Een referendum kan er nog wel bij

Beste,

De formatie wordt als het weer, kans op van alles. Gelukkig lekte er weer wat uit deze week: het eigen risico in de zorg gaat omhoog naar 400 euro.

Nog niet zeker, alles hangt samen met alles. Het zou een domper zijn voor allen die tijdens de verkiezingscampagne beloofden en hoopten dat het eigen risico omlaag kon of zou verdwijnen.

Afschaffen kost 3,7 miljard. Daar zouden de onderhandelende vier partijen (VVD, CDA, D66 en ChristenUnie) niet voor voelen. Demissionair regeringspartij PvdA, in de campagne ook voor afschaffing, steunde een SP-motie SP-motie tegen verhoging eigen risico in de zorg. om het eigen risico althans niet te verhogen.

SP’er Lilian Marijnissen zei: ‘98 zetels in deze Kamer behoren toe aan partijen die in verkiezingstijd zeiden dat ze het eigen risico wilden verlagen.’ Nu niet meer.

Volgens minister Edith Schippers is de stijging bijna onafwendbaar. Anders moet de wet vóór 1 oktober Trouw: ‘Schippers: Verhoging eigen risico praktisch onafwendbaar.’ worden gewijzigd. Dat geldt zowel voor het oude als het nieuwe kabinet.

Buma op ‘nationaal rechts’

Het formatie-praten duurt en het duurt. Het ijs van vertrouwen is kennelijk zo dun dat veel zaken tot in de details worden geregeld.

Een nieuwe verklaring voor dat diepe wantrouwen beschrijft Ariejan Korteweg vandaag in de Volkskrant: de fundamentele verrechtsing ‘Achter de horizon dondert het al tussen CDA en D66’ van het CDA.

Die werd nog eens uit de doeken gedaan door partijleider Buma in zijn Schoo-lezing van afgelopen maandag. Die is hier terug te zien. Sybrand Buma in De Rode Hoed met zijn Schoo-lezing. En hier Buma volgens Elsevier. en hier Buma volgens de Volkskrant. samengevat.

De CDA-leider schetste met de nodige belezenheid de christelijke wortels van onze bijna-ontkerstende nationale cultuur. Die is anders dan de Franse Revolutie: ‘Vrijheid en gelijkheid zijn niet de basis van onze samenleving.’

Buma wilde geen ‘boze Nederlanders’ erkennen, maar zag ‘gewone Nederlanders’ die hechten aan onze tradities, die zij verloren door de verwarrende invoering van de multiculturele samenleving. ‘Verscheidenheid is nooit een doel op zich geweest.’

Het was een betoog dat de liberale VVD en sociaal-liberale D66 niet per se geruststelde. En de ChristenUnie liet raden naar de consequenties voor het beleid. Het leek een principeverklaring van wat Jean-Marie Le Pen - sorry voor de vergelijking - graag noemde ‘la droite nationaliste.’

Nog een referendum?

In Den Haag zit de schrik er nog in. Na de afgewezen EU-Grondwet (referendum juni 2005) en het afgewezen associatieverdrag van Oekraïne met de EU (april 2016) zouden de vier toekomstige coalitiepartijen af willen van het huidige raadgevende referendum (ingevoerd bij wet in juli 2015).

Intussen zijn 30.000 handtekeningen Trouw: ‘Referendum over nieuwe tapwet hangt in de lucht.’ verzameld voor een nieuw referendum. Inzet: de dit jaar door Tweede en Eerste Kamer aangenomen nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Die wet geeft brede bevoegdheden aan de AIVD en de militaire MIVD om alle elektronische communicatie in de gaten te houden.

De Amsterdamse studenten die actie voeren voor een correctief raadgevend referendum over de wet hebben tot en met maandag 16 oktober De Kiesraad beoordeelt of 300.000 handtekeningen tijdig en geldig binnen zijn. om 300.000 handetekeningen te verzamelen. Lastig detail: politiek worden zij voorlopig vooral gesteund door Thierry Baudet.

Bij de vorige referenda verklaarden de meeste partijen bij voorbaat dat zij zich zouden neerleggen bij de uitslag. Dat hoeft niet en is in strijd met de Grondwet - het voert via een achterdeur een bindend referendum in.

Tilburgse onderzoekers onder leiding van Frank Hendriks pleitten er voor het referendum-kind niet met het badwater Frank Hendriks: ‘Het referendum moet groeien, koester het.’ weg te gooien. Zij stellen een aantal verbeteringen voor zoals een uitkomstdrempel Trouw: ‘Onderzoek: stop niet met referendum, maar maak het niet groter dan het is.’ in plaats van een opkomstdrempel.

Niks geheim

Het was puur toeval dat de AIVD donderdag in de Rolzaal (boven de Ridderzaal) een minisymposium organiseerde over de verhouding tussen de dienst en de democratie.

De AIVD wil ingebed zijn in de democratische rechtsstaat, liet voorman Rob Bertholee niet na te onderstrepen. De term Sleepwet doet hem pijn want tegenover de ruimere bevoegdheden staat ook meer toezicht.

Femke Halsema, die zeven jaar als fractievoorzitter van GroenLinks in de Kamercommissie (de commisie-Stiekem) zat die parlementair toezicht houdt op de diensten, kwam daar met zelfkritiek en praktische voorstellen ter verbetering van het toezicht.

Zij pleitte voor eerdere openstelling van archieven en aflossing in de Kamercommissie van de fractievoorzitters door fractieleden die zich kunnen specialiseren en daardoor gerichter kunnen volgen of de diensten zich binnen de wet bewegen.

Als tweede gastspreker schetste ik de onverschilligheid rond het werk van de diensten, zowel in de politiek als in de publieke opinie. Ondanks het nuttige werk van de Commissie Toezicht Inlichten- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) weten we weinig over de praktijk.

We hebben geen series en romans die de realiteit van het moderne spionnenwerk zichtbaar maken.

In het belang van de democratische rechtsstaat zou de dienst het ook als haar eigen verantwoordelijkheid moeten zien nut en noodzaak van het werk te tonen aan de wereld. Daar is niks geheims aan. Dat pleidooi Kees Jan Dellebeke: ‘Communicatie AIVD onnodig verkrampt.’ werd ook gedaan door voormalige Paul Abels: ‘Veiligheidsdiensten moeten uit ‘oesterkramp’.’ AIVD-medewerkers.

Eneco wel/niet verkopen

Het debat gaat nog wel even door over de vraag of de 53 gemeentes die eigenaar zijn van energiebedrijf Eneco hun aandelen moeten verkopen. Ik schreef ‘Zonder Eneco haalt het nieuwe kabinet de klimaatdoelen nooit.’ er vorige week over.

De besturen van Rotterdam, Den Haag en Dordrecht (die een meerderheid hebben) zijn in principe vóór verkoop. Na Amstelveen hebben nu ook vier Friese gemeentes kenbaar gemaakt dat zij de aandelen willen vasthouden Ameland, Ferwerderadiel, Dongeradeel en Kollumerland willen hun belang in Eneco behouden om de duurzame koers van Eneco te kunnen doorzetten.

In de Tweede Kamer slaagde SP-Kamerlid Sandra Beckerman er niet in op korte termijn een Kamerdebat over de kwestie te agenderen. Maar in een debat over hernieuwbare energie kwam de zaak toch uitgebreid ter sprake. Verslag Kamerdebat hernieuwbare energie. Zoek op: eneco.

Woordvoerders van GroenLinks en de SP pleitten voor vasthouden in publieke handen van de aandelen. De VVD sprak zich vierkant uit voor verkoop.

Minister Kamp (Economische Zaken) haalde nog eens zijn gelijk over de splitsing van energiebedrijven (zie mijn bovengenoemde stuk), zonder in te gaan op de vraag welke rol Eneco kan spelen in de noodzakelijke verduurzaming van Nederland. De regels zijn duidelijk en de markt zal ons bedienen.

Soms kan je uitzien naar een frisse wind op zo’n onderwerp.

En ten slotte...

Veel belangrijker dan dit alles zijn op 24 september de Bondsdagverkiezingen in Duitsland. Alleen, we gaan er niet over. Over de vraag waarom SPD-leider Martin Schulz er niet in lijkt te slagen Angela Merkel van een vierde ambtstermijn af te houden vond ik dit een nuttig stuk. Frankfurter Allgemeine: ‘Warum Martin Schulz scheitert.’

P.S Heb je tips voor deze wekelijkse mail? Schrijf naar mij via marc@decorrespondent.nl. Aanraden aan een vriend(in)? Dat kan met de link hiernaast. Hier kun je deze Politieke Weekbrief doorsturen.