Eerlijk is eerlijk. Ik zat ernaast toen ik een jaar geleden schreef over de manier waarop de Haagse gemeenteraad in één klap 2 miljoen subsidie afnam en daarmee het doodvonnis tekende van het oudste toneelgezelschap van Nederland.

Die daad blijft een drama, kortzichtig en eeuwig zonde. Maar ik zat fout toen ik in mijn boosheid een sneer gaf naar de subsidie die wel ging naar een gezelschap dat alles nog moest bewijzen.

Want het één had niets te maken met het ander. MES heeft De Appel niet gedood. Bovendien: MES had al mooie voorstellingen gemaakt en is op weg zich een unieke plaats te veroveren in de toneelwereld.

Firma MES maakt toneel over het leven nu en straks

Het toneel van de Firma MES gaat over het leven van vandaag en morgen. Geen of geen mythische caleidoscoop van de menselijke tragedie, zoals bij De Appel. Maar teksten die ontstaan uit eigen onderzoek en waarneming, soms speciaal voor het gezelschap geschreven.

Tijdens de voorstelling CarryMe van Firma MES. Foto: Joris Jan Bos

Zo nodig is het thema pijnlijk actueel, zoals in de bejubelde voorstelling Rishi, over de jongen die op het Haagse Hollands Spoorstation werd gedood door een politiekogel – het was een dramatische reconstructie van voortziekende culturele misverstanden.

En tot midden februari speelt Firma MES onder regie van Thomas Schoots CarryMe, een stuk over de toekomst van onze technologisch gedreven gemaksmaatschappij. Op een nieuwe toneeltekst van beleven een succesvolle advocate en haar yoga-zen-polenta-echtgenoot de zwangerschap van wat hun eerste kind moet worden.

Dat doen ze niet zelf: met de app CarryMe hebben Maarten en Eline een draagmoeder geselecteerd. Didi heeft het vakje ‘inwonend’ aangevinkt en meldt zich aan huis voor de commerciële zwangerschap van het stel.

Roos Eijmers, die de meestal gehaaste vrouw speelt, dat de verkenning van het leven over zeventien jaar even lastig is als toen je in 2000 probeerde te bedenken hoe 2017 zou zijn.

Tijdens de voorstelling CarryMe van Firma MES. Foto: Joris Jan Bos

In CarryMe regisseert de vrucht

Toch treffen Eijmers, Daan van Dijsseldonk (de man) en Lindertje Mans (de draagmoeder) heel knap een toon die het dan (misschien) nog gewonere vertrouwen in technologische oplossingen zichtbaar en voelbaar maakt.

De vrucht meldt zich regelmatig, met tussenstanden van de eigen ontwikkeling. En vraagt om even wat herinneringen voor later vast te leggen. Zo ontstaat een blij bewegend babyboek geregisseerd door de vrucht.

Bervoets kan het niet laten wat hedendaagse pijnzones aan te doen. De waarschijnlijkheid dat er een Airbnb van de voortplanting zal komen. De groeiende ongelijkheid tussen grootstad en provincie. Het statussymbool voor een powerkoppel dat zich een draagmoeder kan veroorloven. De huisman die zich met zijn quasi-eigenaarschap toch voortdurend de mindere voelt.

Zo pepert Maarten zijn succesvrouw met een enkel zinnetje in dat zij toch niets weet van ochtendmisselijkheid, en legt zijn hand troostend en wakend op de bollende buik waarin zijn baby groeit. De leenbuik van Didi.

Vimeo

De misleidende gewoonheid maakt dit stuk zo goed

In deze ‘sciencefictionthriller verpakt als huiskamerdrama’ wordt natuurlijk vooral ons heden verkend, en wat er uit kan voortkomen. Het is een 1984 van de procreatie. Orwells beroemde stuk uit 1949 was onheilspellend en tegelijk niet meer zo verrassend toen het magische titeljaar was aangebroken. Alleen als je in je arm knijpt besef je wat er in de tussenliggende jaren is veranderd.

Onder de oppervlakte van Happinez-slagzinnen als ‘Een huis in balans is een buik in balans,’ gaan laagjes wantrouwen en onveiligheid schuil

Het mooie van deze voorstelling is dat alles gebeurt met een misleidende gewoonheid. Geen zware debatten, geen dreigende muziek. Juist daardoor wordt het steeds creepier wat zich ontrolt. Onder de oppervlakte van Happinez-slagzinnen als ‘Een huis in balans is een buik in balans,’ gaan laagjes wantrouwen en onveiligheid schuil. De gewone vibraties van een moderne relatie waarin alles moet lukken en kloppen.

Gaandeweg wordt duidelijk dat we nog heel veel meer kunnen laten overnemen door appjes en big data, maar dat we emoties niet kunnen uitbesteden. Dat blijkt uit de ‘onprofessionele’ gevoelens van de beroepsmoeder voor haar eerste kind. En uit de mate waarin de man steeds meer in illusies gaat leven als de werkelijkheid hem ontglipt.

Tijdens de voorstelling CarryMe van Firma MES. Foto’s: Joris Jan Bos

De zwarte spiegel die de kijker wordt voorgehouden

Met CarryMe laat de Firma MES ons zo in een zwarte spiegel kijken. Het kan haast niet anders of Hanna Bervoets is een fan van Black Mirror, de succesvolle over ‘hoe het over tien minuten zou kunnen zijn als we niet uitkijken.’

Als beide vrouwen even het huis uit zijn, pakt Maarten snel het CarryMe-contactapparaat, The Womb, om even een herinnering aan te maken. ‘Hé, meisje. Meisje... Ik wilde nog even zeggen dat ik heel blij met je ben, hoor. Papa en mama hadden de optie Geheimhouden ingesteld, papa was verrast...Ik was verrast toen ik hoorde dat jij een meisje bent, maar blij: blíj verrast. Dus dan weet je dat.’

Bervoets heeft met deze observaties van onze gecommercialiseerde emotiehuishouding een stuk geschreven dat nog veel interpretaties kan verdragen. Gelaagd, wreed en lichtvoetig tegelijk. Ik moest denken aan de verraderlijk alledaagse stukken van met een scheutje Edward Albee, beroemd van

Het beste werk van toneelgroep De Appel ging onder regie van Erik Vos en Aus Greidanus met zijn doorleefde herontdekking van de oude meesters over onszelf, over het universeel menselijke. De Firma MES beperkt zich voorlopig tot een waardevolle intuïtieve verkenning van de hedendaagse werkelijkheid. Ik verheug me op weer diepere lagen.

Lees ook:

Spijt van het moederschap Spijt is hoe we leren. Wie ergens spijt van heeft, zal waken voor het maken van dezelfde fout: niet nog eens je partner bedriegen, niet weer ruzie zoeken met iemand die groter is dan jij. Maar wat als je spijt hebt van het moederschap? Lees de column van Lynn Berger hier terug Wie is er bang voor eenzaamheid? Eenzaamheid is niet nieuw, maar dat we ernaar kijken als een bedreiging van de volksgezondheid wél. Ook nieuw: de collectieve angst die ze inboezemt. Die angst zegt veel over de tijd waarin we leven. Lees het essay van Lynn Berger hier terug