Beste,

In deze nieuwsbrief wil ik graag even stilstaan bij de zogenaamde ‘wapendeal’ van 110 miljard dollar die de regering-Trump zou hebben gesloten met Saoedi-Arabië. Niet zozeer vanwege het feit dat Donald Trump, voordat hij president werd, Saoedi-Arabië nog ‘de grootste financier van terrorisme ter wereld’ noemde - wat de deal natuurlijk behoorlijk ironisch maakt. Maar vooral omdat de deal heel mooi laat zien hoe nieuws werkt.

Wat is er aan de hand?

De deal kwam in het nieuws door een zorgvuldig gecomponeerd persbericht van het Witte Huis, waarin juichend werd medegedeeld dat de president van de Verenigde Staten tijdens zijn bezoek aan het Midden-Oosten een deal ter waarde van maar liefst 110 miljard dollar aan wapens had gesloten met de Saoedi’s. Dat bericht had het beoogde effect: honderden nieuwssites namen het over, met de ‘deal’ prominent in de kop.

Maar in werkelijkheid was er van een ‘deal’ helemaal geen sprake, zo schrijft Bruce Riedel - expert in Amerikaans buitenlandbeleid aan het prestigieuze Brookings Institute - enkele weken later Nadere bestudering leert namelijk dat zeker een kwart van de wapenverkoop al onder president Obama had plaatsgevonden en de rest slechts bestaat uit intentieverklaringen, geen daadwerkelijke overeenkomsten.

De deal was dus een perfect staaltje framingvan het Witte Huis: er werd gedaan alsof president Trump een enorm zakelijk succes had geboekt, terwijl daar helemaal geen sprake van was. ‘Nepnieuws,’ noemt Reidel de berichtgeving dan ook. En juist dit ‘nepnieuws’ leert ons ook iets over hoe echt nieuws tot stand komt.

Vier lessen die we kunnen trekken over echt nieuws

Ten eerste: deze berichtgeving is een voorbeeld van hoe heel veel nieuws rechtstreeks uit officiële persberichten afkomstig is. De ‘deal’ werd haast automatisch tot headline verheven, omdat de bron een officiële autoriteit was - in dit geval het Witte Huis.

Ten tweede: die persberichten worden rechtstreeks overgenomen, omdat er in de nieuwsindustrie een chronisch gebrek aan tijd én expertise is om te controleren of de informatie die deze instanties verstrekken wel klopt.

Ten derde: beeldvorming speelt een enorme rol in de productie van nieuws. In dit geval: het bericht ‘Trump sluit wapendeal van 110 miljard met Saoedi’s’ paste perfect bij het beeld van de president omringd door Arabieren dansend met zwaarden, dat de dag ervoor breed werd uitgemeten op televisie en op sociale media.

President Donald Trump doet mee aan een Arabische zwaardendans.

En ten vierde: nieuws gaat bijna altijd over momentopnames, zelden over ontwikkelingen. Wapenhandel, zoals die tussen de VS en het Midden-Oosten, is iets dat iedere dag plaatsvindt, niet iets wat op een bepaalde dag gebeurt. Door het te framen als ‘een deal,’ gesloten tijdens ‘een bezoek’ van de president, koos het Witte Huis precies de insteek die nieuwsmakers het beste kennen: een gebeurtenis op een bepaald moment en op een bepaalde plaats.

En inderdaad, in dit geval stapten óók wij in dit nieuwsframe door van onze oorlogscorrespondent Lennart Hofman de kop ‘Amerika sloot dit weekend met Saoedi-Arabië de grootste wapendeal ooit. Wat betekent dat?’ te zetten.

Hoewel Lennart in de analyse zelf vraagtekens zette bij dit frame, namen wij deze in onze presentatie van het stuk wel over. Lennart is nu bezig met een stuk dat dit misleidende beeld rechtzet.

Die misleiding noopt vooral tot deze conclusie: wanneer journalisten hun berichtgeving baseren op officiële communicatie, van dit Witte Huis in het bijzonder, moet dat per definitie alarmbellen doen rinkelen.

Zeker nu dat Witte Huis bewoond wordt door een president die zo vaak de feiten verdraait dat de baas van de FBI alle gesprekken met hem notuleerde omdat hij bang was dat hij er later over zou liegen, moeten journalisten drie keer nadenken of ze niet meegaan in een misleidend frame dat de belangen dient van de machten die ze juist zeggen te controleren.

Hoog bezoek op de redactie!

Goed, tot zover mijn gedachten over de media deze week. Zoals jullie ondertussen van mij gewend zijn, geef ik graag weer een update over Dit is een bijzondere week, want samen met is voor het eerst bij ons op bezoek. Maandag gaf zij een presentatie voor de hele redactie over hoe ze het onderzoek naar onze internationale uitbreiding wil vormgeven en welke vragen daarin centraal staan.

Research Director Emily Goligoski vertelt aan de redactie van De Correspondent over haar onderzoek naar ons ledenmodel en onze uitbreiding naar het Engels.
Emily vertelt over hoe je een journalistiek platform kunt ontwerpen, zodat het de vertrouwensrelatie tussen journalisten en leden versterkt.
Ook Jay Rosen gaf een presentatie aan de redactie. De hoofdvraag: hoe herstellen we het vertrouwen in de journalistiek? Foto’s: Medina Resic

De rest van de week interviewt ze verschillende (schrijvende en niet-schrijvende) correspondenten over hoe wij werken, welke lessen we daaruit kunnen trekken voor de internationale uitbreiding en wat we nog moeten bijleren om ook The Correspondent tot een succes te maken. Emily is met name geïnteresseerd in twee dingen: 1) de cultuur op de redactie en 2) de interactie tussen correspondenten en jullie, onze leden.

De volgende keer dat ze Nederland zal aandoen, ergens in juli, wil Emily dan ook graag leden spreken over De Correspondent. Ze wil dan bijvoorbeeld weten waarom mensen lid worden van ons platform en wat jullie motiveert om - naast geld - ook kennis bij te dragen aan onze verhalen.

Mocht je aan die interviews willen meedoen, hou dan vooral deze nieuwsbrief in de gaten: de precieze tijd en plaats en hoe je je kunt opgeven, volgen spoedig!

Tot de volgende nieuwsbrief!

Rob

P.S. De nieuwste show van staat Kijken, kijken, kijken!

Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse nieuwsbrief! In mijn nieuwsbrief houd ik je op de hoogte van mijn laatste media-analyses en kritische noten over de journalistiek, geef ik je kijkjes achter de schermen bij De Correspondent (zoals onze plannen om The Correspondent op te richten) en tip ik het beste lees-, kijk- en luistervoer dat ik die week ben tegengekomen. Hier kun je je aanmelden voor mijn wekelijkse mail