‘Zwart Licht staat voor inhoudelijkheid. Voor het bestrijden van onrecht. Dat is altijd zo geweest. Ik heb de laatste jaren veel dingen gedaan, toneel, tv, film, een soloalbum, maar met Zwart Licht muziek maken, vind ik toch het tofst. Daar begon het allemaal mee, daar zit de meeste energie in. Maar ja, dingen veranderen nu eenmaal snel in de hiphopwereld en ja, we hebben een poosje niets uitgebracht. Het werd weer tijd.’

Inderdaad, de laatste muziek van de groep dateert van 2012: het album Leeroy Draait Door. Daarvoor verschenen de dubstep-ep No Juju (2010) en Bliksemschicht (2009), het album waarmee Zwart Licht in een klap een plaats in de top van de Nederlandse rapwereld veroverde.

De raps van Akwasi (1988) waren rauw, nietsontziend, geëngageerd. Leeroy (1991), aanvankelijk alleen de back-up-rapper tijdens liveshows, veroverde algauw zijn plek in de groep met soepel gerapte, levenslustige en meer toonvaste coupletten. Producer Hayzee (1987), ten slotte, zorgde voor een harde muzikale ondergrond: overweldigende drums, snerpende bassen, ze vormden de basis voor zijn beats die ook instrumentaal al volwaardig klonken – een geluid dat in de Nederlandse hiphop niet bestond, niet op deze ongeremde manier in elk geval.

Het is tamelijk uniek dat het niveau van Bliksem zich kan meten met het beste van Zwart Licht

Dat er op 22 februari een nieuw album verschijnt, genaamd en dat dit werk zich kan meten met wat Zwart Licht heeft uitgebracht, is tamelijk uniek: Nederlandse hiphopacts blijven zelden gedurende een lange periode op hetzelfde hoge niveau.

In het genre gelden artiesten nu eenmaal bijzonder snel als oud, wat onvermijdelijk leidt tot minder populariteit, en dat heeft vaak tot gevolg dat artiesten ermee stoppen. Wie kijkt naar de grootste hiphopsterren uit het jaar dat Zwart Licht begon – denk aan Winne, Lange Frans, Jiggy Djé – ziet een lijst artiesten die tegenwoordig nauwelijks nieuw materiaal uitbrengen of zelfs helemaal zijn gestopt. Wat verklaart de vasthoudendheid en het hoge niveau van Zwart Licht?

De hele hiphopwereld is veranderd

‘De hele scene is veranderd,’ zegt Leeroy. We zijn in het Amsterdamse Volkshotel: het gebouw waar ook Zwart Lichts opnamestudio is gevestigd en tevens Akwasi’s eigen label dat hij in 2014 oprichtte en nu de release van Bliksem verzorgt.

Sinds het begin van het label is Akwasi’s bekendheid flink gegroeid, al was het maar doordat hij de laatste jaren regelmatig aanschuift als tafelheer bij De Wereld Draait Door.

In diezelfde periode leerde Leeroy mixen – wat hij ook voor Bliksem deed -, en daarnaast werkt hij in een schoenenwinkel. Intussen was Hayzee vooral bezig met produceren, voor andere artiesten, voor solowerk, en dus voor Zwart Licht.

Maar alles is dus veranderd. Leeroy: ‘Dat is weleens gek, ja, hoe hard de industrie groeit, hoe veel meer geld erin omgaat dan toen wij begonnen. Maar ik geniet nog steeds van wat er allemaal verschijnt, een Boef, een Ronnie Flex, noem het maar op.’

‘In de Nederlandse hiphop heerst de gedachte: met zo’n soort beat en refrein haal je blijkbaar goud of platina, dus doen wij het ook maar zo’

Akwasi, die rechtstreeks uit de sportschool komt en tijdens het interview een bak yoghurt naar binnen lepelt, valt hem in rede: ‘Ja? Die gasten zijn hard, maar ik word soms wel boos van wat er zoal uitkomt. Alsof artiesten bang zijn om een eigen geluid te ontwikkelen. Je merkt echt dat er in de Nederlandse hiphop een gedachte heerst van: Ah, blijkbaar slaat dit aan, haal je met zo’n soort beat en refrein goud of platina, dus dan doen wij het ook maar zo.’

Hij gaat door: ‘Met Zwart Licht proberen wij ons daar juist tegen te verzetten. Wij denken niet: een refrein van Frenna zorgt voor goud, dus we gaan met Frenna werken. Of: Ronnie Flex op een nummer zorgt voor honderdduizenden extra plays. Misschien klopt dat wel, maar als je samenwerkt met zulke artiesten moet je dat doen omdat je het wilt, niet vanwege hun bereik.’

Leeroy: ‘Ik zie het zo: iedereen maakt zijn eigen keuze en iedereen heeft zijn eigen smaak en…’

Akwasi: ‘Op het moment dat je ziet dat met één supergare track binnen twee dagen twee miljoen views behaalt…’

Leeroy: ‘Dan heeft hij dus wel genoeg mensen die het tof vinden.’

Akwasi: ‘Dat draait om following in combinatie met marketing, niet om de muziek zelf. Het is steeds meer gaan draaien om following. Dat is heel erg veranderd sinds wij begonnen en het motiveert me wel.’

Zwart Licht doet nu alles zelf

Dat zal hij nodig hebben: werkafspraken, interviewaanvragen plannen, de aangekondigde Zwart Licht-tournee: bijna alles gaat nu via Akwasi. Hij is immers ineens ook de labelbaas van de groep geworden.

‘Ik heb nu voor het eerst bij Zwart Licht een dubbele pet op. Dat is weleens lastig. Ik hoor het straks van mijn vrienden [Leeroy en Hayzee, THvV] als er zakelijk iets misloopt, ik moet dus echt overal bovenop zitten – we hebben sowieso dagelijks contact, maar nu nog vaker.’

‘TopNotch richt zich nu heel erg op jonge acts en op streamen. Wij passen daar niet bij. We zijn gewoon verwaarloosd.’

‘Het plan was eerst dat het album gewoon bij Top Notch zou verschijnen,’ gaat hij verder. ‘Maar dat werkte niet meer. Tsja, zij zijn dan wel veruit het grootste hiphoplabel nu, en heel leuk die miljoen YouTube-subscribers en al die Spotify-records, maar dat is niet helemaal ons publiek.’

‘De focus ligt bij TopNotch tegenwoordig heel erg op jonge acts en op streamen. Wij passen daar niet bij. Ik kan je mailtjes laten zien waarin ze aangeven dat ze het drukker dan ooit hebben en wij op de reservebank moeten. Dan denk ik: we doen het zelf wel. Uiteindelijk zijn we in goed overleg uit elkaar gegaan hoor, geen ruzie, maar dit leek ons echt het beste.’

De dynamiek is hetzelfde

De dynamiek tijdens het interview lijkt op die van Leeroy en Akwasi zijn allebei mondig en eloquent, ze durven verschillende meningen te geven, ze eisen de aandacht moeiteloos op met hun stemgeluid.

Hayzee, die Akwasi al vanaf zijn jeugd kent en op dit nieuwe werk overigens ook meermaals rapt, is veruit de zwijgzaamste van het stel. Af en toe leunt hij midden in het gesprek naar achter, op de bank waar de groep gebroederlijk naast elkaar zit, of hij kijkt wat ongericht om zich heen.

‘Vooral kinderen luisteren nu naar hiphop. Als ze zich in volwassener muziek gaan verdiepen, komen ze misschien alsnog bij Zwart Licht terecht’

‘Ik erger me helemaal niet aan hoe eentonig of oppervlakkig andere acts zijn,’ zegt hij dan. ‘Ik vind het tof dat hiphop zo op de voorgrond is geraakt de laatste jaren. En laten we niet vergeten: de mensen die nu hiphop luisteren, zijn vooral jongere mensen. Die gaan zich op een dag wel in volwassener muziek verdiepen - misschien komen ze later alsnog bij Zwart Licht terecht.’

Leeroy begint driftig te knikken: ‘Hopelijk zijn ze op een dag ready voor ons als ze inhoud willen en niet steeds partytracks.’

Energieke optredens én vurig engagement

Laat er geen misverstand over bestaan: Zwart Licht heeft ook opgepompte nummers uitgebracht, zonder dominante boodschap, vol klassieke punchlines en opschepperij – zeker draait het vaak net zozeer om de (opvallend grote) energie als om de maatschappelijke betrokkenheid.

Ook op Bliksem is er wederom afwisseling tussen energiek, rechttoe-rechtaan hiphopwerk en engagement, waarbij het opvalt dat het tweede nog prominenter aanwezig lijkt dan voorheen. Misschien doordat Zwart Licht de maatschappelijke component nog prominenter heeft uitgewerkt dan voorheen.

Zo is er ‘Schoon Schip’. Akwasi en Leeroy beschrijven hierin het leven vanuit het perspectief van mensen op een VOC-schip. Er is ‘Gunshot’, dat Leeroy schreef toen zijn neef op straat in Amsterdam werd doodgeschoten. Weer een ander nummer is ‘Zwarte Hollanders’, een term die Akwasi hoorde toen hij in 2013 het NTR-programma De slavernij voorbij presenteerde.

‘Al die zwarten werden ingezet in de eerste linie in Nederlands-Indië, ze liepen rond als levende schilden. Crazy’

‘Het bleek te slaan op West-Afrikanen die gerekruteerd werden door Nederland tijdens de Nederlands-Indische Oorlog. Al die zwarten werden vervolgens ingezet in de eerste linie, ze liepen rond als levende schilden. Crazy. En op school heb ik er helemaal niets over meegekregen. Daarom wil ik extra graag over zulke dingen rappen.’

Leeroy: ‘Nodig ook, je kan pas begrijpen hoe de maatschappij in elkaar zit als je begrijpt hoe die ontstaan is. Wij hebben de slavernij natuurlijk niet meegemaakt, maar onze voorouders wel. Natuurlijk werkt dat door. Mensen die zeggen dat racisme niet bestaat, hebben er niets van begrepen. Onbewust en bewust dragen we het allemaal met ons mee, als zwarte mannen.’

Hayzee: ‘Denk alleen al aan het structureel aangehouden worden door de politie, ook als er geen reden voor is. Dat soort dingen maken we dagelijks mee. Dat soort dingen maken we dagelijks mee. Maar ik wil liever vooruitkijken en focussen op al het positieve van onze zwarte identiteit en de privileges die we daardoor hebben.’

Akwasi: ‘Het nummer ‘Zwarte Hollanders’ gaat uiteindelijk vooral over zwarte helden.’

Leeroy: ‘Toen ik opgroeide, waren zwarte voetballers de enigen die me het idee gaven: hé, je kunt als zwarte in Nederland wel degelijk iets bereiken, succesvol worden. Het blijft raar hoe weinig zwarte helden wij nog steeds in Nederland hebben.’

Akwasi: ‘Waar zijn ze? Straatnamen, standbeelden, noem het maar op, het is allemaal wit. Dat is de harde waarheid.’

Leeroy: ‘We zijn echt niet altijd bezig met onze boodschap of met grote politieke statements, hoor, maar we willen met onze muziek wel een signaal geven aan jongeren die geen zwart rolmodel hebben. Misschien kunnen ze zien wat wij doen, nu helemaal op eigen kracht.’

‘Misschien kunnen ze tegen ons opkijken en dan niet omdat we een planga van Cartier hebben, maar omdat we nadenken over waar we vandaan komen, omdat we trots zijn op onze roots.’

Voortbouwen en iets veranderen

Naast het engagement valt het persoonlijke op aan de nieuwe muziek van Zwart Licht. Die twee hangen overtuigend samen bij de rapgroep. Nergens worden onbewogen geschiedenissen of visies opgelepeld, je hoort altijd hoezeer het de drie groepsleden aangaat.

In een van de laatste coupletten van Bliksem rapt Akwasi: ‘Was het niet voor rap dan was ik wel ergens aan het brommen.’ Een regel waarover Leeroy zegt: ‘Voordat we serieus begonnen met muziek, hebben we allemaal een periode gehad als middelbare scholier dat we zo vast hadden kunnen komen te zitten. Sommige vrienden werden opgepakt, ik kwam zelf vaak in de problemen – zonder rap zou ik nog steeds op straat hangen.’

Hayzee: ‘Ja. Dat was het leven dat ik om me heen zag, in de buurt waar in vandaan kom. Hangen, wachten tot het moment zich voordeed dat er ergens geld verdiend kon worden. Ik ben heel blij dat ik daar niet in mee ben gegaan, ik was meer bezig met muziek, sport en games.’

Leeroy: ‘Ik ook. Op het nieuwe album rap ik: ‘Ik doe dit voor mijn voorouders’ – daarmee doel ik op mijn opa en oma die vanuit Suriname naar Nederland zijn gekomen om een beter leven te creëren voor zichzelf. Ook mijn ouders hebben heel veel opgeofferd voor een beter leven, ze hebben gezwoegd. Er moet op dat verleden worden voortgebouwd, er moet iets mee gedaan worden.’

‘Black Panther is de eerste blockbuster die Afrika omarmt. Eindelijk gaat het eens niet over slavernij maar over schoonheid en kracht’

Akwasi: ‘Ik zeg je heel eerlijk, ik vond het heel lastig om aan Bliksem te beginnen. Het duurde even voor ik wist: we moeten gewoon muziek maken zoals vroeger. Over wat ons bezighoudt. En wat ons dwarszit.’

‘En ik heb het idee dat er veel verandert. Niet alleen de hiphopscene, maar de hele wereld waarin we ons begeven. Kijk naar de eerste echte blockbuster die Afrika echt omarmt. Met zwarte hoofdrolspelers. Eindelijk gaat het eens niet over slavernij maar over schoonheid, kracht en fantasie.’

‘En hier in Nederland geeft de jaarlijkse discussie over Zwarte Piet goed aan dat dingen veranderen. Mensen vragen mij weleens wat ik van die discussie vind, nou, als je dat niet weet, dan ben je echt een grote debiel, het spreekt uit alles wat we hebben gedaan. En nog steeds doen.’

Meer hiphopverhalen:

Zo houdt rapper I Am Aisha zich staande in de mannenwereld van de hiphop Tien jaar geleden deed ze als popmuzikant mee met Idols. Nu is ze een van de interessantste rappers van het land. ‘Ik betrap mezelf ook weleens op vrouwonvriendelijkheid.’ Lees het verhaal hier terug. Dit was het jaar van Boef Het is een van de meest gestreamde Nederlandse artiesten van dit jaar. Hij heeft een gigantische fanschare op Instagram en YouTube. Maar waarom werd het de afgelopen maanden opeens zo stil rondom Boef? Lees het verhaal hier terug