Hoe de media premier Baudet creëren

Donald Trump is geen president. Donald Trump is de scriptschrijver van een reality show waarin hij zelf de hoofdrol speelt. Zijn belangrijkste doel is om zoveel mogelijk mensen naar het programma te laten blijven kijken, zodat de merkwaarde van hem, de presentator, blijft groeien.

Door deze bril bekeken is alles wat Trump doet niet absurd en shockerend, maar logisch en begrijpelijk. Trump is show host in chief.

Casus 1: De symbolische terugtrekking uit het klimaatverdrag

Neem de terugtrekking uit het klimaatverdrag van Parijs. Niets aan die beslissing - de terugtrekking zelf, de argumenten die Trump ervoor gaf - is op enige wijze rationeel. De argumenten zijn zelfs in strijd met zijn eigen, vermeende opvattingen.

Ten eerste: het klimaatverdrag was niet bindend. Het verdrag dwong Trump op geen enkele manier tot welk beleid of resultaat dan ook. Ook als hij het verdrag niet had opgezegd, had hij kunnen doen en laten wat hij wilde - kolenmijnen openen, uitstootnormen verlagen, anything.

Dat het verdrag Amerika ‘miljarden zou hebben gekost,’ zoals Trump beweerde, is dan ook op twee manieren onwaar: naast dat een niet-bindend akkoord niets hoeft te kosten, levert klimaatbeleid op termijn bovendien geld op. Trumps uitspraak dat het verdrag ‘een slechte deal voor Amerika’ was, slaat nergens op: een intentieverklaring zonder resultaatverplichting is geen ‘deal’.

Ten tweede: Trump zei direct daarna ‘een betere deal’ te willen onderhandelen. Maar als je, zoals Trump zegt te doen, niet gelooft dat klimaatverandering echt is, waarom zou je dan een ‘betere deal’ tegen klimaatverandering willen onderhandelen? Onderhandelen over een probleem dat je niet erkent, is een contradictio in terminis. Anders gezegd: zijn uitspraken stroken niet eens met zijn eigen misvattingen.

Blijft over: Trumps opzegging van Parijs is een symbolische daad. Hij heeft feitelijk niets aan de wereld veranderd. Amerika heeft niet meer beleidsvrijheid gekregen (want die was al 100 procent), de rest van de wereld heeft geen enkele zeggenschap over Amerika verloren (want die was al nul). En de vermeende motivatie (Trump gelooft niet in klimaatverandering) blijkt niet de motivatie: wie niet gelooft dat de aarde opwarmt, heeft geen enkele reden een klimaatverdrag te ‘heronderhandelen’.

De symboliek is waar het om te doen is. Trumps presidentschap is een pose, een toneelstuk - een realityshow. Het enige aanwijsbare leitmotiv in alles wat Trump doet is aandacht genereren uit zelfverrijking. Trump is de eerste echte mediakleptocraat: er zelf beter van worden is het doel, in het nieuws blijven het middel. En de wereld is een zero sum game: of je wint, of je verliest.

Casus 2: Covfefe, oftewel: hoe blijf je in het nieuws met niets

Nog een voorbeeld. Afgelopen week tweette Trump per ongeluk de zin: ‘Despite the constant negative press covfefe’. Evident een tikfout: ‘covfefe’ moest waarschijnlijk ‘coverage’ zijn. Maar in plaats van de fout te herstellen, liet hij de verbazing zijn werk doen. De tweet ging viraal; binnen no time had iedereen het over ‘covfefe’. Zijn woordvoerder Sean Spicer loog zelfs zonder blikken of blozen dat ‘Trump en een kleine groep mensen precies wisten wat hij ermee bedoelde’ - iets wat zo absurd is dat ook dat weer urenlang het nieuws domineerde.

Trump is, letterlijk, de keizer zonder kleren van het mediatijdperk

En dat is precies de bedoeling. Donald Trump is zo mijlenver de schaamte voorbij dat hij één ding beter kan dan wie dan ook: media-aandacht genereren. Dat, en alleen dat, is wat hem gemaakt heeft tot wat hij is. Zijn bedrijven gaan keer op keer failliet, zijn beleid is vooral symbolisch, zijn tweets betekenen meestal niks - maar dat doet allemaal niet terzake. Zijn bekendheid is zijn bestaansrecht. Faam die op niks gebaseerd is, behalve zijn vermogen in het middelpunt van de aandacht te staan. Hij is, letterlijk, de keizer zonder kleren van het mediatijdperk.

Dat hij volslagen inconsistent is, liegt en draait tot hij een ons weegt en geen flauw benul heeft van de wetten die hij ondertekent of het beleid dat hij voorstelt, is allemaal part of the show. Het absurde, afwijkende, onware is immers preciesdatgene waar nieuwsmedia op afkomen - het is zelfs de definitie van nieuws. Trumps politiek heeft in die zin veel gemeen met terroristische aanslagen: de essentie ervan is de aandacht die het trekt.

De Donald Trump van Nederland is al in de maak

En hierin schuilt ook voor Nederlandse journalisten een belangrijke waarschuwing. Want ook in Nederland hebben wij sinds kort een politicus in de Tweede Kamer die, net als Trump, begrijpt dat ‘absurditeit maal afwijking tot de macht onwaarheid’ gelijkstaat aan nieuwswaardigheid. En die, net als Trump, lijdt aan dezelfde narcistische persoonlijkheidsstoornis waardoor hij de schaamte ontbeert die normale mensen ervan weerhoudt zich tot zulk gedrag te verlagen.

Ik heb het natuurlijk over Thierry Baudet.

Kijk naar Thierry Baudet en je ziet vrij snel: hij heeft alles in zich om de Donald Trump van Nederland te worden. Want hij weet ook: in een mediacratie word je premier door in het nieuws te komen. En in het nieuws kom je als je maar afwijkend genoeg bent om verbazing of verontwaardiging te kweken.

Dus wat doe je dan? Dan zeg je dat onze cultuur bedreigd wordt door ‘homeopathische verdunning’. Dan hou je je eerste speech in de Tweede Kamer in het Latijn. Dan takel je je vleugel je nieuwe werkkamer in. Het bungelt allemaal ergens tussen kwaadaardige leugen en betekenisloze nonsens, en dat is precies de bedoeling: media-aandacht gegarandeerd.

Normale, gezonde mensen hebben precies het omgekeerde instinct: die willen liever uit het nieuws blijven en schamen zich als ze betrapt worden op een vuige onwaarheid of clowneske uitglijder. Maar Trump en Baudet zijn narcisten zonder het morele kompas dat schaamte heet: aandacht is hun zuurstof en voor gek verklaard worden hun bedoeling. Ze bouwen hun leiderschap op hun loserschap.

Dus beste collega’s, als jullie weer eens achter Baudet aanlopen om - zoals de NOS deed - live verslag te doen van de aankomst van diens piano in het parlementsgebouw, weet dan: het feit dat jullie achter de camera staan, betekent niet dat jullie niet op tv zijn. Jullie zitten dan midden in de realitysoap genaamd Thierry, Op Weg Naar Het Torentje.

Stop ermee, nu het nog kan.

Meer lezen?