De snelweg die een verzameling losse gemeenschappen moet samenbrengen

Op een tankstation aan de rand van Lima kwam ik afgelopen week een man tegen die naar de mooie naam Dante Angulo luistert. Dante - begin zestig, gepensioneerd - nam me mee in zijn zwarte Suzuki, een ritje van zo’n tachtig kilometer langs Lima’s drukke uitvalsweg naar het zuiden. Mijn ontmoeting met Dante vormde het begin van een liftreis langs de Interoceanic Highway die ik hier onlangs aankondigde.

De Interoceanic Highway verbindt de westkust van Peru met de oostkust van Brazilië: een weg die vooruitgang en integratie belooft, maar ook ontbossing, illegale goudwinning en een hoop conflict met zich meebrengt in het kwetsbare Amazonewoud.

Dante is op weg om een akkertje te onderhouden, vertelt hij me terwijl we over de tweebaansweg naar het zuiden zoeven, de Stille Oceaan constant aan onze rechterhand. Ergens in de heuvels langs de oceaankust, bevindt zich een groene vallei waar Dante wat grond bezit. Het lijkt onvoorstelbaar in de kurkdroge rotswoestijn waar we doorheen rijden; met regelmaat wervelt het duinzand over de weg. Maar ook in dit landschap is met de nodige precisie-irrigatie leven mogelijk.

Ik vertel Dante dat ik de snelweg waar we op rijden wil volgen tot aan Brazilië. Wat betekent de weg voor deze regio? Welke veranderingen heeft het snelle verkeer teweeggebracht?

Direct beklaagt hij zich over de wetteloosheid die daar - honderden kilometers verderop - in het regenwoud heerst. ‘De overheid treedt helemaal niet op tegen de goudwinning. Het is een ramp!’

Dante wijt het gebrek aan actie deels aan het feit dat de politici in Lima zich niet verantwoordelijk voelen voor de problematiek in afgelegen regio’s. ‘Peru is altijd een verzameling van losse gemeenschappen geweest. De geografie van dit land, met zijn enorme bergketens en onbegaanbare regenwouden, creëert afstand tussen mensen. De culturele verschillen zijn heel groot.’

Gloednieuwe snelwegen als de Interoceanic Highway zouden daar verandering in moeten brengen. Maar of dat zomaar lukt? ‘Men leeft hier al eeuwenlang langs elkaar heen.’

Corruptie, machtsmisbruik en milieuvervuiling rond de snelweg

Dat de Interoceanic Highway belangrijk is voor Peru, wordt eens te meer duidelijk in andere gesprekken die ik hier voer. Een van de eerste mensen met wie ik over dit onderwerp spreek, is Barry, een zeventigjarige Australiër op doorreis.

Al in 1974 vloog hij in een vierzitsvliegtuigje naar Puerto Maldonado, nu een belangrijke stop in het regenwoud langs de Interoceanic Highway. Wegen waren er niet of nauwelijks. Barry wilde destijds kijken of er een project voor ecotoerisme kon worden opgezet in de immens diverse bossen rond Puerto Maldonado. Zijn conclusie, ruim veertig jaar geleden, was duidelijk: Nee, deze plek is simpelweg te afgelegen voor toerisme.

Inmiddels is er veel veranderd. Het toerisme is aangetrokken. Maar meer dan drie decennia na Barry’s reis doe je er nog steeds meerdere dagen over om vanuit de Andes af te dalen naar het regenwoud.

Nelly Luna kan het weten. De journaliste en oprichtster van het lokale onderzoeksplatform Ojo Público volgde de route in 2008, vlak voor de aanleg van de nieuwe snelweg begon. Met haar team van onderzoeksjournalisten probeert ze corruptie, machtsmisbruik en milieuvervuiling aan de kaak te stellen. De Interoceanic Highway vormt een centraal onderdeel in dat onderzoek.

Vorige week bezocht ik de redactie van Ojo Público in Lima om meer te leren over hun werk en de omvangrijke corruptieschandalen die Peru blijven opschudden. Als ik aankom, heerst er een opgewonden sfeer. Nelly vraagt meteen of ik het al gehoord heb. ‘De Braziliaanse oud-president Lula da Silva is net veroordeeld tot 9,5 jaar cel wegens corruptie!’

De journalisten zijn druk bezig het laatste nieuws te verwerken in hun stukken. Diezelfde ochtend was de Peruaanse oud-president Ollanta Humala al aangeklaagd voor het witwassen van zwart geld uit Brazilië. Geld dat afkomstig was van het Braziliaanse constructiebedrijf dat ook de Interoceanic Highway bouwde. Het corruptieschandaal dat Lula nu de das omdoet, heeft zich blijkbaar via dit bedrijf over heel Latijns-Amerika uitgestrekt. Alleen al in Peru worden drie ex-presidenten in verband gebracht met de kwestie.

Gelukkig konden de journalisten van Ojo Público mij haarfijn uitleggen hoe dat in elkaar zit. Verwacht binnenkort een verhaal waarin ik hier dieper op inga.

De zeehaven waar handel, drugs en verse vis samenkomen

Een nieuw onderzoek van Ojo Público richt zich op de drugshandel. De haven van Lima manifesteert zich als de belangrijkste zeehaven aan de westkust van Zuid-Amerika: een hub voor heel het continent. Dat betekent ook dat het een geliefd knooppunt is voor drugssmokkel. Van Colombia tot Bolivia weten drugsbendes de weg naar Callao te vinden, zoals de haven lokaal heet.

Hoewel Callao niet direct aan de Interoceanic Highway ligt, zie ik dit toch als het werkelijke beginpunt van de route. Tenslotte was het faciliteren van handel tussen Brazilië en Azië een van dé redenen om deze weg aan te leggen.

De afgelopen jaren investeerde Peru dan ook miljoenen dollars om de haven te moderniseren en uit te breiden. Dat was hard nodig: tussen 2001 en 2011 groeide de vraag naar capaciteit jaarlijks met bijna 13 procent.^*

Callao was dan ook een plek die ik gezien moest hebben voordat ik met liften begon. Helaas is het me niet gelukt om een bezoek aan het havenbedrijf zelf te regelen. Mijn verzoeken voor een interview werden niet gehonoreerd.

Dus bekeek ik vanuit de jachthaven hoe grote containerschepen aankwamen. Dat was geen straf, want de aldaar verkochte ceviche, in citrusvruchten gemarineerde rauwe vis, is een klassieker in de opkomende Peruaanse keuken.

Vanaf de oceaan gaat mijn reis de komende dagen het binnenland in, de Andes over. Uitgebreide verhalen volgen spoedig. Wil je me ook in de tussentijd kunnen volgen? Houd dan mijn Facebook of Twitter in de gaten. Daar plaats ik geregeld berichten, onder meer van de lifts die ik krijg.

Dit verhaal is mede mogelijk gemaakt met steun van het Postcode Loterij Fonds van Free Press Unlimited.

Meer lezen?