De beste verhalen over eenzaamheid
Een poosje terug bekeek ik een filmpje over een online cursus sociale vaardigheden. Met behulp van animaties en opdrachten werd daarin uitgelegd hoe je contact maakt op een feestje, hoe je vriendschappen onderhoudt, en hoe je een goede vriend of vriendin bent.
Hoewel het niet met zoveel woorden werd gezegd, was de cursus bedoeld om eenzame mensen te helpen uit hun isolement te komen.
Ik stelde me voor dat er door het hele land cursisten in hun eentje achter hun computer zaten, zich bekwamend in het interpreteren van gezichtsuitdrukkingen en oefenend op de juiste toon om een onbekende aan te spreken.
Misschien oefenden ze wel hardop. Misschien was, terwijl ze bezig waren, de avond wel gevallen, en lichtten hun gezichten op in het blauwige schijnsel van hun beeldscherm. Misschien keken ze af en toe op van dat scherm, om in hun donkere, gordijnloze ruiten enkel hun eigen reflectie te zien.
Mijn hart brak, bedoel ik, hoe goed bedoeld (en wie weet, effectief) zo’n cursus ook is.
Dat overkwam me de afgelopen maanden wel vaker. Sinds juni verzamelde én las ik een groeiende stapel boeken, krantenartikelen en wetenschappelijke publicaties over eenzaamheid. Hoe meer ik erover las, hoe ingewikkelder het fenomeen werd.
Eenzaamheid zit in de genen, las ik ergens; het wordt veroorzaakt door steden en sociale media, stond ergens anders. Het zit in ons hoofd, leerde ik, maar het is ook besmettelijk. Het hoort bij het leven, maar we moeten er ook tegen vechten.
Ik begon me af te vragen of eenzaamheid niet zowel de essentie van het bestaan was, alsook een non-onderwerp, zó allesomvattend en groots dat ik er onmogelijk nog iets zinnigs over kon zeggen.
En ik vroeg me af wat die groeiende aandacht voor eenzaamheid – niet alleen van mij, maar ook onder maatschappelijke organisaties, wetenschappers, kunstenaars en de media – te zeggen had over onze tijd.
Als je ergens maar lang genoeg over doet, dan word je vanzelf actueel: gisteren kwam het essay dat ik hierover schreef online, precies op de eerste dag van de Week tegen Eenzaamheid.
Wat me in elk geval duidelijk is geworden: strijden tegen eenzaamheid, eenvoudig is het niet. Om eruit te raken heb je in elk geval meer nodig dan ‘meegesleept worden in... leuke en sociale activiteiten,’ schrijft Correspondent-lid Gerda onder mijn stuk:
‘Want eenzaamheid is niets anders dan het gevoel gewoon gemist te kunnen worden, en in een grote groep wordt dat gevoel alleen maar versterkt (één persoon meer of minder is dan immers niet relevant.)’
Ik ben erg benieuwd naar jullie kijk op het fenomeen – en op de zin en onzin van het ‘bestrijden’ ervan.
Boeken, artikelen en een podcast
Het is onmogelijk om in één stuk recht te doen aan alles wat er over dit veelomvattende onderwerp te zeggen valt. Daarom deel ik hierbij, voor wie zich verder wil verdiepen, de beste boeken en stukken die ik er de afgelopen tijd over las:
Wie nog meer heeft aan te bevelen: deel het vooral hieronder. Ik heb in dit lijstje geen fictie opgenomen, maar er zijn natuurlijk heel veel romans – van J.D. Salingers Catcher in the Rye tot Hanya Yanagihara’s A Little Life – die al dan niet impliciet over eenzaamheid gaan. Ook dat soort tips zijn van harte welkom.
Tot de volgende,
Lynn.