Een quizvraag: van wie is het volgende citaat?

A. Donald Trump (president van de Verenigde Staten)

B. Charles Darwin (bedenker van de evolutietheorie)

C. James Damore (schrijver van een uitgelekte Googlememo)

Als je het nieuws hebt gevolgd, zou je zomaar C kunnen denken. Damore - ingenieur bij Google - legt in uit dat vrouwen en mannen in veel opzichten biologisch verschillend zijn. Dat zou deels de reden zijn dat er zo weinig vrouwen in de techwereld werken en topposities bekleden. En, vindt Damore, een argument tegen de

Maar het was niet Damore die zei dat vrouwen minderwaardig zijn, het was antwoord B: Darwin. In 1882 een prominent figuur uit de vrouwenbeweging.

Iemand had Kennard verteld dat Darwin vrouwen als biologisch ondergeschikt zag. Eigenlijk waren ze stil blijven staan in de evolutie. Dat moest toch een vergissing zijn, dacht ze. Zo’n briljante geest kon daar toch niet in geloven?

Toch wel.

Meer dan 130 jaar later laait deze discusse voor de zoveelste keer op: zijn er aangeboren verschillen tussen mannen en vrouwen? Sommigen vinden Damores standpunt primitief (hij werd deze week zelfs ontslagen door Google). Anderen vallen hem bij. En beide kanten wapperen met wetenschap om hun beweringen kracht bij te zetten.

Waar moet je op letten in deze discussie? Drie dingen om te onthouden over het onderzoek naar man-vrouw-verschillen.

1. Gemiddelden zeggen weinig

Uiteraard zijn er overduidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwen kunnen kinderen krijgen, mannen hebben een penis en de ene sekse is gemiddeld korter dan de andere.

Maar dit zijn niet de verschillen waar James Damore het over heeft in zijn memo. Hij schrijft, onder andere, dat vrouwen neurotischer zijn dan mannen en minder statusgedreven. Ook, stelt hij,

Maar onderzoek laat zien: op veel gebieden zijn mannen en vrouwen amper anders. ‘Op bijna elke maatstaf voor gedrag en die onderzocht is door wetenschappers (...) schrijft Angela Saini in Inferior, een boek uit 2017 over het onderzoek naar geslacht.

In veel gevallen is het verschil zelfs kleiner dan een tiende standaarddeviatie

Als er al verschillen zijn, zijn die vaak klein. Als je kijkt naar voorkeuren voor mensen of systemen, waar Damore over schrijft, is het verschil een halve Dat is te vergelijken met een verschil van Zichtbaar, maar niet gigantisch.

- van ruimtelijk inzicht tot aggressie, van spraakzaamheid tot seksualiteit. is het verschil kleiner dan een standaarddeviatie. In veel gevallen is het verschil zelfs kleiner dan een tiende standaarddeviatie, schrijft Saini. ‘Niet te onderscheiden in het dagelijks leven.’

De verschillen zijn niet alleen klein, ze zijn ook nog eens gemiddeld. Pak je de grafieken erbij, dan zie je dat mannen en vrouwen onderling sterk overlappen. Om in de lengtemetafoor te blijven: op veel eigenschappen zijn veel mannen korter dan de gemiddelde vrouw en veel vrouwen langer dan de gemiddelde man.

Damore ontkent die overlap niet. ‘Veel van deze verschillen zijn klein en er is een significante overlap tussen man en vrouw,’ schrijft hij, ‘dus je kunt niets zeggen over een individu gegeven de verdeling onder de bevolking.’

Hij plaatst er zelfs een paar grafieken bij, die het allemaal nog duidelijker maken.

Twee grafieken in de memo van James Damore

2. Correlatie is geen causaliteit

Damore laat het niet zitten bij zijn disclaimer. Integendeel, hij begint bullet voor bullet op te sommen waar mannen en vrouwen gemiddeld anders in zijn. Blijkbaar vindt hij de kleine verschillen toch groot genoeg om te noemen.

Laten we even aannemen dat er inderdaad noemenswaardige verschillen zijn. Betekent dat dan ook, zoals Damore denkt, dat ze aangeboren zijn? Hier kan ik kort over zijn: nee. Dit is een klassiek geval van

Dat vrouwen vaker bepaalde eigenschappen hebben (correlatie), betekent niet automatisch dat hun sekse gevolgen heeft voor hoe ze behandeld worden (causaliteit).

Neem het feit dat vrouwen veel parttime werken, vaak om voor kinderen te zorgen. Is dat een teken dat vrouwen, zoals Thierry Baudet stelde, minder ambitieus zijn? Dat kun je pas zeggen als mannen en vrouwen in alle andere opzichten hetzelfde zijn.

En dat is gewoonweg niet zo. Soms zijn de verschillen wettelijk vastgelegd, zoals het Soms liggen de verschillen subtieler. Uit blijkt dat mannen vaker worden gekozen voor banen die sowieso al meer door mannen worden gedaan (ook al hebben de vrouwelijke kandidaten dezelfde kwaliteiten).

Uiteraard zijn er voorbeelden waar mannen juist aan het kortste eind trekken. Mijn punt is dan ook niet dat vrouwen altijd besodemieterd worden, maar dat er simpelweg verschillen zijn die ver reiken buiten de biologie. En zolang die er zijn, kun je lastig iets zeggen over aangeboren verschillen.

3. Wetenschap is niet objectief

Meer dan een eeuw na Darwins brief aan Kennard weten we veel meer over de rol van vrouwen in de evolutie. Ze zijn niet minder geëvolueerd, zoals Darwin dacht, en speelden een belangrijke rol in de overleving van de mens.

Logisch eigenlijk. ‘Een theorie die de helft van het menselijk ras weglaat is ongebalanceerd,’

Het voorbeeld van Darwin laat zien hoe belangrijk het is om wetenschap te zien in context. Hoe vooruitstrevend hij ook mocht zijn, hij leefde in een tijd waarin vrouwen tweederangs burgers waren. (Of eigenlijk helemaal geen burgers, ze mochten immers nog niet stemmen.)

Ook vandaag zijn onderzoekers niet onbevooroordeeld. Elke wetenschapper heeft zijn of haar eigen ideeën, publicatietargets en hoog te houden reputatie.

Elke wetenschapper heeft zijn of haar eigen ideeën, publicatietargets en hoog te houden reputatie

‘Er zijn verschillende aanwijzingen voor publication bias,’ stellen de auteurs van Dat betekent dat er selectief wordt geshopt - door zowel wetenschappers als tijdschriften - in de resultaten. Dit probleem is niet specifiek voor dit onderzoeksthema,

Hoeveel je ook aan dit soort problemen doet, wetenschappers zullen nooit 100 procent objectief worden. Net zoals ik ook mijn eigen achtergrond meeneem bij het schrijven van deze column. Al probeer ik me zo netjes mogelijk een weg te banen door het onderzoek - ook ik ben een vrouw, met een bepaalde achtergrond en ideologie.

Juist daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk verschillende mensen zich bemoeien met deze discussie. Eén column is geen column. En één onderzoek is al helemaal geen onderzoek. Iets is pas ‘wetenschappelijk bewezen’ als talloze studies van uiteenlopende wetenschappers het aantonen.

Kortom: het echte antwoord op de discussie over diversiteit is, tja, meer diversiteit.

Ik heb voor deze column dankbaar gebruik gemaakt van

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Als correspondent Ontcijferen onderzoek ik de getallenwereld. In mijn wekelijkse mail houd ik je op de hoogte van wat ik schrijf, zie, hoor en lees. Een vast onderdeel: #NerdAlert, voor de getallenliefhebbers. Schrijf je in voor mijn wekelijkse mail

Verder lezen?

Deze statistische fout wordt in bijna elk debat gemaakt (en zo pik je haar eruit) Er is geen statistische fout die ons leven meer beïnvloedt dan het verwarren van correlatie met causaliteit. Of het nou om de economie, vluchtelingencrisis of volksgezondheid gaat, in vrijwel elk debat over belangrijke thema’s gaat het weleens mis. De fout herkennen is dus niet zomaar voer voor statistici, maar van levensbelang voor ons allemaal. Lees mijn verhaal hier terug Die SIRE-campagne over jongens? Luister ook eens naar dit genuanceerde verhaal Jongens moeten jongens kunnen zijn, zegt SIRE in een deze week gelanceerde campagne. Maar meisjes worden óók niet genoeg op waarde geschat. Om daar verandering in te brengen: het genuanceerde verhaal van hersenwetenschapper Jelle Jolles. Lees het verhaal van Marilse hier terug Deze kankerpatiënt laat zien: kijk voorbij het gemiddelde Simpele cijfers zijn verleidelijk. Maar ze zeggen bitter weinig over de werkelijkheid, laat een beroemde kankerpatiënt zien. Lees mijn verhaal hier terug