Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u.

Vandaag verschijnt mijn boek met deze titel, over de gevolgen van dertig jaar marktwerking in Nederland.

Voor dit boek voerde ik honderden gesprekken op de werkvloer: van dokters en verpleegkundigen tot verzekeraars, van conducteurs en machinisten tot spoorbazen, en van postbodes en vakbondsleiders tot beleidsmakers.

Ik stelde ze simpele vragen als:

  • Waarom kijkt de dokter meer naar zijn computer dan naar jou?
  • Waarom ligt bij de eerste sneeuwbui het hele spoor plat?
  • Waarom is de kinderopvang zo duur?
  • En waarom komt je post geregeld niet aan?

Ik ontdekte dat deze problemen een gemene deler hebben: mislukte marktwerking.

Opmerkelijk, want de politiek beoogt met de marktwerking nu juist het tegenovergestelde te bereiken.

Marktwerking zou - zo was de belofte vanaf het einde van de jaren tachtig - stroperige overheidsdiensten veranderen in flitsende, klantgerichte ondernemingen. We zouden hier allemaal beter van worden. Onze publieke diensten als de zorg, de post en het spoor zouden we zo tenslotte beter en goedkoper maken.

En sommige diensten werden inderdaad goedkoper en beter dankzij marktwerking. Neem de telecom. Waar wanhopige burgers bij de oude PTT Telecom soms een half jaar moesten wachten op hun nieuwe telefoonaansluiting, loop je tegenwoordig bellend de winkel uit als je een nieuw abonnement afsluit.

In duizenden andere sectoren werkt de markt zelfs zo goed dat de overheid er nooit omkijken naar heeft gehad. Neem de markt voor brood. Dankzij de vrije concurrentie tussen bakkers kunnen we overal heerlijk en betaalbaar brood kopen.

Wanneer is marktwerking een slecht idee?

Marktwerking kan dus heel goed werken.

Maar niet altijd, zo ontdekte ik tijdens het schrijven van mijn boek.

In mijn boek beschrijf ik waarom marktwerking in de publieke sector een goed idee lijkt, maar dat in de praktijk vaak niet is. En dat is niet alleen mijn mening. Er liggen stapels die gehakt maken van het idee dat marktwerking de overheid per definitie beter en goedkoper maakt.

En toch maakt de Tweede Kamer geen aanstalten om afscheid te nemen van de dogma’s over marktwerking in de publieke sector. Integendeel. Zo wil het kabinet-Rutte III de mislukte marktwerking op het spoor bestrijden met meer marktwerking.

We hoeven dus niet te wachten tot politiek Den Haag het initiatief neemt om een einde te maken aan de uitwassen van doorgeschoten marktwerking.

Als we de handen ineenslaan, geloof ik dat we een vuist kunnen maken tegen het doorgeschoten marktdenken. Met constructieve acties, gevoerd door burgers en werknemers die de gevolgen van doorgeschoten marktdenken dagelijks aan den lijve ondervinden.

Vandaag geef ik hiertoe de eerste aanzet op de themapagina Marktwerking. Daarin deel ik de eerste tips voor het organiseren van succesvolle acties voor het terugdringen van mislukte marktwerking. Help je mee?

Zo dringen we #misluktemarktwerking terug Hier verzamel ik de beste strategieën waarmee jij en je collega’s doorgeschoten marktwerking in jouw sector terug kunnen dringen. Lees hier wat jij kunt doen


En lees meer in mijn boek:

Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u Waarom kijkt de dokter meer naar de computer dan naar jou? Waarom is de kinderopvang zo duur? Waarom is je post weer niet aangekomen? En waarom ligt bij de eerste sneeuwbui het hele spoor plat? Het antwoord: mislukte marktwerking. Dat ontdekte Sander Heijne (1982) na zeven jaar journalistiek onderzoek voor de Volkskrant en De Correspondent. Waarom politici er dan toch in blijven geloven? Dat kun je lezen in het nieuwe boek Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u - Dertig jaar marktwerking in Nederland. Bestel het boek hier