Nederland is nu voorzitter van de VN-Veiligheidsraad: deze verhalen praten je bij

Er zijn stroopwafels uitgedeeld, houten tulpen, oranje usb-sticks. De koning werd ingevlogen, de minister-president en als klap op de vuurpijl speelde onze toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders een potje voetbal op het dak van de Verenigde Naties in New York.

Al die moeite, maar dan heb je ook wat: dit jaar zit Nederland in de VN-Veiligheidsraad – het hoogste orgaan ter wereld dat belast is met vrede en veiligheid. 

En deze week kwam dat weer volop in het nieuws, want de hele maand maart is Nederland zelfs de voorzitter van de Veiligheidsraad.

Wat houdt dat in? En wat kunnen we dit jaar verwachten van deze tijdelijke zetel? Wat kan een klein land als Nederland uitrichten aan tafel bij de grote jongens?

Ik verzamelde de meest interessante verhalen bij de meest interessante vragen.

1. Is zo’n voorzitterschap belangrijk?

Oud-diplomaat Herman Schaper vertelde de NOS wat een voorzitterschap van de Veiligheidsraad kan betekenen. Zo heeft het voorzittende land invloed op welke zaken op de agenda komen. Bij Nederland zullen dat bijvoorbeeld water en voedselstabiliteit zijn. Maar volgens Schaper moet je de macht van de voorzitter ook niet overschatten: in vier weken ‘los je de wereldproblemen niet op,’ zegt hij.

2. Wat houdt een tijdelijke zetel eigenlijk in?

In dit korte filmpje duidt NRC-redacteur Michel Kerres wat er vorig jaar is gebeurd om de tijdelijke zetel te bemachtigen en wat dat voor effect gaat hebben. Het is een leuke explainer voor wie eigenlijk geen idee heeft wat dat precies inhoudt, een zetel in de Veiligheidsraad (niks om je voor te schamen).

3. Op welke onderwerpen kan Nederland iets betekenen?

Bureau Buitenland (VPRO) begon dit jaar met een interessant gesprek met oud-topdiplomaat Robert Serry. Een oudgediende bij de VN, die onder andere gezant was in het Midden-Oosten en op de Krim. Hij weet als geen ander wat Nederland wél en vooral ook níet kan agenderen in de Veiligheidsraad.

4. Wie is ‘Nederland’ eigenlijk?

Als we het hebben over ‘Nederland’ in de Veiligheidsraad, bedoelen we eigenlijk Karel van Oosterom (60), die al jaren namens Nederland rondloopt in de gangen van het VN-gebouw in New York. De Volkskrant schreef een mooi profiel over deze ‘onvermoeibare’ diplomaat.

Naast Van Oosterom zal ook onze waarnemend minister van Buitenlandse Zaken, Sigrid Kaag, een belangrijke rol spelen. Ze kent de VN als geen ander. In 2015 schreef ik dit portret van haar, toen ze nog de baas van de Verenigde Naties in Libanon was.

5. Wat zijn dit jaar de grote thema’s?

Mijn favoriete VN-watcher, Richard Gowan, schreef begin dit jaar een analyse van wat er allemaal op het bordje van de Veiligheidsraadleden terecht zal komen. Niet alleen de oorlogen in Syrië en Oekraïne komen voorbij, maar ook de enorme bezuinigingen die de Amerikaanse president Donald Trump heeft opgelegd aan de VN. Een helder overzicht, waar Nederland zijn borst voor nat kan maken.

6. En moet die hele Veiligheidsraad niet op de schop?

Je kunt je natuurlijk afvragen hoeveel Nederland kan klaarspelen binnen de VN. Want: de Veiligheidsraad wordt al jaren in de houdgreep gehouden door het vetorecht, dat alleen de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad bezitten.

Daarover schreef ik in 2015 al eens voor De Correspondent. Nu Nederland de Raad voorzit is dat stuk opnieuw relevant: als Nederland nu eens een speerpunt zou maken van het hervormen van de Veiligheidsraad, dan zouden we weleens geschiedenis kunnen schrijven.

Meer lezen over de Verenigde Naties?