Hoe de Brexit een getraumatiseerde gemeenschap weer verdeelt
Niemand wil opnieuw een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland na de Brexit. Daarvoor zijn de wonden uit de tijd van de Troubles nog te vers. De korte docu Borderlands toont wat deze dreigende scheiding teweegbrengt in de grensstreek.
Er lijkt beweging te zitten in de stroeve onderhandelingen tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk over de Brexit; deze week lag er een ontwerpverdrag. Maar over hoe het moet met de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, kwam geen overeenstemming.
Een herinvoering van een harde grens tussen de EU en Groot-Brittannië lijkt onvermijdelijk, al wil niemand dat. De EU niet, Groot-Brittannië niet en Ierland (nog wel onderdeel van de EU) al helemaal niet.
Want in het gebied waar de grens over land loopt, tussen Noord-Ierland en Ierland, is men nog maar nauwelijks bekomen van de Troubles, de guerillastrijd tussen katholieken en protestanten in het grensgebied in Noord-Ierland.
Volgens regisseur Oisín Kearney, de maker van de webdoc, is het sociale weefsel in zijn geboortestreek uitermate fragiel. Na de vrede van 1998 moesten de Ieren en Noord-Ieren hun samenleving opnieuw uitvinden.
Mensen hebben vooral besloten niet over het verleden te praten. Niet op straat, niet in de pub, niet op het werk, en ook niet thuis, tegen hun kinderen. Zo is Kearneys generatie opgegroeid met vage herinneringen aan militairen, angst, een verscheurde samenleving.
In het dorp waar Kearney opgroeide pleegde de IRA de grootste aanslag uit haar geschiedenis: achttien Britse soldaten en een toerist kwamen daarbij om. De daders werden nooit veroordeeld. Ze wonen vermoedelijk nog in de streek, al spreekt niemand nog over hen.
De oudere generatie, getekend door jaren van uitzichtloosheid en geweld, is nerveus. De Europese Unie heeft laten weten dat bij een harde Brexit ook een ‘harde grens’ hoort en dat zou hekken en douaneposten betekenen. ‘Vroeger gooide ik steentjes over de rivier’, zegt Oisín in zijn film, ‘en dan gooide ik ze naar Ierland. Nu gooi ik ze naar Europa...’
Een harde grens betekent voor de mensen uit deze streek een keiharde terugkeer naar het verleden, toen onderscheid in plaats van samenwerking het dagelijks leven bepaalde.
In Borderlands zie je hoe de spoken van vroeger weer opdoemen op de gezichten van de dorpelingen, hoe ze zich vastklampen aan de beloftes van Ierse politici en aan de hoop dat Europa hen niet in de steek zal laten.
Terwijl ze net zulke mooie plannen hadden gemaakt om een brug te bouwen, naar de overzijde.
Lees verder:
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
