Kabinetsformaties: de botsing van principes en de praktijk
Na ruim drie maanden kwamen de pogingen om een kabinet van VVD, CDA, D66 en GroenLinks te vormen opnieuw tot een eind. Nu hardhandig.
Deze keer klonken er wel verwijten van de kant van VVD, CDA en D66. Jesse Klaver verdedigde zijn ondergrens als het gaat om het opnemen van vluchtelingen voor oorlog en geweld. Daarna stelde hij in een Volkskrant-interview dat het op andere punten ook niet boterde.
De principes van GroenLinks
Op De Correspondent leidde de breuk tot veel discussie. Collega Tomas Vanheste, correspondent Europa tussen macht en verbeelding, wees erop dat kopiƫren van de Turkijedeal de bodem zou wegslaan onder de rechtsstatelijke pretenties van de EU.
Collega Rutger Bregman (correspondent Vooruitgang) maakte veel lezers blij met zijn waardering voor Klavers vasthouden aan zijn principes.
Zelf kon ik, ondanks sympathie voor de principes en beperkte bewondering voor de Turkijedeal, niet anders dan betreuren dat de vier meest voor de hand liggende partijen geen kabinet kunnen vormen. Er is zoveel meer te doen.
Daarbij vind ik dat GroenLinks de grens van naĆÆviteit overschrijdt door invloed op alle andere urgente onderwerpen weg te geven door garanties te vragen waar niemand die kan geven. Net als met de politietrainingsmissie in Kunduz.
In Trouw constateert āRob de Wijk (The Hague Center for Strategic Studies) dat GroenLinks achterloopt bij de realiteit van 2015.
Wat nu?
GroenLinks exit. Wat wel? Informateur Tjeenk Willink ging intussen verder met systematisch vaststellen dat:
- een meerderheidskabinet nog steeds de voorkeur geniet van de meeste fracties;
- aan zoān kabinet in ieder geval VVD, CDA en D66 meedoen;
- VVD en CDA weigeren met de PVV in zee te gaan (schriftelijk bevestigd);
- de SP weigert met de VVD in een kabinet te zitten (idem).
Een oplossing zal dus moeten komen van hetzij de ChristenUnie (vijf zetels), hetzij de PvdA (negen zetels). Pechtold blijft de CU onwenselijk vinden, zonder de partij van Segers te blokkeren.
De logica van een coalitie met de PvdA drong zich deze week op. Lodewijk Asscher bevestigde in een Volkskrant-stuk wat hij ook in het Kamerdebat dinsdag zei: de PvdA steunt de migratiedeal met Turkije, ook voor Noord-Afrika. Toevoeging: migratie is alleen in te dammen als we de oorzaken aanpakken.
Luuk van Middelaar komt in NRC tot een vergelijkbare analyse. Hij ziet de kans voor de PvdA: minister Samsom gaat de klimaatoorzaken aanpakken. GroenLinks negeert de noodzaak voor een compromis dat nodig was om het populisme te stoppen, volgens de Europese columnist.
Intussen in Parijs...
De formatiegesprekken gaan dinsdag pas verder. Premier Rutte ging vrijdag op kennismakingsbezoek bij de Franse president Macron. ās Middags bezocht hij het aardbevingsgebied in Groningen. Maandag luncht hij in Beneluxverband bij de Poolse premier.
Op het ElysƩe zal Rutte jaloers hebben gekeken naar de ruime meerderheid die zich aftekent voor de kersverse president. Zondag is de beslissende tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen.
Macron hoeft dan aan zijn in een paar dagen geformeerde kabinet niets meer te veranderen. Tenzij een eerste aan het licht gekomen vermoeden van corruptie te lastig wordt.
The New York Times waarschuwt voor al te veel macht in de handen van ƩƩn man. Daar ontstaan in Frankrijk ook zorgen over.
...en in Londen
De Franse president ontving eerder premier May, inmiddels aangeschoten wild na haar verkiezingsdebâcle. Macron maakte een ruim gebaar: zolang niets definitief is, mogen de Britten altijd in de EU blijven.
In Londen worstelt May om een meerderheids- of een gedoogkabinet tot stand te brengen met de protestantse Noord-Ieren van de DUP. Labour biedt aan mee te werken met uittreding uit de EU, maar dan wel een zachte brexit.
Het is zeer de vraag of Theresa May nog lang Downingstreet op haar visitekaartje mag zetten. Na de rampzalige brand in een socialewoningbouwtoren maakt haar gebrek aan empathie veel Conservatieven zenuwachtig. Daarachter woedt de strijd om de harde of de praktische brexit.
PS Heb je tips voor deze wekelijkse mail? Schrijf naar mij via marc@decorrespondent.nl. Aanraden aan een vriend(in)? Dat kan met deze link.