Wie wil weten hoe pure ironie eruitziet, raad ik van harte aan nog eens het fragment terug te kijken van het moment waarop Facebook-baas Mark Zuckerberg tijdens het Amerikaanse senaatverhoor de vraag krijgt voorgelegd of hij met de zaal wil delen in welk hotel hij de afgelopen nacht heeft doorgebracht.

Wat volgt zijn misschien wel de meest ironische tien seconden uit de moderne geschiedenis: een stilte, een ongemakkelijke lach, twee twijfelachtige ‘eh’s’, gevolgd door een uiteindelijk ‘Nee.’

Heel even kon je in die tien seconden een heel wereldbeeld zien verkruimelen. Voor een man die een fortuin vergaarde met het idee dat het delen van je persoonlijke leven de wereld ‘more open’en’more connected’maakt, had je toch een ander antwoord verwacht. Hijzelf ook, zo lijkt het.

YouTube
Facebook-baas Mark Zuckerberg reageert op de vraag in welk hotel hij heeft geslapen.

Het was een zeldzaam eerlijk moment in een voor de rest lange lijst onoprechte mea culpa’sen beloften tot beterschap. Facebook had, na de inbreuk van databedrijf Cambridge Analytica, niet adequaat gereageerd en daarmee de privacy van zijn gebruikers op het spel gezet. Er werd met sorry’s gestrooid en met maatregelen gezwaaid.

Maar, terecht, dat is niets meer dan het zoveelste hoofdstuk in een inmiddels veertien jaar lange traditie van loze excuses voor privacyinbreuken van de rijkste 33-jarige ter wereld. Sterker nog, Facebook begon als privacyinbreuk en is dat altijd gebleven. In 2003, toen Facebook nog FaceMash heette, verzamelde Zuckerberg zonder toestemming foto’s van medestudenten op Harvard en bouwde een site waarop je de foto’s kon beoordelen op aantrekkelijkheid. ‘Ik verontschuldig mij voor het leed dat ik hiermee heb veroorzaakt’,

In 2006, in 2007, in 2008, in 2010: keer op keer moest Zuckerberg zijn excuses maken voor de zoveelste privacyinbreuk

Er zouden nog veel van dat soort sorry’s volgen. In 2006, in 2007, in 2008, in 2010: keer op keer moest Zuckerberg zijn excuses maken voor de zoveelste privacyinbreuk. Iedere keer werd er beterschap beloofd. Net als nu.

Maar wie de lopende patentaanvragen van de Silicon Valley-gigant erop naslaat, weet wel beter. In dit zie je wat Facebook werkelijk voor ogen heeft: een wereld waarvan zelfs George Orwell niet meer kan inschatten of ze fictie of non-fictie is.Een willekeurige greep uit de patentaanvragen van het bedrijf: technologie om je oogbewegingen via je webcam te kunnen registreren; technologie om je volledige koopgedrag op het internet vast te leggen; technologie om ‘positiviteit’ en ‘negativiteit’ in je berichten te kunnen meten; technologie om je interactie tussen jou en onbekenden te bepalen.

And the list goes on and on.

De getoonde nederigheid van Zuckerberg - hij bood zelfs in paginagrote krantenadvertenties zijn excuses aan voor het ‘geschade vertrouwen’ - is dus vooral een mooi staaltje spinnen. De daden gaan allesbehalve hand in hand met de woorden. Vers van de pers: zojuist werd bekend hoe Facebook op slinkse wijze nieuwe privacywetgeving van de Europese Unie probeert te omzeilen door anderhalf miljard gebruikers

Shell had assertiever moeten zijn over klimaatverandering. Maar waarom precies?

En net toen je dacht dat je het staaltje bedrijfs-pr-van-de-week wel had gehad, kwam Shell-baas Ben van Beurden opeens met een gelijksoortig mea culpa - dit keer niet over privacy, maar over klimaatverandering.

Gedwongen die aantoonde hoe Shell binnenskamers al meer dan dertig jaar alarm slaat over klimaatverandering terwijl het naar buiten toe klimaatactie vooral frustreert, stelde de Shell-baas onlangs dat het concern ‘assertiever’ had moeten zijn

Dat klinkt als woorden van een schuldbewuste bekeerling, totdat je de reden voor de inkeer erachteraan hoort. ‘Want’, zo citeert de Volkskrant Van Beurden, ‘nu wordt het probleem bij ons neergelegd, terwijl het uiteindelijk natuurlijk een veel breder maatschappelijk probleem is’.

Pardon?

Zeg je dat nou echt, Ben? Je voelt je in de hoek gezet? En dáárom had je ‘assertiever’ over de opwarming van de aarde moeten zijn? Niet: iets met de toekomst van onze planeet?

Begrijp me goed, natuurlijk hebben we allemaal schuld aan en verantwoordelijkheid in dit probleem. Niemand met verstand van zaken ontkent dat ook. Maar dit klinkt toch echt als een CEO die losgezongen is van zijn verantwoordelijkheid hierin. Nu, wat wil je ook als je krijgt overgemaakt om - ik citeer Van Beurden - ‘alles op te pompen wat ik op kan pompen’? Daad bij woord: nog stééds investeert Shell tot aan 2030 slechts 5,5 procent van zijn totale investeringsbudget (30 miljard per jaar) in duurzame energie. Grofweg een twintigste van wat het investeert in het uit de grond halen van meer CO2.

‘Shell’s core values are honesty, integrity and respect for people’, Ja, en die van Facebook is privacy.

De pr-machine draait op volle toeren.

Verder lezen?

#ShellKnew. In deze interne documenten kun je zelf lezen wat Shell sinds 1986 weet over klimaatverandering Shell kent de risico’s van klimaatopwarming al meer dan dertig jaar. Wat deed het bedrijf met die kennis? Samen met de Amerikaanse website Climate Files maak ik bijna veertig documenten van Shell openbaar die gezamenlijk een goed antwoord geven. Lees het verhaal van Jelmer hier terug Ode aan de spijt Iedereen maakt weleens een fout. Maar wat doen we daarna? Een lofzang op de onterecht vergeten kunst van het spijt betuigen. Lees het verhaal van David hier terug