Als je meer wilt weten over de huidige tegencultuur, lees dan deze boeken en artikelen
Je kunt de internetcultuur en extremistische tegencultuur niet begrijpen als je 4chan niet kent. Deze boeken, artikelen en filmpjes helpen je verder.
Niets in 4chan verraadt dat het enige culturele invloed kan hebben. Het internetplatform heeft weliswaar zo’n 27 miljoen maandelijkse gebruikers, maar ziet er niet uit. Het is een verzameling fora over auto’s, porno, complottheorieën en politiek. Gebruikers reageren anoniem, je weet nooit wie er aan het woord is. Posts verdwijnen op een gegeven moment vanzelf weer, soms al binnen een paar uur. En er heerst een virulente trolcultuur: je weet nooit of iemand serieus is, of niet.
En inderdaad wordt er een hoop troep geproduceerd. Maar toch, af en toe ontstaat er iets op het forum dat blijvend is en zich buiten het forum verspreidt. Meestal zijn dat memes, waarover ik vandaag dit verhaal publiceer. Hoewel memes op alle sociale media worden geproduceerd, ontstaan er veel beruchte op 4chan. In het verleden waren dat vooral LOLCats. Nu zijn het vooral racistische memes, zoals Pepe the Frog.
En soms ontstaat er nog meer op 4chan: een politieke beweging. Eind vorig decennium begonnen hackers zich te roeren en gecoördineerde acties te ondernemen tegen bedrijven en overheden die hun toorn hadden gewekt. Later begonnen Occupy-activisten, die rond 2011 de straten in steden gingen bezetten, zich op 4chan te roeren. En sinds een jaar of twee, drie zijn het vooral extreemrechtse mannen die elkaar op het forum weten te vinden.
Reden genoeg dus om de bizarre wereld van 4chan beter te leren kennen. Voor mijn onderzoek heb ik veel gelezen en bekeken. Hieronder doe ik enkele aanbevelingen voor boeken, artikelen en filmpjes als je 4chan, en daarmee een belangrijk deel van de hedendaagse internetcultuur, wilt begrijpen. Mocht je zelf goede aanbevelingen hebben, gooi die dan in de comments.
Drie boeken voor als je alles wilt weten over trollen, normies of Anonymous
This Is Why We Can’t Have Nice Things: Mapping the Relationship Between Online Trolling and Mainstream Culture - Whitney Phillips (2015).
Het meest bijzondere aan trollen is dat ze helemaal niet zo bijzonder zijn. Ze doen, op een extreme manier, niet veel anders dan waar veel media hun geld mee verdienen. Dit is de belangrijkste stelling van schrijfster Whitney Phillips. Zij deed jarenlang veldwerk op 4chan en sprak uitgebreid met trollen over hun acties en motieven.
Voordat 4chan de thuishaven werd van de extreemrechtse alt-right, stond het platform vooral bekend om de grensoverschrijdende humor en trolgedrag. Soms was dat oprecht grappig. Horden anons verstoorden stompzinnige online polls en verkiezingen. Soms was dat walgelijk. Zo was het een tijdje in om kwetsende berichten achter te laten op herdenkingspagina’s van overleden mensen op Facebook.
De anons die Phillips aan het woord laat, doen het meestal voor ‘de lulz’, voor de lol. Trollen is een vorm van leedvermaak, van uitbuiting van andersmans ellende. Maar bij velen zit er toch ook een moralistisch randje aan. Het doelwit van trollen zijn hypocrieten, moraalridders en mensen die overdreven of gemaakt sentimenteel zijn.
Wat dat betreft verschillen, zo stelt Phillips, trollen niet zoveel van veel media, die evengoed gebruik, of misbruik maken van andermans ellende. Trollen doen het voor het spektakel, media voor het spektakel en inkomsten.
Hoewel Phillips af en toe doorschiet in het goedpraten van trolgedrag, kan ik het boek van harte aanbevelen. De trolcultuur is onlosmakelijk verbonden met 4chan en veel moderne internetcultuur en Phillips is op dit moment de beste gids in die bizarre wereld.
Kill All Normies: Online Culture Wars From 4chan and Tumblr to Trump and the Alt-right- Angela Nagle (2017).
Kill All Normies is zo’n beetje het standaardwerk over de opkomst van alt-right en de cultuur waar deze extreemrechtse beweging uit voortkomt. Schrijfster Angela Nagle loodst ons door de bizarre wereld van mannen die als politiek statement niet meer masturberen, neoreactionairen die terugverlangen naar een feodaal stelsel en hipsternazi’s die trollen tot een politieke strategie hebben gemaakt.
Nagle bekijkt de opkomst van alt-right met een culturele bril. Daarbij valt de naam Gramsci veel, de Italiaanse marxist die in de jaren twintig en dertig het idee ontwikkelde dat cultuur belangrijker is dan politiek: wie de heersende cultuur kan veranderen, verandert op langere termijn ook de politiek.
Ze beschrijft alt-right, en de cultuur op 4chan en Reddit, als een tegencultuur: hipsternazi’s als de nieuwe hippies. En ja, zo betoogt Nagle, deze hipsternazi’s hebben wel degelijk iets om zich tegen af te zetten, namelijk dat – in haar ogen – vreselijke morele vingerwijzen van de ‘social justice warriors’, linkse overgevoelige activisten.
Als je moet kiezen tussen de drie boeken die ik hier noem, zou ik deze nemen. Nagle is de beste schrijver, maar het boek is ook breder opgezet dan de andere, in die zin dat het een veel bredere stroming binnen de internetcultuur omvat.
Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: the Many Faces of Anonymous - Gabriella Coleman (2015).
Dit is een alweer iets ouder boek, maar nog steeds van belang als je de culturele en politieke kracht van 4chan wilt begrijpen. Coleman deed jarenlang onderzoek naar hackercultuur en zag van dichtbij de politieke beweging Anonymous ontstaan op 4chan.
Ze beschrijft de links-libertarische sfeer die toen (zo tussen 2008 en 2011) op 4chan heerste. Hoewel een groot deel van de anons alleen voor de lulz aan het trollen was, werd een groep ook politiek bewust. Veel anons hadden een technische achtergrond en zetten hun vaardigheden in om sites te hacken en data en documenten te openbaren die de eigenaar - een bedrijf of overheid - geheim wilde houden.
We zien hoe Anonymous ten onder gaat aan het eigen succes. Er ontstaan ruzies over de aandacht die Anonymous op zichzelf én daarmee op 4chan vestigt. Er ontbrandt een richtingenstrijd tussen de gematigden en extremen. En de ene na de andere anon wordt gearresteerd door opsporingsdiensten in Amerika en Europa.
Colemans krijgt nu geregeld kritiek dat ze de de opkomst van alt-right niet zag aankomen, of dat ze enkele extreemrechtse neigingen van hackers die ze opvoerde achterwege heeft gelaten. Het boek lijkt inderdaad wat gedateerd, maar ik vind veel kritiek onterecht. 4chan was toen simpelweg een andere plek dan het nu is. Nog steeds is Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy een belangrijk boek over modern activisme.
Zes artikelen over alt-right, 4chan en Donald Trump
4chan: The Skeleton Key to the Rise of Trump. De jonge generatie weet dat Trump een incompetente clown is. Daarom steunt ze hem.
A Complete Timeline Of How Trump Supporters Tried - And Failed - To Hijack the French Election op BuzzFeed. Tl;dr: niemand op 4chan nam de moeite Frans te leren.
The Aesthetics of the Alt-right. Alt-right bestaat uit veel verschillende groepen. In dit verhaal legt de auteur aan de hand van de esthetiek van die bewegingen uit hoe ze samenhangen.
Apocalypse Whatever. Het nihilisme van 4chan en de bredere internetcultuur neemt haast religieuze trekken aan. *
How r/the_donald Became a Melting Pot of Frustration and Hate. Hoe de snelgroeiende groep The_Donald op Reddit (een belangrijk forum met sterke banden met 4chan) politiek actief werd en zichzelf opwerpt als vrijplaats voor het omstreden woord.
The New Man of 4chan. Angela Nagle analyseert het antifemisme op 4chan.
Drie academische werken om de diepte in te duiken
Kek, Cucks, and God Emperor Trump: A Measurement Study of 4chan’s Politically Incorrect Froum and Its Effects on the Web (2017). De auteurs, computerwetenschappers, doen allerlei technisch onderzoek naar de dynamiek en de inhoud op 4chan. Dit is daarmee een van de eerste grootschalige academische studies over 4chan na de ondergang van Anonymous. Negeer vooral de wiskunde, dan is het paper prima te lezen en erg informatief.
Slurred Lines: How "Cuck" Took Over Reddit (2017). Dit onderzoek komt voort uit een datasprint van het Digital Methods Initiative in Amsterdam. Tim Squirrell kijkt naar taalgebruik op Reddit om te zien hoe bepaalde begrippen zich over verschillende gemeenschappen verspreiden. Sowieso heeft Squirrell een interessant blog over internetcultuur en hoe je daar met technische middelen meer inzicht in kan krijgen.
Oilab, oftewel het Open Intelligence Lab van het Digital Methods Initiative in Amsterdam. Hier publiceren onderzoekers voorlopige resultaten en verkennend onderzoek naar allerlei (extreemrechtse) internetculturen. Lees bijvoorbeeld het stuk over de verspreiding van de Deus Vult!-meme. Interessant om in de gaten te houden.
En tot slot, twee video’s
Mediacriticus Florian Cramer hield begin vorig jaar een interessante lezing over de esthetiek van alt-right. Aan de hand van symbolen, memes en beeldtaal van extreemrechtse sites legt hij verbanden tussen verschillende groepen waaruit alt-right bestaat. Een absolute aanrader.
The Great Meme War of 2016 is een filmpje dat door een rechtse activist (wie precies is onbekend) is gemaakt. Ik vind het een boeiend filmpje, omdat het de sfeer goed pakt die je in deze subcultuur tegenkomt. Het filmpje zit wat knullig in elkaar, maar stiekem toch ook best wel weer goed. We komen een aantal bekende memes tegen, zoals Feels Guy.
Dit artikel is onderdeel van een langlopende serie over extreme politieke bewegingen. Deze serie wordt gesteund met een financiële bijdrage van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.*
De domheid regeert
Sander SchimmelpenninckIn deze nummer-1-bestseller ontmaskert Sander Schimmelpenninck gespeelde domheid als politieke strategie.
