Veel Amsterdammers hebben het meegemaakt. In de aanwezigheid van Eberhard Van der Laan veranderde er iets. Het is niet in één woord te vangen. Charisma was het natuurlijk, maar zoveel meer. De sfeer ademde ruimte, ernst, veiligheid, menselijkheid, wat gaan we eraan doen.

Ik heb het in december vorig jaar mogen meemaken. Het was nog voordat hij in januari zijn fatale mededeling deed dat hij ongeneeslijk ziek was. De burgemeester had een paar mensen uitgenodigd voor een ontbijt in zijn ambtswoning. Hij wilde praten over partijen en ons politieke bestel. Hij maakte zich daar zorgen over.

Om de gastvrij gedekte tafel mengden de gasten en de medewerkers van het stadhuis. Wat maak je van zo’n onderwerp? Waar begin je, er is al zoveel gezegd.

En toen kwam de gastheer naar beneden, fris geschoren, het overhemd al bijna dicht. Zitten, spelregels, voorstellen, eet wat. Binnen twee minuten was de tafel opgestegen en ging geen minuut meer verloren. Met die onnavolgbare stem en zorgvuldige gave van formuleren was iedereen betrokken bij wat hij zag als een centraal vraagstuk van deze tijd.

Voldoet het huidige politieke bestel nog wel om maatschappelijke vraagstukken te bespreken en problemen op te lossen? Kunnen politieke partijen oplossingen organiseren, of moeten we radicaal andere manieren bedenken om er samen uit te komen?

Het licht van de sterren...

In zijn veelbekeken uitzending van liet Van der Laan zich fel uit over Kamerleden die elkaar vliegen afvingen in het debat over de aanslagen in het Parijse Bataclanmuziekzaal.

Kiften om aandacht, daar sprak hij ook al over in zijn ‘Politieke partijen waren ooit voertuig van ideeën over de samenleving, maar ze worden steeds meer doel op zich, uit op vergroting van hun marktaandeel, zoals het managers betaamt. Maar dat ondermijnt hun bestaansrecht.’

Je voelde dat hij zo veel meer was. Een Mensch, die zijn rol om een iets betere wereld achter te laten serieus nam

En op Nieuwjaarsdag zei hij: ‘Veel mensen hebben het gevoel dat de politiek hen heeft laten zitten. Is dat niet de echte betekenis van de verkiezing van Trump?’

Het was precies waar wij bij dat decemberontbijt in december 2016 tweeënhalf uur over boomden. Hij citeerde een prachtig beeld dat de ook aanwezige filosoof Tamar de Waal daar had geschetst: ‘Zoals het licht van de sterren vaak al jaren oud is op het moment dat wij het zien, zo is wat er in de samenleving gebeurt vaak het resultaat van ontwikkelingen en beslissingen van jaren geleden. Ons ingrijpen nu zal ook pas over jaren effect hebben. Voor wie dit niet wil zien, ontstaat een mengsel van onmacht, teleurstelling en ontevredenheid.’

Dat gesprek moet zijn geweest zoals hij met iedereen omging: de goede vragen stellen, werkelijk geïnteresseerd zijn in nieuwe antwoorden, met een enkel woord het gesprek op koers houden en op het goede moment de tussenstand formuleren. Eigenschappen van een goede voorzitter.

Maar je voelde dat hij zo veel meer was. Een Mensch, die zijn rol om een iets betere wereld achter te laten serieus nam.

...Van der Laan zag het al

Zijn onverdeelde aandacht bracht me bij dat ontbijt ertoe hem aan te moedigen met zijn gezag meer naar buiten te treden en zijn eigen PvdA en andere partijen ertoe te bewegen de weg terug te zoeken naar zijn soort politiek. Luisteren, tegenstellingen overbruggen, oplossingen zoeken, de uitvoering op de voet volgen – niet verschillen aanzetten om politiek marktaandeel te vergroten.

Niet het bestel veranderen maar de toepassing humaniseren.

Hij keek welwillend, hapte niet toe, noemde geen bezwaren, maar leek ergens tussen de sterren iets te zien wat wij niet zagen. Wij weten nu helaas wat hij vermoedde of wist. Hij zou het niet meer kunnen doen.

Die lieve stad waar Eberhard Van der Laan in over schreef, was werkelijkheid voor hem. Hij zag de goedheid van de meeste mensen. Hij pleitte ervoor beter te luisteren naar ‘de constructieve meerderheid’. ‘We maken over het algemeen juist geen zooitje van onze samenleving, maar van het gesprek over onze samenleving.’

Een duidelijke opdracht voor iedereen die (letterlijk of in gedachten) bloemen legt op de Herengracht.

Lees ook:

Legden alle politici hun beleid maar zo uit als Eberhard van der Laan Recent schreef Eberhard van der Laan aan de Amsterdamse raad dat de bom bij de Pegida-demonstratie in februari wel degelijk echt was. De media doken vervolgens massaal op het opgeklopte nieuwtje over de ‘bom’ – en dat is jammer, want de brief van de Amsterdamse burgemeester bevat wijze woorden die meer aandacht verdienen. Lees het verhaal hier terug Wat is belangrijker, duur of duurzaam? Wie om het klimaat geeft, verkoopt Eneco niet Beste raadsleden van Den Haag, Rotterdam en 51 andere gemeentes. U heeft met uw aandeel in Eneco de historische kans zich gericht in te zetten voor de omslag naar schone energie. Waarom zou u die kans laten lopen? Lees de analyse hier terug