Het is een passende plek voor Shells jaarlijkse aandeelhoudersvergadering: het Circustheater. Op het podium in Scheveningen zit het voltallige bestuur. In de zaal de aandeelhouders, het grote geld, maar ook de milieuorganisaties die aandelen hebben gekocht om het bestuur te kunnen bevragen. En dagjesmensen die een aandeel of twee hebben en vooral weer eens willen horen hoe het met hun Koninklijke gaat.
De pers volgt het allemaal vanuit een vak aan de zijkant van het theater. Het is een jaarlijks ritueel, en toch ook een belangrijk moment.
Wat er op het spel staat
Want dit jaar staat er veel op het spel. Het Shellbestuur ligt onder vuur over de salariëring en over het klimaatbeleid. Vandaag wordt onder meer gestemd over een resolutie van groen investeerderscollectief Follow This. Het verzoek in de resolutie is vrij simpel: Shell, stel bindende klimaatdoelen in lijn met het klimaatakkoord van Parijs.
Shell wil daar niet aan. Het bestuur heeft de resolutie ontraden en de grote private stembureaus ISS en GlassLewis hebben ertegen geadviseerd. Deze stembureaus adviseren grote beleggers zoals BlackRock, en hun adviezen worden doorgaans gevolgd. Daarom staat al wel vast dat Follow This niet de drie vierde meerderheid haalt die nodig is om de resolutie aan te nemen.
Follow This wil dat Shell bindende klimaatdoelen vaststelt in lijn met het klimaatakkoord in Parijs
Toch lijkt het erop dat de activistische aandeelhouder weer meer steun zal vergaren dan vorig jaar, toen ruim 6 procent van de investeerders de klimaatresolutie steunde. Zo kondigde vermogensbeheerder Aegon al aan de resolutie te steunen, net als de Church of England. Dat is tegen het zere been van het bestuur en niet goed voor de geloofwaardigheid van Shells klimaatkoers.
Het bedrijf heeft er de afgelopen tijd dan ook alles aan gedaan alle kikkers in de kruiwagen te houden. De top van het bedrijf suggereert dat er maar weinig bedrijven zo vooruitstrevend zijn als de Koninklijke. En stelt daarbij een aantal zaken rooskleuriger voor dan ze feitelijk zijn. Ik bespreek hier drie concrete terugkerende claims - beweringen die Shell hoogstwaarschijnlijk ook vandaag weer zal doen.
Drie fabels om op te letten
1. Shell claimt dat het nu al ambitieuzer is dan Follow This.
Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, schreef vrijdag nog in
een opiniestuk
in Het Financieele Dagblad dat Shell ‘ambitieuzer dan Follow This’ is omdat het bedrijf erop mikt de broeikasgas-voetafdruk per geleverde eenheid energie
te halveren in 2050.
Shell houdt daarbij rekening met de uitstoot die ontstaat langs de hele keten, dus tijdens productie én gebruik van zijn producten. Dat zou ‘ambitieuzer’ zijn dan wat Follow This vraagt.
Ik beschreef eerder al waarom dit misleidend is. Follow This heeft in de resolutie uitdrukkelijk van Shell gevraagd rekening te houden met directe én indirecte uitstoot, dus van eigen fabrieken en boorplatformen én consumenten die Shellproducten gebruiken. Follow This gebruikt daarbij opzettelijk een definitie van de indirecte uitstoot die Shell zelf in de eigen rapportages ook hanteert.
Shells claim dat het ‘ambitieuzer’ is, is gebaseerd op een verschil van definitie. Namelijk dat Shells eigen klimaatambitie rekening houdt met meer indirect veroorzaakte uitstoot, bijvoorbeeld als gevolg van energie die Shell zelf van anderen inkoopt en weer doorverkoopt. Dat is de enige reden waarom Shell – ook bij monde van CEO Ben van Beurden – claimt dat de eigen ambitie ‘veel breder en veel progressiever’ is dan van Follow This.
Maar dat is dus misleidend, zeker gezien het feit dat Shell spreekt van een ambitie terwijl Follow This uitdrukkelijk vraagt om doelstellingen ‘in lijn met het Parijsakkoord’.
2. Shell suggereert dat het Massachusetts Institute of Technology (MIT) geverifieerd heeft dat zijn klimaatambitie in lijn is met ‘Parijs’.
Shell heeft zijn klimaatambitie – de halvering van de voetafdruk – gebaseerd op het eigen toekomstscenario
Sky.
Het klopt dat dit scenario volgens
een analyse van MIT
leidt tot minder dan twee graden Celsius opwarming aan het einde van de eeuw. Dat komt omdat Shell een scenario heeft geschetst waarin we in de toekomst veel
‘negatieve emissies’ weten te bereiken.
Shell heeft de afgelopen tijd consequent herhaald dat het klimaatscenario geverifieerd is door MIT. Voor sommige investeerders is daarmee de indruk ontstaan dat Shells eigen ambitie ook zal leiden tot ‘minder dan 2 graden opwarming’, en dat dát door het MIT geverifieerd is.
Dat klopt helaas niet. De voetafdrukambitie van Shell leidt niet tot een reële daling van de uitstoot. Sterker nog: de eigen ambitie is zo geformuleerd dat Shell die ook kan halen als de totale uitstoot van Shells producten stijgt.
In de disclaimer van het Sky-scenario geeft Shell toe: ‘Wij hebben geen onmiddellijke plannen om binnen onze investeringshorizon van 10 tot 20 jaar naar een portfolio van netto nul CO2- uitstoot te gaan.’
3. Shell suggereert dat het nu al 1 of 2 miljard dollar investeert in duurzame energie.
‘Er zijn niet zoveel bedrijven die 1 tot 2 miljard in hernieuwbare energie investeren’, zei Van Beurden in april in
een interview.
Hij claimde feitelijk dat Shell dat wél doet. Maar dat klopt niet.
Shell heeft zich voorgenomen om tot 2020 gemiddeld jaarlijks 1 tot 2 miljard dollar te steken in de divisie ‘New Energies’. Die divisie is in 2016 gestart met een jaarbudget van 200 miljoen dollar. In november 2017 is aangekondigd dat dit budget omhoog zou gaan tot jaarlijks 1 à 2 miljard dollar tot 2020.
Maar in 2017 heeft New Energies naar schatting niet meer uitgegeven dan ongeveer 450 miljoen dollar. Dat is inclusief alle bekendgemaakte overnames, van bijvoorbeeld laadpalenmaker New Motion en elektriciteitsbedrijf First Utility.
Cruciaal hierbij is dat niet alle investeringen in de divisie New Energies ook investeringen zijn in ‘hernieuwbare energie’. Want in deze bedrijfstak werkt Shell aan transportbrandstoffen (zoals biobrandstoffen, waterstof en vloeibaar aardgas) en aan het produceren en verhandelen van stroom, waaronder duurzame stroom uit zonnepanelen en windmolens, maar ook stroom opgewekt met aardgas.
New Energies is nog steeds een heel klein deel van Shells totale portfolio. Waar gaat het geld wel naartoe? Om dat te schetsen helpt het om te zien hoe Shell de eigen activiteiten indeelt, namelijk in ‘cash engines,’ ‘growth priorities’ en emerging opportunities.
Shell ziet deze drie categorieën als een cascade: de ‘cash engines’ moeten geld opbrengen voor verdere investeringen in de ‘growth priorities,’ die dan weer verdere investeringen in de ‘emerging opportunities’ mogelijk maken. Het meeste geld gaat vooralsnog naar de ‘cash engines’:
Veelzeggend hierbij is dat Shell de bedrijfstak ‘Shales’ - de winning van olie en gas uit schaliegesteente - samen met ‘New Energies’ groepeert als ‘emerging opportunities’. Hoewel de winning van schaliegas en -olie relatief veel uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt, heeft Shell aangekondigd dat die tak nog voor 2020 tot groeiprioriteit wordt omgedoopt, terwijl ‘New Energies’ pas in de jaren twintig prioriteit krijgt.
Ondertussen voert Shell met de leus ‘Make the Future’ actief campagne om zich alvast als groene voorloper te profileren. Met festivals voor kinderen en popconcerten voor millennials moeten de volgende generaties warm gemaakt worden voor een baan bij Shell. De conclusie die ik in 2016 trok – dat de pr-praatjes van Shell een stuk groener zijn dan de investeringen – staat nog steeds.
En verder?
Ook de volgende thema’s spelen een grote rol vandaag:
Verdient de top te veel? Het Amerikaanse stemadviesbureau ISS heeft geadviseerd het hoge salaris voor topman Van Beurden (8,9 miljoen euro in 2017) af te wijzen omdat hij op gebied van veiligheid en winstuitkeringen onvoldoende zou presteren.
Verdient Shell genoeg? Een grote zorg is of Shell genoeg verdient om de hoge winstuitkering (vorig jaar 15,5 miljard dollar), aflossing van schulden (nu ongeveer 66 miljard dollar) én de eerder beloofde terugkoop van eigen aandelen (25 miljard dollar voor 2020) te financieren. Volgens Bloomberg zitten oliebedrijven klem: ze moeten kosten beperken, winsten hoog houden én investeren in duurzame energie. Sommige analisten zeggen al langer dat olie- en gasbedrijven hun beste tijd hebben gehad.
Steunt Shell klimaatbeleid werkelijk? Het ligt in de lijn der verwachting dat Shell vragen krijgt over zijn lidmaatschap van brancheverenigingen die klimaatactie tegenwerken. Want hoewel Shell zelf uitgesproken voorstander is van een hogere prijs op de uitstoot van CO2, is het bedrijf lid van lobbygroepen die CO2-beprijzing en andere klimaatmaatregelen dwarsbomen.
Loopt Shell te veel juridisch risico? In aanloop van de vergadering hebben milieu- en mensenrechtenorganisaties op een rij gezet hoeveel rechtszaken er tegen Shell lopen. Het schiere aantal juridische processen levert financiële risico’s op, wat sommige investeerders zorgen baart.
Na de jaarvergadering doe ik weer verslag.
Lees ook:
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!