Klimaatverandering is geen ‘oorzaak’ van orkanen. Maar de opwarming speelt wél een rol

Sinds vorige week houdt tropische storm/orkaan Harvey huis in de Golf van Mexico en in Texas. Zondag begon de overstroming van miljoenstad Houston. De schade loopt in de tientallen miljarden en herstel zal jaren duren.

Wat heeft zo’n storm te maken met de opwarming van de aarde? Kun je zeggen: deze ramp is veroorzaakt door klimaatverandering?

Nee, dat kan niet. Klimaatverandering is nooit een oorzaak, maar speelt wél een rol.

Dat wordt niet zo vaak helder uitgelegd. Je kunt allerlei liveblogs volgen over een storm zoals Harvey, maar de rol van het klimaat blijft daarin onderbelicht. Klimaatjournalist David Roberts is een uitzondering: hij beschrijft wél goed wat de rol van klimaatverandering is.

Denk bij ‘opwarming’ voortaan aan ‘extra zwaartekracht’

Roberts vergelijkt de invloed van het klimaat met de invloed van de zwaartekracht.

Stel dat je de zwaartekracht 1 procent ‘krachtiger’ kon maken. Over de hele wereld zullen mensen vaker struikelen en vallen. Kun je dan zeggen dat ze zijn gestruikeld omdat de zwaartekracht is ‘veranderd’?

De zwaartekracht is een van de omstandigheden die een rol speelde bij het vallen, maar niemand zou zeggen dat het de oorzaak was

Nee, voor iedere keer dat er iemand valt zijn er omstandigheden en oorzaken aan te wijzen: het was glad, of iemand lette niet op, wat dan ook, schrijft Roberts. De zwaartekracht is een van de omstandigheden die een rol speelde bij het vallen, en dit waarschijnlijker maakte. Maar niemand zou ooit zeggen dat het de oorzaak was.

Zo is het ook met klimaatopwarming. Een hogere temperatuur kan een van de omstandigheden zijn die een storm heviger maakt, maar het is er niet de oorzaak van.

Waarom deze metafoor zo raak is

Het goede van deze vergelijking is dat je begint te zien dat het klimaat altijd een rol speelt in onze levens. De mensheid draait de thermostaat van de wereld hoger (omdat méér uitstoot van broeikasgassen ervoor zorgt dat de atmosfeer méér warmte vasthoudt). Dat heeft gevolgen voor het ijs op de polen, voor de zeespiegel, voor kuststeden, voor de moesson in augustus en voor hagelstormen in oktober.

Maar we zullen van geen enkele storm of droogte of overstroming ooit met honderd procent zekerheid kunnen zeggen: ‘die komt door onze CO2-uitstoot.’ We kunnen wel van alle veranderingen die we waarnemen zeggen: die zijn beïnvloed door de gevolgen van menselijke uitstoot.

Zo weten we bijvoorbeeld dat stormen het beter doen boven warme zeeën en dat ze meer regenwater over het land uitstorten als het warmer is - warme lucht kan namelijk meer waterdamp vasthouden. Door de opwarming wordt het dus waarschijnlijker dat tijdens een storm zoals Harvey de neerslag die normaal in vier maanden valt, nu op één dag ter aarde stort.

Dat maakt opwarming nog niet de oorzaak van verdrinkingen in Houston.

Het is een subtiel, maar belangrijk onderscheid. Het stelt ons in staat om de gevolgen van klimaatverandering niet groter te maken dan ze zijn, maar ze ook niet te negeren.

We weten steeds beter hoe groot onze invloed is

Een relatief jonge tak van de klimaatwetenschap beschrijft in detail hoe groot de invloed van klimaatverandering is op specifieke stormen, droogtes en overstromingen. Op basis van modelstudies valt dan bijvoorbeeld te zeggen: ‘in meer dan 60 procent van de onderzochte gevallen viel met redelijke zekerheid te concluderen dat het extreme weer waarschijnlijker en heviger was geworden door klimaatverandering.’

Wat dus niet hetzelfde is als zeggen dat het extreme weer erdoor werd veroorzaakt. Op de website Carbon Brief kun je precies lezen hoe wetenschappers extreem weer aan klimaatverandering proberen toe te schrijven.

Wil je meer weten over het verband tussen de opwarming en orkaan Harvey? Lees dan ook de commentaren van klimaatwetenschapper Michael Mann en dit stuk in The Washington Post. Naomi Klein benadrukt op The Intercept het belang van een gesprek over klimaatverandering, zelfs terwijl de stad nog onder water staat.

Lees verder: