
Met het grootste gemak (en plezier) legt hij je in twee zinnen uit wat de onzekerheidsrelatie van Heisenberg is. En je snapt het. Het herinnerde me aan een citaat dat ik over Malcolm Gladwell las: hij ‘geeft je het gevoel dat je een genie bent, in plaats van dat hij een genie is.’
‘Wat we niet kunnen weten’ gaat over de vragen die misschien wel voor altijd onbeantwoord zullen blijven. De known unknowns, om het Rumsfeldiaans uit te drukken. Dit filmpje geeft een goede indruk van Du Sautoy’s boek en zijn aanstekelijke enthousiasme:
Na de presentatie stelde Ionica Smeets - een beetje de Nederlandse Du Sautoy - een mooie vraag: Zou je op een knop drukken om in een oogwenk bepaalde kennis te krijgen? ‘Wel als ik dan ineens Nederlands zou kunnen spreken,’ antwoordde Du Sautoy.
Maar voor andere dingen, zoals een wiskundig probleem, vond hij de reis naar de oplossing toch leuker. Net zoals je bij een Sudoku ook blijft puzzelen en niet meteen het antwoord opzoekt.
En jij? Zou jij op de knop drukken?
Tot slot...
...omschreef ik vorige week Florence Nightingale als ‘de koningin van de infographics.’ Maar, vertelde Hans Wisbrun me, haar beroemdste werk blijkt een heuze lieggrafiek te zijn.
Een mooie week gewenst!
Met dank aan Roel Bellinga, Fred van Biezen en Hans Wisbrun.