Onze toekomst op een warmere aarde is onzeker, maar laten we elkaar geen depressie aanpraten

Beste,

Een van de lastigste eigenschappen van het klimaat is dat het onzichtbaar is. Tijdens de lange vakantie die ik net heb genoten, ben ik het klimaat welgeteld nul keer tegengekomen. Ja, er waren soms gesprekken die eraan raakten, ja, er was het weer – zonnig het ene moment, regenachtig het volgende – maar het klimaat zelf en de verandering ervan: nergens te bekennen.

Ik vermoed dat dat een van de redenen is dat journalisten en andere verhalenvertellers die wél over het klimaat willen praten, zichzelf vaak overschreeuwen. Een artikel dat me via verschillende kanalen bereikte, en dat volgens mij ook in Nederland veel rondging, verscheen eerder deze maand in New York Magazine.

De strekking: wetenschappers zijn te voorzichtig om ons te waarschuwen voor de honger, economische instorting, oorlog en onleefbare hitte die ons te wachten staan. De onbewoonbare aarde ‘The Uninhabitable Earth’ in New York Magazine. is nabij.

Angst zaaien over de toekomst wordt in dit stuk een soort performance. De eerste zin: ‘Het is, dat beloof ik je, erger dan je denkt.’

Iets verderop: ‘Het maakt niet uit hoe goed geïnformeerd je bent, je bent zeker niet gealarmeerd genoeg.’

De auteur heeft in de verschillende delen van zijn verhaal steeds het veryworstcasescenario gekozen en knijpt daarmee in zijn lange opsomming bijna al het leven uit de toekomst. Dit soort verhalen veroorzaakt het maatschappelijke equivalent van een depressie: ze stellen de toekomst als een afgrond voor, zonder uitzicht, zwart en leeg. En door de toekomst nu al zo te beschrijven, halen we haar naar voren, en vervangen we ieder alternatief door die donkere leegte.

Dit soort verhalen helpt niet

Ik blijf me verzetten tegen dit soort verhalen. Ja, we hebben enorme problemen. Ik lees ook de artikelen met zorgelijke voorspellingen: dat de massa-extinctie ‘Duizenden diersoorten dreigen dino’s te worden (en wij zijn hun meteoriet).’ die lang werd verwacht inmiddels misschien al is begonnen, ‘Earth’s sixth mass extinction event under way, scientists warn’ (The Guardian). dat het klimaat misschien veel gevoeliger The Guardian over klimaatgevoeligheid. is voor de verandering die we veroorzaken dan gedacht, dat essentiële gewassen ‘Maize, rice, wheat: alarm at rising climate risk to vital crops’ (The Guardian). helemaal niet goed tegen temperatuurstijging kunnen. En ja, de combinatie van alle crises waar de mensheid nu mee geconfronteerd wordt Lees hier: ‘The 13 impossible crises that humanity now faces.’ is waarlijk zorgwekkend.

Terecht dat er aandacht aan wordt besteed - iets wat ik ook vaak heb gedaan en zal blijven doen.

Toch kan dat niet het einde van het gesprek zijn. Een valkuil is dat we lineair denken: wat in het New York Magazine-artikel bijvoorbeeld gebeurt over landbouw. Onze huidige landbouw is niet goed bestand tegen temperatuurverandering, schrijft de auteur, dus gaan we massaal honger lijden. Alsof innovatieve methodes niet zouden kunnen leiden tot hogere opbrengsten, zelfs onder veranderende omstandigheden.

En dat is maar een voorbeeld. Zoals ik eerder schreef: welke rampen ons ook wachten, wij zijn altijd nog zelf aan zet als het om onze toekomst gaat. Hier mijn eerdere stuk: ‘Wie de wereld van de ondergang wil redden, kan over het einde der tijden beter zwijgen.’

‘Hoop verliezen is het ergste wat de mensen die zich zorgen maken over de reële dreiging van klimaatverandering kan gebeuren,’ schreef de vermaarde klimaatwetenschapper Michael Mann in een goede reactie op het artikel Michael Mann: ‘Fear Won’t Save Us: Putting a Check on Climate Doom.’ uit New York Magazine. Ook andere wetenschappers hadden kritiek, waarop de auteur weer reageerde. ‘Scientists challenge magazine story about ‘uninhabitable Earth’’ (The Washington Post).

Voor wie naar concreet perspectief verlangt: de Volkskrant publiceert deze zomer een mooie serie over de groene revolutie in Nederland. De Volkskrant brengt verhalen over ‘de groene revolutie.’ Ik beraad me op nieuwe verhalen die recht doen aan de ernst van onze problemen én aan ons vermogen om de toekomst zelf vorm te geven.

Tot de volgende,

Jelmer

Wil je dit onderwerp volgen? Als correspondent Klimaat & Energie onderzoek ik de oorzaken van de klimaatcrisis en onze toekomst op een steeds warmere aarde. Blijf op de hoogte via mijn wekelijkse mail

P.S. Kijk je ook Game of Thrones? Gaat stiekem over klimaatverandering. Vox.com: ‘Game of Thrones is secretly all about climate change.’