Deze week was een klein gekkenhuis. Ik publiceerde namelijk een scoop - een eigen onderzoeksproject met nieuws dat werd overgenomen door andere media als het ANP, NU.nl en NRC.

Het nieuws? Free Press Unlimited - een hulporganisatie die wereldwijd strijdt voor persvrijheid - censureerde in Zuid-Soedan haar eigen journalisten, nadat deze kritisch hadden bericht over een geldschieter van Free Press Unlimited.

Hoe dat precies ging, reconstrueerde ik aan de hand van interne documenten, mailwisselingen en interviews. en

Hoe kwam dit stuk tot stand?

dat ik een Nederlandse hulporganisatie aan het onderzoeken was. Het vergt nu eenmaal een lange adem om voor alle uitspraken die ik in het stuk doe meerdere bronnen te hebben en alle informatie te dubbelchecken.

Uiteraard kan ik niet zo veel vertellen over mijn bronnen. Voor sommigen staat een carrière op het spel, of zelfs hun fysieke veiligheid.

Ik kan wel vertellen dat het een lange zoektocht was voor ik er zeker van was dat dit écht een verhaal was. In mijn eerste gesprekken met oud-medewerkers van Free Press Unlimited was het aftasten of er gewoon sprake was van rancune - een uit de hand gelopen ruzie, waarin niemand ‘fout’ is, maar twee mensen lijnrecht tegenover elkaar staan - of van wangedrag van het bestuur van Free Press Unlimited.

Maar met elk gesprek dat ik voerde en met elk document dat ik las, werd het me duidelijker dat het bestuur van Free Press serieuze fouten heeft gemaakt. Al mijn uiteindelijke conclusies worden door meerdere bronnen gestaafd.

Hoe Free Press twijfel zaait over het artikel

Uiteraard was Free Press Unlimited niet blij met het verhaal. Op sociale media en in een reactie op hun website ontkent ze censuur te hebben gepleegd, en trekt ze mijn werkwijze in twijfel. Het stuk zou gebaseerd zijn op het relaas van ‘een rancuneuze oud-medewerker.’

Ik op haar reactie. Ja, ik weet het, een beetje meta - de reactie op de reactie. Maar volgens mij cruciaal. Want vooralsnog zaait Free Press twijfel over het artikel, zonder daarvoor echte argumenten of bewijs aan te voeren.

Ze zegt dat het artikel ‘aantoonbaar onjuist’ is - maar toont dat niet aan.

Ze zegt dat er ‘tientallen feitelijke onjuistheden’ in het stuk staan - maar heeft die nog altijd (inmiddels 72 uur later) niet laten zien.

Uiteraard sta ik open om evidente aantoonbare fouten te corrigeren, maar dat kan alleen als ik die fouten ook te zien krijg.

Het is interessant om te zien hoe dit pr-spel de dynamiek bij andere media en bij lezers beïnvloedt. Het lijkt een welles-nietes-spel te worden.

De Correspondent ‘zegt’ dat Free Press fouten heeft gemaakt. Free Press ‘ontkent.’ De lezer blijft over met de vraag: wie moet ik geloven?

Het feit dat Free Press het stuk ‘aantoonbaar onjuist’ noemt is dus al voldoende om twijfel te zaaien. Niemand vraagt haar vervolgens de onjuistheid ook écht aan te tonen.

Dit is een klassieke truc van de spindoctor: simpelweg ontkennen doet voorkomen alsof er "twee kanten" aan het verhaal zitten en daaruit concluderen veel media (en lezers): waar twijfel is, zal de waarheid wel in het midden liggen. Dat ik al mijn beweringen staaf met meerdere bronnen en Free Press haar ontkenning met geen enkele, blijkt dan niet uit te maken.

Kritisch schrijven over hulporganisaties is dan ook niet makkelijk. Goede bedoelingen zijn er namelijk altijd. Toch vind ik dat ook hulporganisaties kritisch bekeken moeten worden. Juist omdat ik hun werk belangrijk vind, wil ik dat ze goed functioneren. Dat ze ons geld goed gebruiken. En dat ze doen wat ze beloven.

waarin ik vertel waarom ik dit nieuws naar buiten heb gebracht.

Wat er terechtkomt van mijn artikelen - of er iets verandert bij Free Press Unlimited - dat is afwachten. Dat is ook niet aan mij. Het is aan beleidsmakers, geldschieters en de raad van toezicht van Free Press Unlimited om hier kritische gesprekken over te voeren en te kijken wat er in de toekomst anders kan en moet.

Ik zal dit uiteraard blijven volgen, en jullie op de hoogte houden van de ontwikkelingen.

Tot slot...

...een positieve noot. Want ik ben niet van mening dat Free Press Unlimited alleen maar slecht werk doet. Integendeel. Een paar jaar geleden bezocht ik een van hun projecten in Zambia - het Zambiaanse jeugdjournaal. Het was een bezoek om nooit te vergeten. Want wanneer zie je op het Nederlandse Jeugdjournaal nu een moeder van dertien?