Zo krijg je mannen achter het aanrecht

Oké, dit klinkt suf: een stuk over het vaderschapsverlof. Maar wacht even, het kan zomaar een revolutie in je huishouden veroorzaken. Uit steeds meer onderzoek blijkt namelijk dat de eerste weken na de geboorte van een kind cruciaal zijn voor de ‘heronderhandeling van de arbeidsverdeling.’

In die prille weken van geluk wordt opnieuw bepaald hoeveel de vrouw werkt en hoeveel de man poetst. Dat wil zeggen: het vaderschapsverlof is veel meer dan een stukje nutteloze symboolpolitiek. 

Het is het belangrijkste wapen in de strijd der seksen. 

Nederland leeft nog in de negentiende eeuw wat dat betreft. Toen minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken, PvdA) onlangs bekendmaakte dat hij het verlof voor vaders wil uitbreiden van twee naar vijf dagen, reageerden de werkgeversclubs MKB-Nederland en VNO-NCW ‘woest.’ Bedrijven zouden bij bosjes omvallen door de drie extra – onbetaalde! – verlofdagen. ‘Gênant,’ vatte Asscher deze reactie treffend samen.

Even ter vergelijking: hoelang duurt het betaalde vaderschapsverlof in andere landen (in kalenderdagen)? 

Nederland: 2
Ivoorkust: 2
Tanzania: 3
Burkina Faso: 3
Rwanda: 4
Burundi: 4
Hongarije: 5
België: 10
Venezuela: 14
Roemenië: 15
Finland: 24
Duitsland: 60
IJsland: 90

Ondertussen zijn Nederlandse vrouwen - heel toevallig - Europees kampioen deeltijdwerken. Bijna drie kwart van alle werkende vrouwen heeft hier een deeltijdbaan. Dat heeft niets met luiheid te maken. Als je het betaalde en onbetaalde werk bij elkaar optelt, zijn vrouwen even druk als  mannen. Wat blijkt: ze besteden gemiddeld 25 uur per week aan de categorie ‘huishouden en zorgtaken.’ Nederlandse mannen hebben daar slechts 12,4 uur per week voor over; nog geen 4 uur meer dan in 1975. 

Er is een nivelleringsfeestje van tijd nodig. En daar is een tovermiddel voor: het vaderschapsverlof

Wat te doen? De meeste politici zijn het erover eens dat vrouwen meer betaalde uren zouden moeten draaien. Ze debatteren zich al jaren suf over hoe we de werk-privé-balans kunnen optimaliseren, positieve discriminatie kunnen goedpraten en hoe vrouwen nog altijd achter het aanrecht worden gehouden door tal van onuitgesproken, maar niet minder invloedrijke, masculiene normen.

Het is een onderhoudend debat, waarin de man schittert door afwezigheid. 

En dat is nogal dom. Er is zal immers niets veranderen voor de vrouw zolang er niets verandert bij haar man. Verreweg de meeste deeltijdmoeders rapporteren dat ze minder werken, omdat ze te druk zijn met het huishouden en de zorg voor het gezin. Wat hier nodig is, is een nivelleringsfeestje van tijd. En daar is een tovermiddel voor: het vaderschapsverlof. 

Een Trojaans Paard

Neem een onderzoek uit Noorwegen: mannen die een paar weken verlof hebben gehad delen 50 procent vaker de wastaak eerlijk met hun vrouw. Onderzoek uit Quebec (Canada) wijst uit dat vaders die een paar weken het huis doorrennen terwijl hun vrouw ligt bij te komen van de bevalling uiteindelijk meer tijd besteden aan het huishouden en de kinderen. Voor de rest van hun leven. En dan heb ik het niet alleen over de leuke dingen (voetballen, Monopoly) maar ook over de onaangename klusjes die ervoor zorgen dat kinderen je gemiddeld iets ongelukkiger maken (luiers, drie keer per nacht het bed uit).

De grote winnaars van het vaderschapsverlof zijn niet de vaders, maar de moeders. Nu betekent de geboorte van het eerste kind vaak nog het einde van de huishoudelijke emancipatiestrijd. Vrouwen gaan na de geboorte gemiddeld minder werken en verdienen - en mannen meer. Sterker nog, hoe langer het zwangerschapsverlof duurt, hoe minder moeders daarna gaan werken. In landen als Albanië en Bulgarije krijgen ze zelfs meer dan een jaar vrij, wat niet echt bevorderlijk is voor de emancipatie.

Het zijn kleine dingen die niet praten. Ze zijn kwetsbaar. En niemand heeft ons ooit geleerd wat we met ze moeten doen

Het vaderschapsverlof heeft een omgekeerd effect: moeders gaan relatief meer werken en verdienen, vaders minder. Terwijl de loonkloof krimpt, gaat de man des huizes meer koken, shoppen en voorlezen. In feite is het vaderschapsverlof een Trojaans Paard dat de emancipatiestrijd voor eens en altijd op zijn kop zet. Het gaat veel verder dan die paar weken dat papa de boterhammen smeert en zijn overhemden strijkt. Het zet het huishouden op zijn kop, een leven lang.

Sommige landen geven ouders een gedeeld verlof waarbij ze zelf mogen uitmaken wie vrijneemt. Maar in de praktijk blijkt dat hetzelfde te zijn als een zwangerschapsverlof voor mama. Eén ding is dan ook cruciaal: het vaderschapsverlof mag alleen door vaders worden opgenomen. Take it or leave it. Toen Quebec vijf weken verlof voor ‘daddy’s only’ invoerde, knalde het aantal verlofvaders omhoog van 20 naar 80 procent.

Mannen hebben, kortom, een zetje nodig. De jonge vader en journalist Alexis Madrigal legt uit waarom: papa’s zijn doodsbang voor baby’s. ‘Het zijn kleine dingen die niet praten. Ze zijn kwetsbaar. Hun grip op het leven is zwak,’ schrijft hij. ‘En niemand heeft ons ooit geleerd wat we met ze moeten doen.’ Gelukkig had de verloskundige een goede tip toen Madrigals vrouw op het punt stond het ziekenhuis te verlaten. Tegen hem zei ze: ‘Jij doet alles, afgezien van de borstvoeding.’ En tegen zijn vrouw: ‘Jij doet de borstvoeding.’ 

De barricaden op

Wat jonge vaders nodig hebben, is een spoedcursus kinderen volgens het beproefde recept ‘learning by doing.’ Is het dan niet zielig voor het kroost, zo’n onhandige papa aan de wieg? Nou, nee. Uit verschillende studies blijkt dat een uitgebalanceerde opvoeding leidt tot slimmere en meer empathische kinderen. Jongetjes die meer aandacht krijgen van hun vader worden later zelf ook betere vaders.   

En die papa’s dan? 

Toch zijn ook voor vaders de voordelen groter dan de nadelen 

Tsja. Natuurlijk gaan ze wat minder werken en verdienen. Ze zullen ook wat vaker hun handen vuil moeten maken in luier of toiletpot. En ja, ze moeten er aan wennen dat hun vrouw - gemiddeld al hoger opgeleid - hen nog vaker voorbij zal streven op de carrièreladder. Pijnlijk, pijnlijk. Toch zijn ook voor vaders de voordelen groter dan de nadelen. Een betere relatie met de kinderen is onbetaalbaar. Een huwelijk van een verlofpapa eindigt minder vaak in een echtscheiding.  En trouwens, uit Zweeds onderzoek blijkt dat ze iets langer leven.  Hoe langer het verlof, hoe langer het leven.

Al met al brengt het vaderschapsverlof ons productievere, gezondere en gelukkigere ouders. Dat moeten ze zelfs bij MKB-Nederland en VNO-NCW leuk vinden. Maar als ik een militant feminist (m/v) was, dan zou ik het al helemaal weten. Het vaderschapsverlof! Dat is nog eens iets om de barricaden voor op te gaan.